ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Μπορεί ο καρκίνος του παγκρέατος να είναι μια από τις πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμες μορφές καρκίνου και να συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο απειλητικών, κυρίως λόγω της καθυστερημένης διάγνωσης του που δυσχεραίνει τη θεραπευτική του αντιμετώπιση, όμως οι εξελίξεις στο θεραπευτικό πεδίο δημιουργούν ελπίδες για μια καλύτερη πρόγνωση.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση, σε συνδυασμό με την επιστημονική πρόοδο που έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια, μπορούν να ανατρέψουν τα αρνητικά προγνωστικά και να συμβάλουν στη θετική έκβαση της νόσου. Μάλιστα, τονίζουν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις και κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις, μπορεί ακόμα και να ιαθεί.
Εντούτοις, βάσει διεθνών δεδομένων, την ίδια στιγμή που ο ρυθμός εμφάνισής του αυξάνεται, με περισσότερους από 1.000 ασθενείς να διαγιγνώσκονται κάθε μέρα σε όλο τον κόσμο, υπάρχει σημαντική έλλειψη ενημέρωσης για τα συμπτώματα και τους παράγοντες κινδύνου, γεγονός που συμβάλλει στην καθυστερημένη διάγνωση της νόσου.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου
Η αιτία των περισσότερων περιστατικών καρκίνου του παγκρέατος είναι άγνωστη, αλλά ερευνητικές μελέτες έχουν ταυτοποιήσει τους ακόλουθους παράγοντες κινδύνου που μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα να αναπτύξει κάποιος καρκίνο του παγκρέατος.
Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παγκρέατος: Εάν η μητέρα, ο πατέρας, ο αδελφός, η αδελφή ή το παιδί ενός ατόμου είχε αναπτύξει καρκίνο του παγκρέατος, τότε ο κίνδυνος ανάπτυξης της νόσου από το συγκεκριμένο άτομο αυξάνεται κατά 2 έως 3 φορές.
Οικογενειακό ιστορικό άλλων τύπων καρκίνου: Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος αυξάνεται εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου των ωοθηκών, του μαστού ή του παχέος εντέρου, κληρονομική παγκρεατίτιδα ή οικογενές μελάνωμα.
Διαβήτης: Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί σε άτομα με μακροχρόνιο ιστορικό διαβήτη (άνω των 5 ετών). Αυτό μπορεί να είναι επίσης ένα από τα συμπτώματα.
Παγκρεατίτιδα (χρόνια και κληρονομική): Η χρόνια παγκρεατίτιδα υποδεικνύει αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παγκρέατος. Ο κίνδυνος αυτός είναι ακόμη υψηλότερος στα άτομα με κληρονομική παγκρεατίτιδα.
Κάπνισμα: Τα άτομα που καπνίζουν έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος σε σύγκριση με τα άτομα που δεν κάπνισαν ποτέ.
Παχυσαρκία: Τα παχύσαρκα άτομα έχουν κατά 20% αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παγκρέατος σε σύγκριση με τα άτομα με κανονικό σωματικό βάρος.
Εθνοτική Καταγωγή: Οι Αφροαμερικανοί και οι Εβραίοι Ασκενάζι έχουν υψηλότερη επίπτωση καρκίνου του παγκρέατος σε σύγκριση με άτομα ασιατικής, ισπανόφωνης ή καυκάσιας προέλευσης.
Ηλικία: Οι πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου του παγκρέατος αυξάνονται με την αύξηση της ηλικίας. Τα περισσότερα άτομα που διαγιγνώσκονται με καρκίνο του παγκρέατος είναι ηλικίας άνω των 60 ετών.
Διατροφή: Αν και απαιτείται περαιτέρω έρευνα, μία διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε κόκκινα και επεξεργασμένα κρέατα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παγκρέατος. Μία διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε φρούτα και λαχανικά μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο.
Ποια είναι τα συμπτώματα
Ο καρκίνος του παγκρέατος συχνά δεν δίνει κάποιο σημάδι ή προκαλεί κάποιο σύμπτωμα στα πρώιμα στάδιά του, γεγονός που μπορεί να καταστήσει πολύ δύσκολη την έγκαιρη διάγνωσή του. Τα συμπτώματα μπορούν επίσης να είναι ασαφή, να εμφανίζονται, να υποχωρούν και να επανεμφανίζονται, ενώ και η βαρύτητά τους μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο. Ο ασθενής μπορεί να μην εμφανίσει κάποια από αυτά ή και όλα τα συμπτώματα.
Τα συμπτώματα μπορεί να προκληθούν από πιο συνηθισμένες καταστάσεις. Μπορούν επίσης να προκληθούν από παθήσεις όπως η παγκρεατίτιδα (φλεγμονή του παγκρέατος), η χολολιθίαση, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή η ηπατίτιδα (φλεγμονή του ήπατος).
