Σάρκα και οστά αναμένεται να πάρει με την έλευση της νέας χρονιάς το νέο διευρυμένο πρόγραμμα κοινωνικής κατοικίας, που θα αφορά νέους, ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, δημοσίους υπαλλήλους αλλά και το προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων.

Η κοινωνική στέγαση αναπτύσσεται σε τρεις παράλληλους άξονες: το γενικό πλαίσιο κοινωνικής στέγης που απευθύνεται σε ευάλωτες ομάδες, το ειδικό πρόγραμμα για δημοσίους υπαλλήλους που υπηρετούν στην επαρχία ή μακριά από τον τόπο μόνιμης κατοικίας τους, καθώς και το στοχευμένο οικιστικό πρόγραμμα για τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων.

1

Η ανάγκη για τέτοιες παρεμβάσεις προέκυψε από την έντονη στεγαστική πίεση των τελευταίων ετών, με τις τιμές των ενοικίων να αυξάνονται συνεχώς και τη διαθεσιμότητα κατοικιών να είναι περιορισμένη, ιδιαίτερα σε νησιά και τουριστικές περιοχές.

Στέγη για τους «εκτός έδρας» λειτουργούς του Δημοσίου

Οι δημόσιοι υπάλληλοι που βρίσκονται σε υποχρεωτική μετακίνηση για τις ανάγκες της υπηρεσίας – εκπαιδευτικοί, στρατιωτικοί, γιατροί και άλλοι λειτουργοί – επωμίζονται δυσανάλογο βάρος. Σε πολλές περιοχές, τα διαθέσιμα ακίνητα είναι ελάχιστα και τα ενοίκια τόσο υψηλά ώστε απορροφούν σημαντικό μέρος του μηνιαίου εισοδήματός τους. Το πρόβλημα οδηγούσε συχνά σε πραγματική οικονομική ασφυξία και έθετε εμπόδια στη στελέχωση κρίσιμων δημόσιων δομών.

Σε αυτό το περιβάλλον σχεδιάζεται από την υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Δόμνα Μιχαηλίδου ειδικό πρόγραμμα κοινωνικής κατοικίας για δημοσίους υπαλλήλους, το οποίο θα υλοποιηθεί με πόρους του νέου ΕΣΠΑ από το 2026 και μετά.

Το πρόγραμμα βασίζεται στην ανακαίνιση ακινήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης – κτίρια δήμων και περιφερειών που σήμερα παραμένουν κενά – ώστε να μετατραπούν σε κατοικίες για όσους υπηρετούν «εκτός έδρας».

Με τη διεύρυνση του προγράμματος «Ανακαινίζω – Νοικιάζω» και τη σύνδεσή του με τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, προβλέπεται η κάλυψη στεγαστικών αναγκών δημοσίων υπαλλήλων σε όλη τη χώρα. Οι διαθέσιμοι πόροι θα επιτρέπουν την αξιοποίηση ανενεργών ακινήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τη στέγαση εργαζομένων των τοπικών υπηρεσιών.

Η συζήτηση για την κοινωνική στέγαση αποκτά πλέον ευρωπαϊκό βάθος, με την ελληνική πλευρά να έχει ενεργή και αναγνωρίσιμη παρουσία. Στο πρόσφατο Συμβούλιο Υπουργών Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων (EPSCO) στις Βρυξέλλες, το ενδιαφέρον για τα ελληνικά στεγαστικά εργαλεία ήταν έντονο, καθώς η Ελλάδα έχει αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο πολιτικών που συνδέουν τη στέγαση με την κοινωνική συνοχή.

Από τις 2.500 πρώτες κατοικίες στη νέα κοινωνική αντιπαροχή

Παράλληλα, εξελίσσεται και το γενικό πρόγραμμα κοινωνικής αντιπαροχής, το οποίο αποτελεί κεντρικό άξονα της στεγαστικής στρατηγικής. Αρχικά προβλέπεται η δημιουργία 2.500 κατοικιών κοινωνικής αντιπαροχής με κοινωνικό μίσθωμα, σε ακίνητα που θα αξιοποιηθούν μέσω συνεργασίας Δημοσίου και ιδιωτών.

