Τι σημαίνουν για την ελληνική τηλεπικοινωνιακή αγορά οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 5G

Κρίσιμες αποφάσεις με προεκτάσεις γενικότερα στη λειτουργία της τηλεπικοινωνιακής αγοράς, καθώς ο βαθμός έκθεσης των OTE, Vodafone και Wind σε κινέζους προμηθευτές υλικών δικτύου διαφέρει, θα κληθεί να λάβει το επόμενο διάστημα το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, έπειτα από τις χθεσινές ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αναφορικά με το 5G.

Όπως αναμενόταν δεν τίθεται θέμα γενικής απαγόρευσης της χρήσης κινεζικής τεχνολογίας, όπως πιέζουν οι ΗΠΑ, ωστόσο, προσδιορίζονται κανόνες και μέτρα που δύναται να οδηγήσουν ακόμα και σε αποκλεισμό από τις κρίσιμες υποδομές προμηθευτών που χαρακτηρίζονται υψηλού ρίσκου (high risk vendors).

Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι ότι η ΕΕ δεν περιορίστηκε μόνον σε τεχνικά μέτρα. Όπως σημειώνεται στις αποφάσεις της «η εργαλειοθήκη καλύπτει όλους τους κινδύνους που προσδιορίστηκαν στη συντονισμένη αξιολόγηση της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων που σχετίζονται με μη τεχνικούς παράγοντες, όπως ο κίνδυνος παρεμβολής από κρατικούς παράγοντες εκτός ΕΕ ή παράγοντες που υποστηρίζονται από κράτη εκτός ΕΕ μέσω της αλυσίδας εφοδιασμού 5G». Αυτό φωτογραφίζει ευθέως κινεζικούς νόμους σχετικά με τον κυβερνοχώρο και την τεχνητή νοημοσύνη, οι οποίοι περιλαμβάνουν ευρείες απαιτήσεις για τους φορείς να συνεργάζονται σε εθνικές υπηρεσίες πληροφοριών της χώρας. Με άλλα λόγια ζητείται να συνυπολογιστούν θέματα εμπιστοσύνης που αφορούν τους προμηθευτές.

Η Επιτροπή με την χθεσινή της απόφαση κάλεσε τα κράτη μέλη να αναλάβουν δράση για την εφαρμογή δέσμης μέτρων που περιλαμβάνονται στα συμπεράσματα της εργαλειοθήκης για τη νέα γενιά κινητής τηλεφωνίας, έως τις 30 Απριλίου 2020 και να συντάξουν κοινή έκθεση σχετικά με την εφαρμογή τους σε κάθε κράτος μέλος έως τις 30 Ιουνίου 2020.

Όσο αφορά την Ελλάδα η Vodafone και η Wind έχουν αναπτύξει τον μέχρι σήμερα ραδιοεξοπλισμό τους (κεραίες, σταθμοί βάσης) με κύριο προμηθευτή τη Huawei. Αντίστοιχα η Cosmote έχει ως προμηθευτή σε αυτό το τμήμα του δικτύου της τις Ericsson και Nokia και σύμφωνα με πληροφορίες θα συνεχίσει στο 5G με την πρώτη.

Στελέχη της ελληνικής τηλεπικοινωνιακής αγοράς σημειώνουν ότι η «άσκηση» του περιορισμού και πολύ περισσότερο του αποκλεισμού της κινεζικής τεχνολογίας από το 5G, όταν έχει χρησιμοποιηθεί π.χ. για το 4G σημαίνει για τους παρόχους καθυστερήσεις στην ανάπτυξη των νέων δικτύων (αλλαγή σχεδιασμού κ.λ.π.) αλλά και επιπλέον κόστος. Ακόμα, με δεδομένο ότι δεν έχουν όλοι οι πάροχοι την ίδια έκθεση σε κινέζους προμηθευτές ανησυχία καταγράφεται και για το επίπεδο ανταγωνισμού στην αγορά (μελλοντικά).

Επίσημη αντίδραση τόσο από την πλευρά των παρόχων όσο και από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης όσο αφορά τις αποφάσεις της ΕΕ δεν υπήρξε χθες με την αιτιολογία ότι είναι αναγκαίο να μελετηθούν οι αποφάσεις της Επιτροπής και να γίνουν οι αναγκαίες διαβουλεύσεις.

Με βάση την έκθεση αξιολόγησης επικινδυνότητας της ΕΕ του περασμένου Οκτωβρίου, η εργαλειοθήκη για τις αποφάσεις που αφορούν το 5G περιλαμβάνει στρατηγικά και τεχνικά μέτρα και αντίστοιχες δράσεις για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς τους.

