Στην ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα, όπως την διατύπωσε ο πρώην κεντρικός τραπεζίτης και πρωθυπουργός της Ιταλίας, Μάριο Ντράγκι αλλά και στις απαραίτητες πρωτοβουλίες που πρέπει να ληφθούν, αναφέρεται σε άρθρο του στον Economist, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης.

Αποτυπώνοντας τις αγκυλώσεις στην Ευρώπη, ο κ. Πιερρακάκης υπογραμμίζει την ανάγκη, η Ένωση να οικοδομήσει μία οικονομία που καινοτομεί, που ανταγωνίζεται και που αναπτύσεται.

1

Ολόκληρο το άρθρο του κ. Πιερρακάκη:

Πέρασε ένας χρόνος από τότε που ο Μάριο Ντράγκι, πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας και διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας παρουσίασε την έκθεση για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα, μία προσπάθεια ορόσημο για να χαράξει μία πορεία ανάπτυξης. Το μήνυμα ήταν σαφές: χωρίς τολμηρές μεταρρυθμίσεις, η Ευρώπη κινδυνεύει να βυθιστεί σε μία αργή αγωνία παρακμής.

Έναν χρόνο μετά, η αίσθηση του κατεπείγοντος έχει ενταθεί, γι’ αυτό και οι συνεχείς προειδοποιήσεις του κ. Ντράγκι, όπως στην πρόσφατη ομιλία του, όπου τόνισε ότι η Ευρώπη πρέπει να προχωρήσει σε «μαζικές επενδύσεις τώρα, όσο ακόμη έχουμε τη δύναμη να διαμορφώσουμε το μέλλον μας».

Ανάμεσα στις πολλές συστάσεις που είχε διατυπώσει, η ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς -του σχεδίου που εξασφαλίζει την ελεύθερη διακίνηση αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίων και ανθρώπων εντός Ευρώπης- παραμένει η σημαντικότερη. Είναι το κλειδί για το άνοιγμα της επόμενης φάσης ανάπτυξης της ηπείρου.

Η ώθηση για την ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς πρέπει όμως να συνδυαστεί με την επανεκκίνηση της ανταγωνιστικότητας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σωστά στοχεύει στα επίμονα εμπόδια που κατακερματίζουν τις οικονομίες. Ωστόσο, αν και η ρυθμιστική σύγκλιση είναι αναγκαία, απέχει πολύ από το να είναι αρκετή.

Η σημασία της ενιαίας αγοράς αποτυπώνεται και σε σκληρά στατιστικά στοιχεία: τα ενδοευρωπαϊκά εμπόδια ισοδυναμούν με έναν «de facto» δασμό της τάξης του 44% κατά μέσο όρο στα αγαθά -τρεις φορές υψηλότερο από τα εμπόδια εμπορίου μεταξύ των αμερικανικών πολιτειών- και ακόμη μεγαλύτερο, 110%, στις υπηρεσίες, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Η μείωση αυτών των φραγμών πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα. Ωστόσο, μια νέα αναπτυξιακή έκρηξη στην Ευρώπη θα χρειαστεί δύο επιπλέον, κρίσιμες αλλαγές.

Πρώτον, πρέπει να είμαστε πιο στρατηγικοί στον τρόπο που συγκεντρώνουμε τους πόρους μας -κλάδο τον κλάδο. Παράδειγμα οι τηλεπικοινωνίες: ένας κλάδος εντάσεως κεφαλαίου με φθίνοντα περιθώρια, αλλά ζωτικός για την ψηφιακή ανταγωνιστικότητα. Στην Ευρώπη, οι πάροχοι τηλεπικοινωνιών λειτουργούν υπό 27 διαφορετικά ρυθμιστικά καθεστώτα και συμμετείχαν σε 27 ξεχωριστούς διαγωνισμούς για το φάσμα 5G. Αυτό το μωσαϊκό αυξάνει το κόστος, καθυστερεί την ανάπτυξη και δυσκολεύει την επίτευξη κλίμακας.

Αντίθετα, στις ΗΠΑ υπάρχει μία και μόνο ρυθμιστική αρχή, η Federal Communications Commission, με ενιαία διαδικασία κατανομής φάσματος. Η Κίνα έχει πάει ακόμη παραπέρα, κατανέμοντας το φάσμα διοικητικά στους παρόχους, αναγνωρίζοντας ότι η αξία του 5G δεν βρίσκεται στα έσοδα από τους διαγωνισμούς, αλλά στις εφαρμογές και τις υπηρεσίες που αυτό καθιστά δυνατές.