Στο πρόγραμμα εντάσσονται επίσης ακίνητα του πρώην ΟΕΚ, στα οποία σχεδιάζεται η κατασκευή περίπου 4.000 νέων διαμερισμάτων, μεγάλο μέρος των οποίων θα επιστρέψει στο Δημόσιο για να διατεθεί σε νοικοκυριά με κοινωνικά και εισοδηματικά κριτήρια.

Η προσπάθεια υλοποιείται μέσω συντονισμένης συνεργασίας των συναρμόδιων υπουργείων, με στόχο να μη μένει καμία δημόσια περιουσία ανενεργή. Το μοντέλο κοινωνικής αντιπαροχής προβλέπει ότι τουλάχιστον το 30% των νέων κατοικιών θα παραμείνει στο Δημόσιο και θα διατεθεί με κοινωνικό μίσθωμα χαμηλότερο από την αγορά. Τα υπόλοιπα διαμερίσματα θα διατεθούν στην αγορά, ενισχύοντας την προσφορά και συμβάλλοντας στη σταδιακή αποκλιμάκωση των τιμών.

Η επιλογή των ωφελούμενων θα γίνεται από τον ΟΠΕΚΑ, με έμφαση σε πολύτεκνες και μονογονεϊκές οικογένειες, νοικοκυριά με άτομα με αναπηρία και νέους. Η χαρτογράφηση των διαθέσιμων οικοπέδων έχει ολοκληρωθεί, με δέκα μεγάλες εκτάσεις σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και τουριστικές περιοχές να αξιοποιούνται κατά προτεραιότητα. Οι πρώτες κατοικίες εκτιμάται ότι θα παραδοθούν το 2027.

«Ανακαινίζω – Νοικιάζω»: Ενδιάμεσο εργαλείο κοινωνικής στέγης

Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται το πρόγραμμα «Ανακαινίζω – Νοικιάζω» προϋπολογισμού 50 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με στοιχεία, οι εγκεκριμένες αιτήσεις έχουν φτάσει τις 3.836 και η απορρόφηση το 61,87%.

Το πρόγραμμα επιδοτεί την ανακαίνιση κενών οικιών και διαμερισμάτων με σκοπό τη διάθεσή τους στην αγορά προς εκμίσθωση ως κατοικιών. Η επιδότηση καλύπτει έως και το 60% των δαπανών, οι οποίες μπορούν να φτάσουν τα 13.500 ευρώ, με ανώτατο ποσό επιδότησης τα 8.100 ευρώ.

Προβλέπεται επίσης προκαταβολή 50% επί του επιλέξιμου ποσού, ώστε οι ιδιοκτήτες να μπορούν να ξεκινήσουν άμεσα τις εργασίες. Οι επιλέξιμες δαπάνες αφορούν τόσο τα υλικά όσο και τις εργασίες ανακαίνισης ή επισκευής, επιτρέποντας τη γρήγορη επαναφορά ακινήτων που παρέμεναν επί χρόνια ανεκμετάλλευτα.

Στεγαστικό άλμα για τις Ένοπλες Δυνάμεις έως το 2040

Σημαντικό σκέλος της συνολικής στεγαστικής πολιτικής αποτελεί και το οικιστικό πρόγραμμα για τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, το οποίο προωθεί ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας.

Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα έργα που έχουν σχεδιαστεί ποτέ για το προσωπικό των ΕΔ, με στόχο να αντιμετωπιστούν χρόνια προβλήματα στέγασης και να ενισχυθεί η παραμονή στελεχών σε ακριτικές περιοχές.

Το πρόγραμμα προβλέπει ότι μέχρι το 2040 ο συνολικός αριθμός κατοικιών θα φτάσει τις 17.487, συνδυάζοντας την κατασκευή νέων διαμερισμάτων και τον εκσυγχρονισμό υφιστάμενων κτιρίων. Η πρώτη φάση, ήδη σε εξέλιξη, περιλαμβάνει 702 διαμερίσματα σε 54 συγκροτήματα, σε πέντε πόλεις της Θράκης και σε 13 νησιά του Αιγαίου, με προϋπολογισμό 100 εκατ. ευρώ. Το 15% των νέων κατοικιών προορίζεται για εκπαιδευτικούς και γιατρούς της περιφέρειας, συμβάλλοντας στην ενίσχυση των τοπικών υπηρεσιών.