Πόνος στην κοιλιακή χώρα και τη μέση της πλάτης: Ο πόνος στη μέση της πλάτης και την άνω κοιλιακή χώρα θα μπορούσε να προκαλείται από έναν όγκο στο πάγκρεας που πιέζει ή έχει διηθήσει τα νεύρα ή τα όργανα που βρίσκονται κοντά στο πάγκρεας.
Ανεξήγητη απώλεια βάρους: Η ανεξήγητη απώλεια βάρους μπορεί να είναι ένα πρώιμο σύμπτωμα και μπορεί να προκύψει χωρίς να συνοδεύεται από πόνο ή από εμφανή μεταβολή στην πέψη.
Ίκτερος – κιτρίνισμα του δέρματος ή των ματιών: Κιτρίνισμα του δέρματος και των ματιών (ίκτερος) που προκαλείται από την υπερβολική παρουσία χολερυθρίνης (ένα συστατικό της χολής) στο αίμα. Ο ίκτερος μπορεί επίσης να οδηγήσει σε κνησμό του δέρματος, αφύσικα σκουρόχρωμα ούρα, καθώς και ανοιχτόχρωμα κόπρανα ή κόπρανα στο χρώμα του πηλού.
Αλλαγές στις εντερικές συνήθειες: Πολλοί ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος εμφανίζουν διάρροια, δυσκοιλιότητα ή και τα δύο. Διάρροια που συνίσταται σε χαλαρά, υδαρή, λιπαρά ή δύσοσμα κόπρανα μπορεί να προκληθεί από ανεπαρκείς ποσότητες παγκρεατικών ενζύμων στο έντερο.
Έναρξη διαβήτη: Νεοεμφανιζόμενος διαβήτης σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών και αιφνίδια μεταβολή των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα σε διαβητικά άτομα που είχαν κατά το παρελθόν καλά ελεγχόμενο διαβήτη.
Προβλήματα πέψης: Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν ανορεξία, ναυτία, δυσπεψία και έμετο.
Ο Δρ. Αλέξανδρος Αρδαβάνης, Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων-Παθολόγων Ελλάδος-ΕΟΠΕ και Διευθυντής Παθολογικής – Ογκολογικής Κλινικής του νοσοκομείου “Άγιος Σάββας” αναφέρει: «Τα πρώιμα συμπτώματα του καρκίνου του παγκρέατος δεν είναι πάντα έντονα και σαφή και δεν υπάρχει κάποια εύκολη μέθοδος ανίχνευσης σε πρώιμο στάδιο, αν και διεξάγονται σχετικές έρευνες. Το γεγονός αυτό, συνδυαστικά με την έλλειψη ενημέρωσης για τα σημάδια που μπορεί να δώσει ο οργανισμός και ενδεχομένως συνδέονται με τη συγκεκριμένη νόσο, έχουν ως αποτέλεσμα οι περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς να διαγιγνώσκονται αφού έχει γίνει μετάσταση. Αν καταφέρουμε να πετύχουμε πιο έγκαιρη διάγνωση, μέσα από την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση όλων, θα κάνουμε ένα μεγάλο βήμα προόδου για την καλύτερη αντιμετώπιση του παγκρεατικού καρκίνου».
Ελπιδοφόρες οι θεραπευτικές εξελίξεις
Σε μικρό ποσοστό ασθενών η νόσος χαρακτηρίζεται ως εξαιρέσιμη και αντιμετωπίζεται χειρουργικά. Η χειρουργική αντιμετώπιση συνήθως είναι εφικτή μόνο όταν η διάγνωση γίνεται σε αρχικά στάδια και το μέγεθος και η θέση του όγκου το επιτρέπουν. Μετά το χειρουργείο, εξετάζεται και συμπληρωματική χημειοθεραπεία ή μετεγχειρητική ακτινοβολία. Όταν η διάγνωση γίνεται σε προχωρημένο στάδιο, όταν η συνολική εικόνα του ασθενούς είναι εξαιρετικά επιβαρυμένη ή όταν παρουσιάζονται υποτροπές μετά από το χειρουργείο εξετάζονται μέθοδοι όπως ενδοσκοπική θεραπεία και η χημειοθεραπεία.
