Αυτοεκτίμηση: Πόσο καλά αισθανόμαστε με τον εαυτό μας τελικά;

Η εκτεταμένη παραμονή στο σπίτι μάς οδηγεί αβίαστα σε μία ανάγκη ενδοσκόπηση. Κάθε ένας από εμάς έχει την ανάγκη να πραγματώσει, να διατηρήσει και να εξυψώσει τον εαυτό του, πολύ περισσότερο τώρα που ο εγκλεισμός μας πυροδοτεί συνεχώς αμφιθυμικά συναισθήματα.

Είναι όμως αυτό πάντοτε εφικτό; Και αν είναι, γιατί τότε οι άνθρωποι συχνά επιχωματώνουν την αξία τους παρασυρόμενοι σε μία δίνη αυστηρής αυτοκριτικής που ουκ ολίγες φορές δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα;

Πάνω σε αυτό το θέμα, ο Rogers, γνωστός ψυχολόγος, έχει αναφέρει χαρακτηριστικά «εάν επρόκειτο να ψάξω για τον κεντρικό πυρήνα των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι, όπως τους γνωρίζω μέχρι τώρα, στην μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτοί απεχθάνονται τους εαυτούς τους, τους θεωρούν ανάξιους και ανίκανους να αγαπηθούν».

Σας φαίνεται παράδοξο; Γυρίστε στον εαυτό σας. Κοιτάξτε τον στον καθρέφτη και κάνετε ένα απολογισμό της ζωής σας. Αναζητήστε τις στιγμές εκείνες που αισθανθήκατε καλά με τον εαυτό σας, που αντιληφθήκατε την αναμφισβήτητη αξία του. Κι έπειτα σταθείτε στις στιγμές εκείνες που απαξιωθήκατε, όχι από άλλους, αλλά από εσάς τους ίδιους. Με έκπληξη θα αντιληφθείτε, εάν δεν το έχετε κάνει ως τώρα, ότι οι στιγμές της αρνητικής αποτίμησης του εαυτού έχουν όχι μόνο αγγίξει την προσωπική σας ιστορία, αλλά την έχουν επηρεάσει έντονα σε όλους τους τομείς της ζωής σας, έχουν καθορίσει την αντίληψη για την ταυτότητά σας, αυτά που νομίζετε ότι είστε, αυτά που μπορείτε να γίνετε κι εκείνα που μπορείτε να κάνετε.

Ανακαλύπτοντας τον πραγματικό μας εαυτό βάζουμε τη σφραγίδα, η οποία θα επικυρώσει και αυτό που είμαστε. Ίσως τώρα που έχω χρόνο να είναι μία ευκαιρία να ασχοληθώ πραγματικά με τον εαυτό μου και να «χτίσω» την εικόνα του εαυτού μου. Οι συνειδητές πλευρές του εαυτού μας, η σωματική, η συναισθηματική, η νοητική, ακόμα και η κοινωνική εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας βρίσκεται σε μια διαρκή σύγκριση με την εικόνα ενός «ιδανικού εαυτού», του εαυτού που θα θέλαμε να είμαστε και επιδιώκουμε πάντα να ταυτιστούμε. Η άποψη ότι όσο πιο κοντά βρισκόμαστε στον «ιδανικό εαυτό» μας τόσο πιο μεγάλη είναι η αυτοεκτίμησή μας φαίνεται να επιβεβαιώνεται από πολλούς ερευνητές ψυχικής υγείας.  Η αντίληψη ωστόσο της εικόνας μας, χτίζεται σε αλληλεπίδραση με την αξιολόγηση των σημαντικών για εμάς ανθρώπων, γονέων, φίλων, συγγενών, συντρόφων. Πολλές φορές ακόμα και ένα καλοπροαίρετο σχόλιο της μητέρας μας, «φαίνεσαι πραγματικά χαρούμενη», ή αντίστοιχα ενός εργοδότη, «είσαι πολύ αποτελεσματική στην εργασία σου», μπορεί να μετασχηματίσει σαν πλαστελίνη την εκτίμηση, την αγάπη και την αποδοχή για τον εαυτό μας. Η ανάγκη για αποτελεσματικότητα και το άγχος για το αίσθημα ικανοποίησης προς τους άλλους είναι ικανό να μεταβάλει την εικόνα για τον εαυτό μας σε θετική ή αρνητική. Ανάλογα με το βαθμό ικανοποίησης που λαμβάνουμε από τους άλλους αναπτύσσεται και το ευχάριστο συναίσθημα της πληρότητας που νιώθουμε για τον εαυτό μας.