Το συνολικό σχέδιο υλοποιείται σε τρεις φάσεις:

• 2024–2030: 5.100 νέες κατοικίες και 2.520 ανακαινισμένες
• 2031–2035: 2.623 νέες και 2.527 ανακαινισμένες
• 2036–2040: 2.731 νέες κατοικίες

Παράλληλα προχωρά η κατασκευή νέων οικισμών στα στρατόπεδα Ζιάκα στη Θεσσαλονίκη και Χαϊδαρίου στην Αθήνα, όπου μέσα στα επόμενα δύο χρόνια προβλέπεται να ανεγερθούν 500 διαμερίσματα προσιτής στέγης, οργανωμένα ως μικρές σύγχρονες κοινότητες με βρεφονηπιακό σταθμό, πάρκο, καφέ και παιδική χαρά.

Συνολικά, το νέο στεγαστικό πρόγραμμα του ΥΠΕΘΑ περιλαμβάνει 10.454 νέες και 7.030 ανακαινισμένες κατοικίες, με τις πρώτες 1.059 να παραδίδονται έως το τέλος του 2026 – εκ των οποίων 49 έχουν ήδη ολοκληρωθεί στο Χαϊδάρι Αττικής. Πρόκειται για μία ευρεία, πολυεπίπεδη παρέμβαση που αναβαθμίζει ουσιαστικά το βιοτικό επίπεδο των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων και ενισχύει την κοινωνική συνοχή σε ακριτικές περιοχές.

Αναμενόμενες επιπτώσεις στην αγορά κατοικίας

Στο στρατηγικό επίπεδο, στόχος της κυβέρνησης είναι να υπάρξει σταδιακή δημιουργία ενός μόνιμου κοινωνικού αποθέματος κατοικιών, το οποίο θα ανανεώνεται και θα διευρύνεται με την πάροδο του χρόνου. Σε αντίθεση με παλαιά προγράμματα που είχαν περιορισμένο ορίζοντα, το νέο μοντέλο επιδιώκει διάρκεια και θεσμική συνέχεια.

Η διατήρηση τουλάχιστον 30% των νέων κατοικιών υπό δημόσιο έλεγχο διαμορφώνει ένα σταθερό, μη εμπορικό πυλώνα, ικανό να λειτουργήσει ως αντιστάθμισμα στις διακυμάνσεις της αγοράς.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η σταδιακή είσοδος χιλιάδων ανακαινισμένων και νέων κατοικιών στη διαθεσιμότητα θα συμβάλει στη μείωση της στεγαστικής πίεσης, ιδίως σε περιοχές όπου η έλλειψη ακινήτων είναι χρόνια.

Η ενίσχυση της προσφοράς, σε συνδυασμό με αυστηρά κοινωνικά κριτήρια, μπορεί να οδηγήσει σε πιο ισορροπημένη αγορά ενοικίων και να ανακουφίσει σημαντικά νοικοκυριά που έχουν επιβαρυνθεί δυσανάλογα τα τελευταία χρόνια.

Εάν ο ρυθμός υλοποίησης διατηρηθεί, το νέο πλαίσιο θα αποτελέσει τη μεγαλύτερη στεγαστική μεταρρύθμιση των τελευταίων δεκαετιών, με θετικές επιπτώσεις για την κοινωνική συνοχή, την περιφερειακή ανάπτυξη και τη λειτουργία κρίσιμων δημόσιων υπηρεσιών.

Διαβάστε επίσης:

Σοφία Ζαχαράκη για κοινωνική κατοικία: Στόχος η ανέγερση 2.500 κατοικιών μέσα στο 2025

Πώς μπορείτε να βγείτε νωρίτερα στη σύνταξη και με αύξηση έως 200 ευρώ εάν έχετε ένσημα στον ΟΓΑ (πίνακες)

Ρεκόρ προσέλευσης στη Νέα Υόρκη: 1.500 Έλληνες και 35 εταιρείες στο μεγαλύτερο Rebrain Greece μέχρι σήμερα