Αφιέρωμα Nature Matters – Μεγάλος Υποστηρικτής The American College of Greece

Είναι οξύμωρο, αλλά ένα από τα πιο ένα χρήσιμα, βολικά και προσαρμόσιμα υλικά, με πλείστες εφαρμογές στην καθημερινή ζωή, αποδείχθηκε ο μεγαλύτερος, ίσως, κίνδυνος για το περιβάλλον, τους ωκεανούς και τελικά τη δημόσια υγεία.

Ο λόγος για το πλαστικό που, πλέον, η απεξάρτησή μας από τη χρήση του θεωρείται, παγκοσμίως, ένας από τους πρώτους στόχους που θέτει σχεδόν το σύνολο των κρατών, στο πλαίσιο της προσπάθειας για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων.

Εδώ και πολλά χρόνια οι επιστήμονες έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου αφού πλήθος μελετών αποδεικνύει ότι η Γη έχει μετατραπεί σε έναν… πλαστικό πλανήτη.

Τα πλαστικά σκουπίδια βρίσκονται παντού. Στις θάλασσες, στις ακτές, στα υπόγεια ύδατα, στα θαλάσσια είδη και τελικά στον άνθρωπο μέσω της τροφικής αλυσίδας.

Η εξαιρετικά αργή αποσύνθεση του πλαστικού, αφού για παράδειγμα ένα πλαστικό μπουκάλι χρειάζεται 500 χρόνια για να αποσυντεθεί και ένας αναπτήρας 100, και το γεγονός ότι ακόμα και κατά τη διαδικασία αποσύνθεσής του δημιουργεί τα λεγόμενα μικροπλαστικά, εξαιρετικά επικίνδυνα απορρίμματα με πολύ μικρό μέγεθος, οδήγησαν τελικά την παγκόσμια κοινότητα σε αποφάσεις που στόχο έχουν τον δραστικό περιορισμό της χρήσης, σε μια προσπάθεια αναχαίτισης της τεραστίων διαστάσεων ρύπανσης που προκαλείται.

Όμως, δεν είναι μόνο αυτός ο στόχος, αφού και η χρήση του πλαστικού συνδέεται και με άλλους παράγοντες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά την παρουσίαση των Οδηγιών για τα μέτρα για το πλαστικό έγινε συγκεκριμένη αναφορά στα περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη, που θα επιφέρουν όπως για παράδειγμα:

-Την αποφυγή εκπομπών 3,4 εκατομμυρίων τόνων ισοδυνάμου CO2

-Την αποφυγή περιβαλλοντικών ζημιών κόστους 22 δισ. ευρώ έως το 2030

-Την παροχή της δυνατότητας στους καταναλωτές να εξοικονομήσουν, σύμφωνα με εκτιμήσεις, 6,5 δισ. ευρώ

Βρέχει… πλαστικό!

Για να καταλάβουμε το μέγεθος και την τρομακτική έκταση του προβλήματος, αρκεί να αναφέρουμε ότι στα μέσα Ιουνίου επιστήμονες στις ΗΠΑ, έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου επισημαίνοντας ότι, πλέον, βρέχει και πλαστικό και η πλαστική βροχή είναι η νέα αόρατη απειλή μια και μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού, όπως από μπουκάλια, μεταφέρονται με τον αέρα και επιστρέφουν με τη βροχή!

Η ερευνητική ομάδα με επικεφαλής επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Γιούτα, διαπίστωσαν ότι πάνω από 1.000 τόνοι μικροπλαστικών πέφτουν κάθε χρόνο σε 11 προστατευόμενες περιοχές στις ΗΠΑ, ποσότητα που ισοδυναμεί με πάνω από 120 εκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια νερού!

Οι επιστήμονες συνέλεξαν δείγματα βρόχινου νερού και αέρα επί 14 μήνες σε έντεκα προστατευόμενες περιοχές των ΗΠΑ. Οι μετρήσεις έδειξαν ότι τα ποσοστά εναπόθεσης μικροπλαστικών στο έδαφος ήταν κατά μέσο όρο 132 πλαστικά ανά τετραγωνικό μέτρο κάθε μέρα. Η έρευνά τους έρχεται να επιβεβαιώσει παλαιότερες μελέτες που είχαν εντοπίσει πολύ μεγάλες ποσότητες μικροπλαστικών στην Αρκτική και τα Πυρηναία Όρη στην Ευρώπη.

Οι επιστήμονες προειδοποιούν για την άμεση ανάγκη λήψης μέτρων, επισημαίνοντας ότι πάνω από 11 δισεκατομμύρια τόνοι πλαστικού προβλέπεται να συσσωρευτούν στο περιβάλλον έως το 2025.

Η πλαστική ρύπανση στην Ελλάδα

Το φαινόμενο της ρύπανσης από πλαστικό έχει μελετηθεί εκτενώς και στην Ελλάδα με πρωτοβουλία και των περιβαλλοντικών οργανώσεων WWF Ελλάς και Greenpeace.

Σύμφωνα με τα στοιχεία τους, στην Ελλάδα παράγουμε κάθε χρόνο περίπου 700.000 τόνους πλαστικών σκουπιδιών, πράγμα που σημαίνει ότι κάθε κάτοικος της χώρας παράγει ετησίως 68 κιλά πλαστικό!

Για να καταλάβουμε το μέγεθος της χρήσης πλαστικού, αρκεί να πούμε ότι στην Ελλάδα σερβίρονται κατά μέσο όρο κάθε μέρα 1.000.000 πλαστικά ποτήρια μόνο για καφέ.