Στα συμπεράσματα της εργαλειοθήκης, τα κράτη μέλη συμφώνησαν να ενισχύσουν τις απαιτήσεις στον τομέα της ασφάλειας, να αξιολογούν τα προφίλ κινδύνου των προμηθευτών, να εφαρμόζουν σχετικούς περιορισμούς για τους προμηθευτές που θεωρούνται υψηλού κινδύνου, συμπεριλαμβανομένων των αναγκαίων αποκλεισμών για βασικά πάγια στοιχεία που θεωρούνται ζωτικής σημασίας και ευαίσθητα (όπως οι λειτουργίες του κεντρικού δικτύου), καθώς και να αναπτύξουν στρατηγικές για να εξασφαλίσουν τη διαφοροποίηση των πωλητών.

Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση της ΕΕ «παρότι η απόφαση για τη λήψη ειδικών μέτρων ασφάλειας παραμένει αρμοδιότητα των κρατών μελών, το συλλογικό έργο που επιτελέστηκε για την εργαλειοθήκη αποδεικνύει την ακλόνητη αποφασιστικότητά τους να αντιμετωπίσουν από κοινού τις προκλήσεις ασφάλειας των δικτύων 5G. Αυτό είναι απαραίτητο για μια επιτυχημένη και αξιόπιστη ενωσιακή προσέγγιση όσον αφορά την ασφάλεια του 5G, καθώς και για να διατηρηθεί ο ανοικτός χαρακτήρας της εσωτερικής αγοράς υπό την προϋπόθεση της τήρησης των βασισμένων στον κίνδυνο απαιτήσεων της ΕΕ για την ασφάλεια».

Όπως αναφέρεται επίσης στην χθεσινή απόφαση «η Επιτροπή θα υποστηρίξει την εφαρμογή μιας ενωσιακής προσέγγισης όσον αφορά την κυβερνοασφάλεια των δικτύων 5G και θα αναλάβει δράση, όπως ζητήθηκε από τα κράτη μέλη, χρησιμοποιώντας, ανάλογα με την περίπτωση, όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της για να εγγυηθεί την ασφάλεια των υποδομών και της αλυσίδας εφοδιασμού 5G: Κανόνες για τις τηλεπικοινωνίες και την κυβερνοασφάλεια. Συντονισμό στους τομείς της τυποποίησης και της πιστοποίησης σε επίπεδο ΕΕ. Πλαίσιο ελέγχου των άμεσων ξένων επενδύσεων για την προστασία της ευρωπαϊκής αλυσίδας εφοδιασμού 5G. Μέσα εμπορικής άμυνας. Κανόνες ανταγωνισμού. Δημόσιες συμβάσεις, εξασφαλίζοντας ότι λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι πτυχές που αφορούν την ασφάλεια. Προγράμματα χρηματοδότησης της ΕΕ, εξασφαλίζοντας ότι οι δικαιούχοι συμμορφώνονται με τις σχετικές απαιτήσεις ασφάλειας.»

Η ΕΕ τονίζει ότι το 5G θα διαδραματίσει καίριο ρόλο στη μελλοντική ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας μας. Θα αποτελέσει μείζονα παράγοντα διευκόλυνσης των μελλοντικών ψηφιακών υπηρεσιών σε βασικούς τομείς της ζωής των πολιτών και σημαντική βάση για τον ψηφιακό και τον πράσινο μετασχηματισμό. Το 5G, με έσοδα που εκτιμάται ότι θα ανέρχονται σε 225 δισ. ευρώ το 2025 παγκοσμίως, αποτελεί βασικό πλεονέκτημα για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης στην παγκόσμια αγορά και η κυβερνοασφάλεια στον τομέα αυτό είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της στρατηγικής αυτονομίας της Ένωσης. Αφορά δισεκατομμύρια συνδεδεμένα αντικείμενα και συστήματα, μεταξύ άλλων σε κρίσιμους τομείς όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, οι τραπεζικές συναλλαγές και η υγεία, καθώς και συστήματα βιομηχανικού ελέγχου που μεταφέρουν ευαίσθητες πληροφορίες και υποστηρίζουν συστήματα ασφαλούς λειτουργίας.

Ταυτόχρονα, τα δίκτυα 5G προσφέρουν περισσότερα δυνητικά σημεία εισόδου για τους επιτιθέμενους λόγω της πιο αποκεντρωμένης αρχιτεκτονικής τους, της έξυπνης υπολογιστικής ισχύος στις παρυφές του δικτύου, της ανάγκης για περισσότερες κεραίες και της αυξημένης εξάρτησής τους από λογισμικό. Οι απειλές για την κυβερνοασφάλεια αυξάνονται και γίνονται όλο και πιο πολύπλοκες. Δεδομένου ότι πολλές κρίσιμες υπηρεσίες θα εξαρτώνται από το 5G, η εγγύηση της ασφάλειας των δικτύων θεωρείται ύψιστης στρατηγικής σημασίας για ολόκληρη την ΕΕ.