Η συγκεκριμένη νόσος έχει τα υψηλότερα ποσοστά αποτυχιών σε κλινικές δοκιμές στην Ογκολογία. Από το 1990, πάνω από 30 μελέτες φάσης ΙΙΙ έχουν αποτύχει να εξασφαλίσουν έγκριση και στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις ΗΠΑ για προχωρημένο ή μεταστατικό παγκρεατικό καρκίνο. Η τρέχουσα θεραπεία εκλογής, η γεμσιταβίνη, κυκλοφόρησε το 1997 και σχεδόν τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχουν υπάρξει περιορισμένες νέες θεραπείες που να μπορούν να την αντικαταστήσουν. Τα τελευταία χρόνια όμως υπάρχουν ελπιδοφόρες εξελίξεις.
Οι επιστημονικές έρευνες εστιάζουν στην ανάπτυξη στοχευμένων θεραπειών, που θα μπορούν να επιτίθενται στον όγκο αποτελεσματικά, χωρίς να καταστρέφουν φυσιολογικά υγιή κύτταρα, αυξάνοντας το προσδόκιμο επιβίωσης. Μεταξύ των πιο πρόσφατων εγκεκριμένων θεραπευτικών επιλογών περιλαμβάνεται ένας χημειοθεραπευτικός συνδυασμός που αξιοποιεί την πρωτοπόρο τεχνολογία των νανοσωματιδίων, ενώ ερευνάται σήμερα και σε συνδυασμό με νεότερες στοχευμένες θεραπείες, όπως η ανοσοθεραπεία κ.α. Σημαντικές εξελίξεις υπάρχουν και σε μεταφραστικό επίπεδο με την ανάπτυξη νέων βιοδεικτών οι οποίοι φαίνεται ότι διαδραματίζουν σημαντικό ρολό στην επιλογή της θεραπείας, που μεταφράζεται σε επιπλέον όφελος στην επιβίωση για ασθενείς με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Τέλος, ενθαρρυντική εξέλιξη είναι και η έγκριση μιας νέας θεραπείας δεύτερης γραμμής με ικανοποιητικά αποτελέσματα. Έτσι, υπάρχει πλέον μια αλληλουχία θεραπευτικών επιλογών με σκοπό την αύξηση της επιβίωσης για τους ασθενείς με παγκρεατικό καρκίνο.
Σχετικά με τις θεραπευτικές εξελίξεις που έχουν συντελεστεί, ο Δρ. Χρήστος Χριστοδούλου, εκπρόσωπος της Εταιρείας Μελέτης του Καρκίνου του Πεπτικού Συστήματος -ΕΜ-ΚΑΠΕΣ, Διευθυντής Ογκολογικής Κλινικής του νοσοκομείου “Metropolitan”, σχολιάζει: «Η θεραπευτική αντιμετώπιση του προχωρημένου καρκίνου του παγκρέατος αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για γιατρούς και ερευνητές. Παρά τη σχετική στασιμότητα που υπήρξε επί δεκαετίες στη θεραπευτική φαρέτρα των ογκολόγων, την τελευταία πενταετία, η χημειοθεραπεία με τη βοήθεια της νανοτεχνολογίας, καθώς και νέες θεραπείες 2ης γραμμής, η ανοσο-ογκολογία για μια μικρή είναι η αλήθεια ομάδα ασθενών με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, έχουν αλλάξει συνολικά το θεραπευτικό τοπίο και μας παρέχουν λύσεις ικανές να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής και την επιβίωση. Σημαντικές είναι επίσης οι εξελίξεις στο κομμάτι της περιεγχειρητικής χημειοθεραπείας όπου η χορήγηση κάποιων κυτταροτοξικών συνδυασμών μετά ή και πριν το χειρουργείο μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντική αύξηση της επιβίωσης».
Ο χειρουργός Δρ. Χρήστος Αγαλιανός, Επιμελητής του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών, συμπληρώνει αναφορικά με τη χειρουργική αντιμετώπιση: «Η πρώιμη διάγνωση είναι από τις βασικότερες προϋποθέσεις για τη χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου. Είναι σημαντικό οι ασθενείς να γνωρίζουν πως πρόοδος έχει σημειωθεί και στη χειρουργική αντιμετώπιση του παγκρεατικού καρκίνου αλλά και στην περιεγχειρητική-συμπληρωματική χημειοθεραπεία, με αποτέλεσμα σήμερα η μετεγχειρητική εξέλιξη των ασθενών μας να είναι σημαντικά καλύτερη από ότι στο παρελθόν».