Από τη συνολική ποσότητα των πλαστικών σκουπιδιών, μόλις, το 8% ανακυκλώνεται στην Ελλάδα ενώ το υπόλοιπο ποσοστό πηγαίνε στις χωματερές, τις ακτές και τις θάλασσες της χώρας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι στις ελληνικές θάλασσες, το ποσοστό των πλαστικών απορριμμάτων φτάνει ακόμα και το 95%!

Σύμφωνα με μελέτη του WWF Ελλάς που δόθηκε στη δημοσιότητα τον Ιούνιο του 2019, η Ελλάδα έχει την τέταρτη υψηλότερη ποσότητα πλαστικών απορριμμάτων που προέρχονται από θαλάσσιες πηγές στη Μεσόγειο.

Συγκεκριμένα οι παράκτιες δραστηριότητες προκαλούν το 68% (7.800 τόνοι) των εισροών πλαστικού στη θάλασσα, λόγω των ελλιπών πρακτικών διαχείρισης αποβλήτων των πόλεων, του τουρισμού και των δραστηριοτήτων αναψυχής.

Οι θαλάσσιες πηγές, όπως είναι η αλιεία, η υδατοκαλλιέργεια και η ναυτιλία ευθύνονται για το 28% (3.200 τόνοι) των πλαστικών απορριμμάτων στη θάλασσα.

Το 67% της πλαστικής ρύπανσης που εισέρχεται στη Μεσόγειο επιστρέφει/καταλήγει στις ελληνικές ακτές εντός ενός έτους. Αυτό οφείλεται, σύμφωνα με την έρευνα του WWF Ελλάς στο γεγονός ότι η Ελλάδα έχει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στη Μεσόγειο και τα θαλάσσια ρεύματα οδηγούν τα απορρίμματα στους όρμους και τις ακτές. Το 22% της πλαστικής ρύπανσης παραμένει στην επιφάνεια της θάλασσας ένα χρόνο μετά τη διαρροή, ενώ χρειάζεται έως και μία δεκαετία για να φτάσει στον τελικό του προορισμό ενώ τα πλαστικά που βρίσκονται στον βυθό της θάλασσας υπολογίζονται σε περίπου 11% όλων των πλαστικών απορριμμάτων που διαρρέουν στη Μεσόγειο.

Τα μέτρα της ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο των στόχων που απορρέουν από την Ατζέντα 2030 του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, πήρε σειρά μέτρων με συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους και χρονοδιάγραμμα με σκοπό τόσο την απαγόρευση ορισμένων πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης, όσο και τον περιορισμό της χρήσης πλαστικού.

Το πρώτο μέτρο αφορά στην απαγόρευση της διάθεσης στην αγορά 10 πλαστικών προϊόντων από τον Ιούλιο του 2021, και συγκεκριμένα: μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια, κυπελάκια ποτών από φελιζόλ, μπατονέτες, στηρίγματα για μπαλόνια, πάσης φύσεως προϊόντα που διασπώνται σε μικροπλαστικά (οξοδιασπώμενα), περιέκτες τροφίμων από φελιζόλ, περιέκτες ποτών από φελιζόλ και αναδευτήρες ποτών. Η δέσμη μέτρων συμπληρώνεται με τις εξής δεσμεύσεις:

1] Για τα πλαστικά ποτήρια και τους περιέκτες τροφίμων, 30% μείωση κατά 30% της κατανάλωσης μέχρι το 2024 και κατά 60% μέχρι το 2026. Η μείωση θα συνοδευτεί από:

– εισφορά (4 λεπτών + ΦΠΑ) στα προϊόντα αυτά,

– υποχρεωτική διάθεση εναλλακτικών προϊόντων μιας χρήσης στην αγορά.

2] Για τα μπουκάλια και τους περιέκτες ποτών, χωριστή συλλογή των φιαλών σε ποσοστό 77% έως το 2025 και 90% έως το 2030 μέσω συστήματος επιστροφής εγγύησης στον πολίτη. Από τον Ιανουάριο του 2023, οι πολίτες που θα επιστρέφουν στα σημεία πώλησης τα πλαστικά μπουκάλια, για τα οποία θα επιβαρύνονται με λίγα λεπτά, θα παίρνουν πίσω τα επιπλέον χρήματα, ως ανταμοιβή για τη συμμετοχή τους στην ανακύκλωση.

3] Υιοθέτηση νέων προδιαγραφών όπως την υποχρέωση τα καπάκια να είναι από το 2024 προσαρτημένα στα μπουκάλια. Τα μπουκάλια το 2025 θα πρέπει να φτιάχνονται από ανακυκλωμένο πλαστικό κατά 25% και κατά 35% το 2030, το οποίο θα διασφαλίζεται μέσω ευρωπαϊκού προτύπου. Όσο περισσότερο ανακυκλωμένο υλικό θα έχουν τα μπουκάλια τόσο θα μειώνονται οι υποχρεωτικές εισφορές των παραγωγών πλαστικών μπουκαλιών.

Η Ελλάδα πέρα από τα όσα ορίζει η Ευρωπαϊκή Οδηγία, αποφάσισε ακόμα τη θέσπιση εισφοράς 4 λεπτών στα πλαστικά ποτήρια και τους περιέκτες τροφίμων από 01.01.2022 καθώς και υποχρέωση των επιχειρήσεων μαζικής εστίασης για διάθεση επαναχρησιμοποιήσιμων εναλλακτικών προϊόντων από 01.01.2022. Από τον Ιούλιο του 2021, γίνεται υποχρεωτική η δωρεάν διάθεση πόσιμου νερού σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις και παιδικές χαρές μέσω των δήμων.

Διαβάστε περισσότερα για τη βιώσιμη ανάπτυξη στο αφιέρωμα Nature Matters του mononews.gr