Επενδύσεις δέσμευσης άνθρακα: Ανησυχία για την κατεύθυνση που παίρνουν και για την αποτελεσματικότητά τους

Η δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα θεωρείται μια τεχνολογία με μεγάλη αξία για την ενεργειακή μετάβαση καθώς σύμφωνα το σενάριο βιώσιμης ανάπτυξης του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, διαπιστώνεται ότι το 15% του συνόλου της μείωσης των παγκόσμιων εκπομπών ρύπων πρέπει να προέλθει από αυτή.

Την ίδια στιγμή, οι επενδύσεις σε έργα CCS (Carbon Capture and Storage) αυξάνονται παγκοσμίως με ταχύτατους ρυθμούς. Ειδικότερα, σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της ING, η δέσμευση άνθρακα μπορεί να εξελιχθεί σε αγορά 200 δισ. δολαρίων ετησίως μέχρι το 2030 .

Ωστόσο, καθώς οι επενδύσεις στη δέσμευση άνθρακα φαίνονται να παίρνουν διαφορετική κατεύθυνση από ό,τι σχεδιαζόταν, εγείρονται ανησυχίες για την αποτελεσματικότητα των έργων αυτών στη συνολική μείωση των εκπομπών ρύπων.

Απομακρύνεται από τον αρχικό της στόχο η τεχνολογία δέσμευσης άνθρακα

Ειδικότερα, η τεχνολογία δέσμευσης αναπτύχθηκε αρχικά, ως μια λύση στην μείωση των συνολικών εκπομπών ρύπων από τη βαριά βιομηχανική δραστηριότητα όπως η παραγωγή τσιμέντου, χάλυβα και λιπασμάτων. Εξετάζοντας όμως τα στοιχεία για την επενδυτική δραστηριότητα σε έργα δέσμευσης, μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι στην πράξη η τεχνολογία αξιοποιείται κυρίως από μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με ορυκτά καύσιμα προκειμένου να αντισταθμίσουν το ανθρακικό τους αποτύπωμα και να προστατευθούν από το αυξανόμενο κόστος των δικαιωμάτων ρύπων. Ειδικότερα, παρατηρούμε ότι το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής δυναμικότητας σε έργα δέσμευσης διοξειδίου παγκοσμίως (περίπου 40 εκατομμυρίων μετρικών τόνων) χρησιμοποιείται στην επεξεργασία φυσικού αερίου.

Το γεγονός αυτό προβληματίζει την παγκόσμια περιβαλλοντική κοινότητα καθώς μπορεί η τεχνολογία δέσμευσης να κερδίζει μεγαλύτερο momentum ως επενδυτική ευκαιρία, όμως το πρόβλημα της αντιμετώπισης της βιομηχανικής ρύπανσης, η οποία αποτελεί περίπου το ένα τρίτο των παγκόσμιων εκπομπών CO2, παραμένει ανεπίλυτο. Επιπλέον υποστηρίζεται ότι οι επενδύσεις αυτές, εκτός από διοξείδιο του άνθρακα, δεσμεύουν και κεφάλαια τα οποία θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την ανάπτυξη έργων καθαρής ενέργειας που θα αντικαταστήσουν τις ρυπογόνους μονάδες ορυκτών καυσίμων.

Είναι πιθανό ότι η εξέλιξη αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν δώσει ως τώρα μεγαλύτερη έμφαση στην απαλλαγή ενεργειακού κλάδου από τον άνθρακα, αναφέρει ο Coco Zhang, επικεφαλής του τμήματος ESG Research στην ING Americas. Καθώς όμως όλο και περισσότερες κυβερνήσεις κινούνται για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η αντιστάθμιση των βιομηχανικών εκπομπών μπορεί να αρχίσει να γίνεται προτεραιότητα. Παρόλα αυτά, με την δυναμικότητα έργων CCS να αναμένεται να τετραπλασιαστεί παγκοσμίως έως το 2030 και ένα μικρότερο μέρος αυτής της ανάπτυξης να προβλέπεται να εμφανιστεί στις βαριές βιομηχανίες, θα πρέπει πιθανότατα να υπάρξει μεγαλύτερη ώθηση από τις κυβερνήσεις για να αξιοποιηθεί η δέσμευση του άνθρακα εκεί όπου μπορεί να είναι πραγματικά χρήσιμη.

Τα έργα CCS στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή αναπτύσσεται ένα έργο δέσμευσης άνθρακα, η αποθήκη άνθρακα της Energean που σχεδιάζεται να κατασκευαστεί κάτω από τον Πρίνο. Η αποθήκη αναμένεται να είναι λειτουργική το 2025 και θα ξεκινήσει με μικρή αποθηκευτική ικανότητα η οποία όμως σε πλήρη ανάπτυξη μπορεί να έχει αποθηκευτική ικανότητα 6 εκατ. τόνων CO2 διοξειδίου του άνθρακα, που αντιστοιχούν στο 10% των συνολικών εκπομπών της χώρας και σε μεγάλο ποσοστό εκπομπών από τη βιομηχανία. Η προκαταρκτική μελέτη για την επένδυση των 390 εκατ. ευρώ που έχει ενταχθεί στα projects που θα στηριχθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης εκπονείται τώρα και θα έχει ολοκληρωθεί έως τον Ιούνιο.

Παράλληλα εξετάζεται από για τη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ, Πτολεμαΐδα 5, το σενάριο χρήσης της τεχνολογίας δέσμευσης και αποθήκευσης CO2 σε συνδυασμό με τη συνέχιση της λιγνιτικής λειτουργίας της μονάδας χωρίς να έχουν ληφθεί οριστικές αποφάσεις.