Τη συγκρότηση της νέας Γενικής Διεύθυνσης Στεγαστικής και Δημογραφικής Πολιτικής προβλέπει το επικείμενο Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, σηματοδοτώντας την ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου άσκησης κοινωνικής πολιτικής στον κρίσιμο τομέα της στέγασης.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η νέα Διεύθυνση, που υπάγεται διοικητικά στη Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής, έρχεται να καλύψει το υφιστάμενο θεσμικό κενό στον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την παρακολούθηση των στεγαστικών παρεμβάσεων, με στόχο τη διεύρυνση της πρόσβασης σε προσιτή κατοικία για ευάλωτες και νεανικές κοινωνικές ομάδες.

1

Διάταξη του νομοσχεδίου, που αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση τις επόμενες εβδομάδες, προβλέπει ότι η οργανωτική συγκρότηση της νέας Γενικής Διεύθυνσης περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη σύσταση της Διεύθυνσης Στεγαστικής Πολιτικής, η οποία θα αναλάβει τον επιτελικό σχεδιασμό προγραμμάτων ενίσχυσης της στεγαστικής επάρκειας, τη διαχείριση και αξιοποίηση του δημόσιου αποθέματος ακινήτων, καθώς και την ανάπτυξη συνεργασιών με τον ιδιωτικό τομέα.

Η εν λόγω διεύθυνση θα αποτελείται από τρεις οργανικές μονάδες με διακριτές αλλά συμπληρωματικές αρμοδιότητες, ενώ προβλέπεται και η στελέχωσή της με έως και 30 υπαλλήλους μέσω απόσπασης από τη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης.

Παράλληλα με τη θεσμική ενίσχυση, το οικονομικό επιτελείο και το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας σχεδιάζουν να ρίξουν στην αγορά απόθεμα ακινήτων ιδιοκτησίας του Δημοσίου, με στόχο τη μείωση της πίεσης στις τιμές, την ενίσχυση της προσφοράς και την κάλυψη των στεγαστικών αναγκών ευάλωτων ομάδων.

Στόχος είναι έως το τέλος του έτους να τρέξει ο διαγωνισμός για το πρώτο πακέτο 1.000 ακινήτων του δημοσίου. Πρόκειται για 1.000 από τα 6.500 ακίνητα του δημοσίου (ΕΤΑΔ) που θα διατεθούν για αξιοποίηση από ιδιώτες βάση του θεσμού της κοινωνικής αντιπαροχής. Εκτιμάται ότι από το πρώτο πακέτο των 1.000 ακινήτων μπορούν να κατασκευαστούν περίπου 10.000 σπίτια ενώ συνολικά από την αξιοποίηση του συνόλου των ακινήτων της ΕΤΑΔ μπορεί να προκύψει ένα σύνολο κατοικιών 25.000 – 30.000 σε βάθος χρόνου.

Το πρόγραμμα θα επικεντρωθεί σε νέα ζευγάρια, τα οποία θα έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν στέγη είτε με κοινωνικό ενοίκιο, είτε με την επιλογή ενοικίασης με μελλοντική εξαγορά (rent to own), είτε μέσω ειδικά ρυθμισμένης αγοράς.

Πέρα όμως από τα ακίνητα του δημοσίου, το υπουργείο Οικονομικών βρίσκεται η αναζήτηση των κατάλληλων ρυθμίσεων οι οποίες θα επιτρέψουν να βγουν στην αγορά περίπου 25.000 ακίνητα που κατέχουν οι Servicers αλλά λόγω πολεοδομικών και άλλων προβλημάτων παραμένουν αναξιοποίητα. Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης βρίσκεται ήδη σε συζητήσεις με τις τράπεζες και τους Servicers που έχουν υποβάλλει τις προτάσεις τους για την επίλυση των ζητημάτων αυτών.

Στο αμέσως επόμενο διάστημα και αφού οριστικοποιηθούν οι αποφάσεις αναμένεται να προωθηθεί σχετική ρύθμιση με την οποία θα αντιμετωπίζονται οι σημερινές δυσκολίες διάθεσης αυτού του σημαντικού αποθέματος κατοικιών στην αγορά.