Πώς μπορούμε να ενισχύσουμε το αίσθημα αυτοεκτίμησής μας;

– Ξεκινώντας δραστηριότητες που μας ευχαριστούν. Με αυτό τον τρόπο επικοινωνούμε με άτομα που έχουν κοινά ενδιαφέροντα με εμάς και έτσι τονώνουμε την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας.

– Καταγράφοντας, κάθε βράδυ πριν κοιμηθούμε, σε μια λίστα τα θετικά στοιχεία στην καθημερινότητά μας, π.χ. είχα μια καλή συνεργασία, αγόρασα ένα δώρο, είδα μία καλή ταινία κ.λ.π..

– Αντιμετωπίζοντας τα λάθη με χιούμορ. Αποφεύγουμε την τελειομανία που μόνο επιπρόσθετο ψυχικό βάρος μπορεί να μας προκαλέσει.

– Κάνοντας μια λίστα με τις επιτυχίες  ή τις δεξιότητες μας, από τις πιο σημαντικές μέχρι τις πιο ασήμαντες, ενισχύουμε την αυτοεικόνα μας και τη διατήρηση της.

– Αφιερώνοντας προσωπικό χρόνο  σε ασχολίες που δεν κοστίζουν αλλά μας αρέσουν και είμαστε καλοί σε αυτές π.χ. ζωγραφική,  μια βόλτα στην θάλασσα, είναι μόλις μερικά από αυτά που μπορούμε να κάνουμε, θυμίζοντας στον εαυτό μας… «είμαι ικανός», «μπορώ να τα καταφέρω».

– Όταν στερεύουν  οι θετικές σκέψεις για τον εαυτό μας, όταν αμφιβάλλουμε για τις ικανότητες μας αρκούν 5 λεπτά υπενθύμισης των επιτυχιών και των χαρακτηριστικών μας π.χ. «Πόσο δοτικοί είμαστε», « πόσο  χαρισματικοί», «πόσο ικανοί» είναι ένας τρόπος να καταπολεμήσουμε τις δυσλειτουργικές μας πεποιθήσεις.

– Δεν αρκεί μόνο να φροντίζουμε τον εσωτερικό μας κόσμο, αλλά χρειάζεται να έχουμε και μία επιμελημένη εμφάνιση. Η εξωτερική μας εμφάνιση επηρεάζει και αυτή την εικόνα που έχουν οι άλλοι για εμάς. Είναι σημαντικό να αναδεικνύουμε τα “καλά” μας σημεία και να διατηρούμαστε πάντα καθαροί, φρεσκολουσμένοι, όμορφα ντυμένοι και περιποιημένοι. Δεν χρειάζεται να ξοδεύουμε χρήματα, αλλά αρκεί μόνο το καλό γούστο, η καλή διάθεση και η ουσιαστική αγάπη για τον εαυτό μας.

– Η παρακολούθηση βιωματικών σεμιναρίων μπορεί να ενισχύσει την ικανότητα διερεύνησης των θετικών πλευρών του εαυτού μας. Μέσω της συμβουλευτικής ψυχολογίας ή/και της ψυχοθεραπείας μπορούμε να αποκτήσουμε τις δεξιότητες της διαπροσωπικής επικοινωνίας.

Η αυτοεκτίμηση ίσως είναι το σημαντικότερο ψυχικό υλικό για να χτίσουμε το συναισθηματικό οικοδόμημα μας στο οποίο θα στηρίξουμε τις πιο καθοριστικές επιλογές της ζωής μας. Ας μην ξεχνάμε ότι ακόμα και οι πιο ευάλωτες αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό μας είναι ικανές να αναπτυχθούν με τέτοια ταχύτητα που το άτομο να χάσει την αίσθηση του ελέγχου της ζωής του.

Φραντζέσκα Καραγιάννη

MSc Κλινική Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια

http://www.frantzeska-karagianni.gr