HIV: 10 ερωτήσεις για τη λήψη επείγουσας προφυλακτικής θεραπείας

Είναι σωτήρια, αφορά συγκεκριμένα άτομα και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τα καθιερωμένα προληπτικά μέτρα. Το Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) απαντά στις πιο συχνές ερωτήσεις σχετικά με την προφυλακτική αγωγή μετά από πιθανή έκθεση (Post Exposure Prophylaxis –PEP) στον HIV.

1) Τι είναι η προφυλακτική αγωγή μετά από πιθανή έκθεση στον HIV;
H προφυλακτική αγωγή μετά από πιθανή έκθεση στον HIV, περιλαμβάνει τα φαρμακευτικά σκευάσματα που χορηγούνται σε άτομα που ζουν με τον HIV. Ωστόσο, η συγκεκριμένη αγωγή λαμβάνεται σε καθημερινή βάση μόνο για ένα μήνα. H PEP δεν αντικαθιστά σε καμία περίπτωση τα μέτρα πρόληψης που πρέπει να λαμβάνονται προκειμένου να αποφευχθεί μια πιθανή έκθεση στον HIV και η χορήγησή της ενδείκνυται μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις βάσει των κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών.
2) Πως ενεργεί η PEP;
Από τη στιγμή που κάποιος εκτεθεί στον HIV, τις πρώτες 3 ημέρες ο ιός αναπαράγεται και ανιχνεύεται στους τοπικούς λεμφαδένες, ενώ σε διάστημα 5 ημερών ανιχνεύεται στο περιφερικό αίμα. Αυτό το «παράθυρο» των τριών ημερών αποτελεί μια άριστη ευκαιρία να ανασταλεί η αντιγραφή του ιού και ο πολλαπλασιασμός των ιικών αντιγράφων. Για το λόγο αυτό, η έγκαιρη χορήγηση της PEP σχετίζεται άμεσα και με την αποτελεσματικότητά της.
3) Πότε πρέπει να λάβω PEP;
Εάν είσαι HIV οροαρνητικό άτομο ή δε γνωρίζεις εάν έχεις μολυνθεί από τον ιό, και τις τελευταίες ώρες:

• Έχεις εκτεθεί στον HIV μέσω απροφύλακτης σεξουαλικής επαφής (ρήξη ή μη χρήση προφυλακτικού)
• Έχεις χρησιμοποιήσει από κοινού σύριγγες, βελόνες και άλλα εξαρτήματα παρασκευής ναρκωτικών ουσιών
• Είσαι θύμα σεξουαλικής κακοποίησης
• Είσαι επαγγελματίας υγείας και έχεις εκτεθεί σε μολυσματικά βιολογικά υγρά