Ενεργοποίηση δημόσιου αποθέματος και κοινωνική αντιπαροχή

Η ίδρυση της νέας Γενικής Διεύθυνσης εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σχέδιο ανασυγκρότησης των κεντρικών υπηρεσιών του Υπουργείου, με σκοπό την ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας και την επιτάχυνση της υλοποίησης παρεμβάσεων κοινωνικής κατοικίας. Όπως έχει επισημάνει η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Δόμνα Μιχαηλίδου, η στεγαστική πολιτική δεν αντιμετωπίζεται πλέον ως αποσπασματική ή περιφερειακή παρέμβαση, αλλά ως δομικός πυλώνας της κοινωνικής συνοχής και της δημογραφικής ανασύνταξης.

Με το νομοσχέδιο θα ρυθμίζονται όροι υλοποίησης του προγράμματος «κοινωνικής αντιπαροχής» – ενός σύγχρονου μηχανισμού αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας μέσω συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Το νέο πλαίσιο φιλοδοξεί να δημιουργήσει επαρκή οικονομικά και θεσμικά κίνητρα για ιδιώτες κατασκευαστές, προκειμένου να συμμετάσχουν ενεργά στην παραγωγή κοινωνικών κατοικιών.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις του σχεδίου νόμου, οι ιδιώτες που θα συμμετάσχουν στο πρόγραμμα θα μπορούν να διατηρούν έως και το 70% της επιφάνειας του ανακαινισμένου ή ανεγειρόμενου ακινήτου για ιδία εκμετάλλευση, ενώ το υπόλοιπο 30% θα διατίθεται ως κοινωνική κατοικία. Η ρύθμιση αυτή αποσκοπεί στην εξισορρόπηση των κινήτρων, με στόχο την εξασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας των έργων αλλά και τη δημιουργία επαρκούς αποθέματος προσιτής στέγης.

Νέα χρηματοδοτικά εργαλεία και ψηφιακές υποδομές

Για την επιτάχυνση της υλοποίησης, στο πρόγραμμα θα συνεισφέρει και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), η οποία πρόκειται να προσφέρει μακροχρόνιες χρηματοδοτήσεις με ευνοϊκούς όρους. Παράλληλα, θεσπίζεται ηλεκτρονικό μητρώο έργων στη Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής, το οποίο θα παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο τη διαδικασία διαγωνισμών, την πορεία συμβάσεων και τη διαχείριση ακινήτων, διασφαλίζοντας τη διαφάνεια και τον έλεγχο.

Επιπλέον, προβλέπεται η σύσταση ειδικού μητρώου αναδόχων κατασκευαστών, υπό τον ΟΠΕΚΑ, το οποίο θα αποτελέσει το βασικό εργαλείο επιλογής και ένταξης επιχειρήσεων στο πρόγραμμα. Ο ίδιος φορέας θα διαχειρίζεται και το Μητρώο Δυνητικών Δικαιούχων Κοινωνικής Κατοικίας, το οποίο θα βασίζεται σε προκαθορισμένα εισοδηματικά, οικογενειακά και κοινωνικά κριτήρια.

Η επιτυχία του εγχειρήματος, ωστόσο, θα εξαρτηθεί από την πραγματική ανταπόκριση του ιδιωτικού τομέα, την ωριμότητα των διαθέσιμων ακινήτων και τη διατήρηση ισχυρών μηχανισμών διαφάνειας και ελέγχου. Το μεγάλο στοίχημα είναι να επιτευχθεί η παραγωγή κοινωνικών κατοικιών με σταθερούς, αξιόπιστους κανόνες και επαρκή οικονομικά κίνητρα – προς όφελος μιας ευρύτερης στρατηγικής για την προσιτή και αξιοπρεπή στέγη.

Απόθεμα και ωρίμανση ακινήτων – Πιλοτικές εφαρμογές

Ήδη, σύμφωνα με στοιχεία της ΔΥΠΑ, έχουν εντοπιστεί 98 κατάλληλα οικόπεδα εντός σχεδίου πόλης, συνολικής επιφάνειας 627 στρεμμάτων, εκ των οποίων το 1/3 βρίσκεται στην Αττική. Επιπλέον, διαθέσιμα είναι 10 οικόπεδα με οικοδομικές άδειες (75 στρέμματα) που θεωρούνται ώριμα για άμεση αξιοποίηση. Ειδικότερα, στα άμεσα σχέδια ένταξης περιλαμβάνονται ακίνητα συνολικής επιφάνειας 11 στρεμμάτων στην Κηφισιά, 20 στην Παιανία, 40 στη Λάρισα, 28 στην Ξάνθη και 74 στον Βόλο.