Δράσεις ευαισθητοποίησης του κοινού με αφορμή τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα:
Η έγκαιρη διάγνωση του παγκρεατικού καρκίνου, μέσα από την ενημέρωση για τα συμπτώματά του, είναι και ο βασικός στόχος των δράσεων που πραγματοποιεί η ελληνική «συμμαχία» φορέων της ογκολογικής επιστημονικής κοινότητας και των ασθενών, με αφορμή την 15η Νοεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα για τον καρκίνο του παγκρέατος. H «συμμαχία» αποτελεί μια σύμπραξη που μετρά πέντε χρόνια συνεργασίας και δράσης για τον παγκρεατικό καρκίνο και διευρύνεται κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα να συμμετέχουν πλέον, εκτός από τον Σύλλογο Ασθενών «Κ.Ε.Φ.Ι.» και την Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου-ΕΛΛ.Ο.Κ., οι περισσότεροι φορείς της επιστημονικής ογκολογικής κοινότητας: Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), Ελληνική Εταιρεία Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, Εταιρεία Μελέτης Καρκίνου Πεπτικού Συστήματος (ΕΜ-ΚΑΠΕΣ) και οι Γυναίκες στην Ογκολογία.
Εκτός από τις ενημερωτικές εκδηλώσεις κοινού, που αποτελούν θεσμό, και φέτος πραγματοποιήθηκαν στο Ηράκλειο Κρήτης και την Αθήνα, η «συμμαχία» δημιούργησε ενημερωτικό τηλεοπτικό σποτ για τα συμπτώματα που μπορεί να υποδηλώνουν την εμφάνιση της νόσου, με κεντρικό μήνυμα «Πρόλαβέ το. Η έγκαιρη διάγνωση μετράει! Η ζωή σου μετράει!».
Επιπλέον, δημιουργήθηκε η πρώτη ελληνική ηλεκτρονική πλατφόρμα ενημέρωσης αποκλειστικά για τον καρκίνο του παγκρέατος που περιλαμβάνει την ιστοσελίδα www.pancare.gr και την εφαρμογή Pancare, διαθέσιμη δωρεάν για λειτουργικό android μέσω του play.google.com. Η πλατφόρμα παρέχει ολοκληρωμένη πληροφόρηση για τον καρκίνο του παγκρέατος και τη διαχείρισή του, πρόσβαση σε άρθρα ειδικών, πλήρη καταγραφή των ογκολογικών κέντρων, δομών και φορέων υποστήριξης ασθενών σε όλη την Ελλάδα, ενημέρωση για τα δικαιώματα των ασθενών, ενώ δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας προσωπικού ημερολογίου ασθενούς και διαθέτει διαδραστικές υπηρεσίες όπως επικοινωνία με επαγγελματίες υγείας και υποβολή αιτημάτων υποστήριξης.
Την πλατφόρμα διαμόρφωσε και διαχειρίζεται ο Σύλλογος Ασθενών Κ.Ε.Φ.Ι. με την αιγίδα των φορέων ΕΟΠΕ, ΕΜ-ΚΑΠΕΣ και ΕΛΛ.ΟΚ και την ευγενική υποστήριξη της διεθνούς φαρμακευτικής εταιρείας Celgene.
Παράλληλα, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών στηρίζει ενεργά την προσπάθεια για τον καρκίνο του παγκρέατος, και φωτίζεται συμβολικά στο μωβ χρώμα της Παγκόσμιας Ημέρας, την Πέμπτη 15 Νοεμβρίου.
Εκ μέρους της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου – ΕΛΛ.Ο.Κ. και του Συλλόγου «Κ.Ε.Φ.Ι.», η κυρία Ζωή Γραμματόγλου δήλωσε: «Το Κ.Ε.Φ.Ι., η ΕΛΛ.Ο.Κ. και η ογκολογική επιστημονική κοινότητα εργαζόμαστε συντονισμένα προκειμένου να σταθούμε ουσιαστικά στο πλευρό των ασθενών και των οικογενειών τους, αλλά και να συμβάλουμε στην έγκαιρη διάγνωση του παγκρεατικού καρκίνου, με περισσότερη ενημέρωση για τη νόσο και τα συμπτώματά της. Η Παγκόσμια Ημέρα είναι μόνο η αφορμή. Η δέσμευσή μας είναι διαρκής, γίνεται πράξη με διάφορους τρόπους και θα συνεχίσουμε να προσπαθούμε μέχρι να καταφέρουμε να ανατρέψουμε τα αρνητικά προγνωστικά που συνδέονται με τον παγκρεατικό καρκίνο. Ιδιαίτερα για τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα, θέλουμε να ευχαριστήσουμε από καρδιάς το Πανεπιστήμιο Αθηνών και την Πρυτανική Αρχή που με ιδιαίτερη ευαισθησία στηρίζουν αυτή μας την προσπάθεια».
Οι δράσεις ευαισθητοποίησης με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Καρκίνου του Παγκρέατος υλοποιήθηκαν με την ευγενική υποστήριξη της GENESIS Pharma.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Ο καρκίνος μπορεί να προληφθεί – Δείτε πώς
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: NanoKnife: Το σύγχρονο όπλο κατά του καρκίνου του παγκρέατος