Τότε πρέπει να απευθυνθείς στο τμήμα επειγόντων περιστατικών νοσοκομείου που εφημερεύει η παθολογική κλινική.
Μετά την αρχική αξιολόγηση από το θεράποντα για την αναγκαιότητα της λήψης PEP, και αφού λάβεις τις πρώτες βοήθειες, είναι αναγκαία η παραπομπή σου σε μια πιο εξειδικευμένη δομή παρακολούθησης Μονάδα Λοιμώξεων/Εξωτερικά Ιατρεία Παρακολούθησης HIV οροθετικών, προκειμένου να καθοριστούν οι επόμενοι εργαστηριακοί έλεγχοι και να αντιμετωπιστούν τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες. Κατάλογος των Μονάδων Λοιμώξεων (ΜΛ) & των Εξωτερικών Ιατρείων Παρακολούθησης HIV οροθετικών (ΕΙ) είναι διαθέσιμος στην ιστοσελίδα του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. (www. keelpno.gr).
3) Πότε πρέπει να χορηγείται PEP;
Πρέπει να χορηγείται όσο πιο σύντομα γίνεται μετά από μια πρόσφατη πιθανή έκθεση στον ιό (σε διάστημα 48-72 ωρών). Mελέτες καταδεικνύουν τη θετική συσχέτιση της αποτελεσματικότητας της PEP με την έγκαιρη λήψη της. Για το λόγο αυτό, οι διεθνείς οδηγίες συστήνουν ως ιδανικό το χρονικό διάστημα των 48 ωρών.
4) Πόσο αποτελεσματική είναι η πρόληψη της μετάδοσης του HIV με τη λήψη PEP;
Η έγκαιρη χορήγηση και η συστηματική λήψη της PEP είναι αποτελεσματική στην πρόληψη της μετάδοσης του ιού, όχι όμως 100%. Για το λόγο αυτό δεν υποκαθιστά σε καμιά περίπτωση τα καθιερωμένα μέτρα πρόληψης, όπως είναι η συστηματική χρήση προφυλακτικού, καθώς και η χρήση αποστειρωμένων βελονών και συρίγγων.
5) Πόσο πρέπει να πληρώσω για τη χορήγηση της PEP;
Η PEP χορηγείται στο πλαίσιο αντιμετώπισης επείγοντος περιστατικού και καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Τόσο οι ασφαλισμένοι σε ασφαλιστικά ταμεία, οι ασφαλισμένοι σε Ευρωπαϊκό φορέα ασφάλισης, όσο και οι δικαιούχοι του νόμου 4368 δικαιούνται χορήγησης της PEP χωρίς καμία συμμετοχή. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η κατοχή ΑΜΚΑ και η επίδειξη της ευρωπαϊκής κάρτας ασφάλισης. Στην περίπτωση που Έλληνες ταξιδιώτες επιθυμούν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό η χρήση της ευρωπαϊκής κάρτας ασφάλισης χρησιμοποιείται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αποζημιώνεται από τους εθνικούς φορείς ασφάλισης.
6) Από που μπορώ να προμηθευτώ την PEP;
H PEP στην Ελλάδα χορηγείται μόνο από τα φαρμακεία των δημοσίων νοσοκομείων, κατόπιν μιας προτυποιημένης διαδικασίας. Η πλειονότητα των δημόσιων νοσοκομείων της ελληνικής επικράτειας μπορούν να διαχειριστούν περιστατικά πιθανής έκθεσης στον HIV. Ωστόσο, σε κάποια περιφερειακά νοσοκομεία της επαρχίας ενδεχομένως να μη διατίθενται ο απαραίτητος εργαστηριακός εξοπλισμός για τον αναγκαίο εργαστηριακό έλεγχο, καθώς και τα φαρμακευτικά σκευάσματα που χορηγούνται ως ΡΕΡ. Σε περίπτωση πιθανής έκθεσης, προτείνεται να επικοινωνήσετε άμεσα με τις υπηρεσίες του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ (2105212000 – 24ωρη λειτουργία καθημερινές και σαββατοκύριακα, 2105212131-132 κατά τις εργάσιμες ημέρες και ώρες, 210 7222222 τις εργάσιμες ημέρες 9:00-20:00) προκειμένου να κατευθυνθείτε έγκαιρα στο πλησιέστερο εφημερεύον νοσοκομείο που δύναται να διαχειριστεί το περιστατικό.
7) Τι ανεπιθύμητες ενέργειες έχει η λήψη PEP;
H λήψη PEP μπορεί να προκαλέσει κάποιες ανεπιθύμητες ενέργειες, οι οποίες είναι παροδικές και εξαφανίζονται μετά την ολοκλήρωση της αγωγής. Ωστόσο, δεν είναι απειλητικές για τη ζωή. Οι συχνότερα εμφανιζόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν κυρίως γαστρεντερικές διαταραχές και αντιμετωπίζονται συντηρητικά.
Στην περίπτωση που κάποιος λάβει PEP και εμφανίσει ανεπιθύμητες ενέργειες πρέπει να απευθυνθεί στον θεράποντα στη ΜΛ/ΕΙ που τον παρακολουθεί προκειμένου να λάβει τις απαραίτητες οδηγίες για την αντιμετώπιση τους ή ακόμα και να τροποποιηθεί η αγωγή.
8) Πότε χρειάζεται να επαναλάβω τον έλεγχο για HIV μετά τη λήψη PEP;
Η λήψη PEP επηρεάζει το αποτέλεσμα του εργαστηριακού ελέγχου για HIV. Ο επανέλεγχος για HIV προκειμένου να αποκλεισθεί η ορομετατροπή συστήνεται στις 6 εβδομάδες, 3 μήνες και 6 μήνες μετά την πιθανή έκθεση.
9) Μπορώ όσο λαμβάνω PEP να έχω σεξουαλικές επαφές χωρίς τη χρήση προφυλακτικού;
Δεν μπορείτε. Όπως αναφέρθηκε η λήψη της PEP δεν είναι αποτελεσματική κατά 100%. Επίσης η λήψη PEP δεν αποτρέπει την πιθανή ορομετατροπή εφ’ όσον δεν υιοθετούνται συμπεριφορές υψηλού κινδύνου. Η συνεχής έκθεση στον ιό περιορίζει την αποτελεσματικότητα της PEP. https://wwwn.cdc.gov/hivrisk/decreased_risk/medicines/pep.html

10) Είχα μια απροφύλακτη σεξουαλική επαφή 5 μέρες πριν; Τι μπορώ να κάνω;
Στην περίπτωση που είχατε μια επικίνδυνη έκθεση σε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 3 ημερών δεν συστήνεται η λήψη PEP καθώς είναι αναποτελεσματική. Το μόνο που μπορείτε να κάνετε είναι να πραγματοποιήσετε έναν αρχικό έλεγχο (baseline) για την ανίχνευση του HIV και έναν επαναληπτικό έλεγχο 6-8 βδομάδες μετά την πιθανή έκθεση. Στο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ του αρχικού και επαναληπτικού ελέγχου συστήνεται να χρησιμοποιείτε προφυλακτικό σε κάθε σεξουαλική επαφή.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: HIV: Και σε ιδιωτικά εργαστήρια ο έλεγχος ιικού φορτίου

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: HIV: H μείωση των νέων διαγνώσεων δεν είναι απαραίτητα θετική

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ: Μοιράσου το μήνυμα: «Τώρα ξέρεις, τώρα μπορείς, stop aids!»