Η θέση της Ευρώπης σε αυτό το γεωπολιτικό πλαίσιο υπήρξε παράδοξη. Τα τελευταία χρόνια, ο παγκόσμιος ανταγωνισμός γύρω από την ψηφιακή υποδομή εξελίχθηκε σε πλήρη στρατηγική αντιπαλότητα. Ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση στερήθηκε μιας ενιαίας απάντησης, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις βρέθηκαν συχνά στο κέντρο σημαντικών εξελίξεων, ως κορυφαίοι πάροχοι υποδομών, προτύπων και καινοτομιών 5G. Με άλλα λόγια, η Ευρώπη διέθετε πολλά από τα εργαλεία, αλλά της έλειψε η κοινή πολιτική, που θα τα μετέτρεπε σε μακροπρόθεσμη βιομηχανική ισχύ.

Στην Ελλάδα, επιχειρήσαμε να ανταποκριθούμε εθνικά: κρατήσαμε το 25% των εσόδων από τη δημοπρασία 5G, ώστε να δημιουργηθεί ειδικό ταμείο για επενδύσεις σε εταιρείες που αναπτύσσουν εφαρμογές βασισμένες στο 5G. Αναγνωρίσαμε έτσι ότι στην ψηφιακή εποχή η υποδομή από μόνη της δεν αρκεί -η καινοτομία πάνω σε αυτήν είναι αυτή που τροφοδοτεί την ανάπτυξη.

Αντί να υιοθετηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο μια συντονισμένη ή ακόμη και ενιαία ρυθμιστική προσέγγιση, με κοινό πλαίσιο δημοπρασιών και κοινό μηχανισμό χρηματοδότησης στρατηγικών επενδύσεων σε 5G εφαρμογές, η Ευρώπη άφησε να χαθεί μια μεγάλη ευκαιρία να τοποθετηθεί ως παγκόσμιος ηγέτης στην καινοτομία που βασίζεται στο 5G. Το κόστος του κατακερματισμού μετριέται όχι μόνο σε χαμένη αποδοτικότητα, αλλά και σε χαμένη ανταγωνιστικότητα.

Η δεύτερη αναγκαία αλλαγή είναι η ευθυγράμμιση της ρύθμισης με τις μελλοντικές προτεραιότητες ανάπτυξης, και όχι με τις παλιές. Παράδειγμα οι δημόσιοι διαγωνισμοί, που στην Ευρώπη διέπονται από την Οδηγία για τις Δημόσιες Συμβάσεις. Εκεί, τα παραδοσιακά έργα υποδομής κινούνται πολύ πιο γρήγορα από τα ψηφιακά ή καινοτόμα έργα. Αυτή η απόκλιση δεν είναι μόνο διαδικαστική -αντικατοπτρίζει τις αναπτυξιακές προτεραιότητες μιας εποχής όπου κυριαρχούσαν οι φυσικές υποδομές.

Σήμερα, η «διάρκεια ζωής» ψηφιακών έργων μετριέται σε μήνες. Στην Ευρώπη, ωστόσο, ο χρόνος για να ανατεθούν και να παραδοθούν μετριέται σε χρόνια. Αν χρειάζεται περισσότερο για να υλοποιηθεί ένα σύστημα ψηφιακής ταυτότητας ή μια δημόσια πλατφόρμα ηλεκτρονικής υγείας, απ’ ό,τι για να ασφαλτοστρωθεί ένας αυτοκινητόδρομος, τότε το θεσμικό πλαίσιο λειτουργεί ως τροχοπέδη.

Δεν πρόκειται απλώς για απλοποίηση· πρόκειται για κατεύθυνση. Το ερώτημα δεν είναι «Πώς κάνουμε τις διαδικασίες ευκολότερες;» αλλά «τι θέλουμε να πετύχουν οι δημόσιοι διαγωνισμοί;». Η απάντηση πρέπει να είναι: ανάπτυξη και καινοτομία. Αυτό σημαίνει αναθεώρηση κανόνων ώστε να είναι κατάλληλοι για ευέλικτη ανάπτυξη, συνεργασίες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στην τεχνολογία και ταχεία υλοποίηση σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η κυβερνοασφάλεια, η ενεργειακή μετάβαση και η προηγμένη μεταποίηση.

Ας εξαλείψουμε, βεβαίως, τους «αόρατους δασμούς» που κατακερματίζουν την εσωτερική αγορά της Ευρώπης. Αλλά ας αναρωτηθούμε ταυτόχρονα: τι είδους οικονομία θα οικοδομήσουμε μόλις αυτά τα εμπόδια εκλείψουν;

«Η απάντηση δεν μπορεί να είναι «κάτι περισσότερο από τα ίδια». Πρέπει να είναι μια οικονομία που καινοτομεί, ανταγωνίζεται και αναπτύσσεται -με ένα θεσμικό πλαίσιο σχεδιασμένο όχι μόνο για να διαχειρίζεται κινδύνους, αλλά για να απελευθερώνει τις δυνατότητες της Ευρώπης» καταλήγει στο άρθρο του ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.