Νέα εργαλεία πολιτικής και φορέας διαχείρισης

Το Σχέδιο Νόμου εισάγει επίσης σημαντικές καινοτομίες σε επίπεδο διαχείρισης. Προβλέπεται η ίδρυση κεντρικού φορέα για τη διαχείριση των κοινωνικών κατοικιών, με αρμοδιότητα τη συντήρηση, εκμετάλλευση και διαχείριση των ακινήτων, καθώς και την εφαρμογή των όρων επιλογής δικαιούχων.

Οι κοινωνικές κατοικίες θα διατίθενται μέσω τριών μοντέλων:

1. Ενοικίαση με κοινωνικά κριτήρια και ευνοϊκά μισθώματα,

2. Άμεση πώληση με επιδότηση τιμής ή χρηματοδότηση,

3. Rent to own – μακροχρόνια ενοικίαση με πρόβλεψη εξαγοράς, με συμψηφισμό μέρους των καταβληθέντων ενοικίων.

Θεσμική πληρότητα και διαφάνεια

Οι διατάξεις του νομοσχεδίου ενισχύουν τον θεσμικό χαρακτήρα της κοινωνικής αντιπαροχής, αποσαφηνίζοντας κρίσιμα σημεία του προηγούμενου καθεστώτος:

• Θεσπίζεται ελάχιστο ποσοστό κοινωνικής χρήσης (30%) στο σύνολο κάθε έργου.
• Εισάγεται δυνατότητα παραχώρησης εξ αδιαιρέτου ποσοστού επί του ακινήτου στους αναδόχους.
• Επεκτείνεται η κοινωνική αντιπαροχή και σε υφιστάμενα κτίρια προς ανακαίνιση.
• Καθίσταται δυνατή η ανάθεση πλήρους διαχείρισης των κατοικιών στους αναδόχους (ενοικίαση, συντήρηση, εισπράξεις).
• Ρυθμίζονται λεπτομερώς τα κριτήρια επιλογής των δικαιούχων και οι όροι για την εξαγορά.

Το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, ως αρμόδιος φορέας υλοποίησης, αναλαμβάνει να διασφαλίσει τη συνεκτικότητα και την καθολικότητα των πολιτικών, υιοθετώντας ενιαία διοικητικά πρότυπα και σύγχρονα εργαλεία διακυβέρνησης.

Ψηφιακή πλατφόρμα

Σε λειτουργία βρίσκεται η νέα ψηφιακή πλατφόρμα stegasi.gov.gr στην οποία οι πολίτες μπορούν να ενημερωθούν για όλα τα προγράμματα απόκτησης, ανακαίνισης, επισκευής ή αναβάθμισης κατοικίας, καθώς και τις επιδοτήσεις, φοροελαφρύνσεις ή άλλες διευκολύνσεις που προσφέρονται για αυτά σε ιδιοκτήτες και ενοικιαστές.

Στη νέα ψηφιακή πύλη υπάρχει αναλυτική ενημέρωση για 43 δράσεις που υλοποιούνται για τη στέγαση συνολικού προϋπολογισμού 6,5 δισ ευρώ. Στις δράσεις αυτές συγκαταλέγονται 21 στεγαστικά προγράμματα που αφορούν μεταξύ άλλων το “ Σπίτι μου 1”, το ‘Σπίτι μου 2”, το “Ανακαινίζω – Νοικιάζω” , οι δυνατότητες ενεργειακής αναβάθμισης, η επιστροφή ενοικίου καθώς και 11 φορολογικές ρυθμίσεις που αφορούν τη μείωση του ΕΝΦΙΑ , την φοροαπαλλαγή για μακροχρόνιες μισθώσεις μαζί με τους περιορισμούς για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Ο κάθε πολίτης μπορεί μέσω της πλατφόρμας να υπολογίσει το όφελος που θα έχει από τη χρήση του κάθε προγράμματος και να ξεκινήσει την αίτηση συμμετοχής.

Διαβάστε επίσης:

Νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο: Τι αλλάζει σε επικουρικές, συντάξεις και παροχές σε χρήμα

Πώς θα βγουν στη σύνταξη 50.000 ελεύθεροι επαγγελματίες – Τι προβλέπει η νομοθεσία

Αυξήσεις μισθών 15% για 400.000 εργαζόμενους – Τι προβλέπει η νέα κλαδική σύμβαση