Τουλάχιστον δύο «γκρίζα» σημεία στον διαγωνισμό για τα «Σπιτάκια Ανακύκλωσης» που εγκατέστησε η εταιρεία ΤΕΧΑΝ των πράσινων ατσίδων Παναγιώτη και Απόστολου Μούργου, εντοπίζουν ελληνικές και κοινοτικές αρχές που έκαναν έρευνα τα προηγούμενα χρόνια.

Το πρώτο αφορά στον διαγωνισμό του Ειδικού Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Νομού Αττικής (ΕΣΔΝΑ), του φορέα δηλαδή που είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση απορριμμάτων στην Αττική, την εποχή που περιφερειάρχης ήταν ο Γιώργος Πατούλης.

1

Συγκεκριμένα, σύμφωνα πάντα με το πόρισμα του 2023 της Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ), που υπάγεται στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, οι δύο εταιρείες που κατέθεσαν τότε προσφορά δεν είναι ανεξάρτητες οικονομικές οντότητες, αλλά έχουν άμεση σύνδεση.

Ο λόγος για την ΤΕΧΑΝ και για την ENVIPCO Hellas, θυγατρική του αμερικανικού ομίλου, οι οποίες υπέβαλαν –φαινομενικά- ανταγωνιστικές προσφορές για τα «Σπιτάκια Ανακύκλωσης». Η πρώτη έδωσε προσφορά 300 χιλιάδες ευρώ το «Σπιτάκι», πλέον ΦΠΑ, δηλαδή 372 χιλιάδες ευρώ και η δεύτερη… 2.500 ευρώ περισσότερα, δηλαδή 302.500 ευρώ πλέον ΦΠΑ.

Ωστόσο, θα μπορούσε να αποτελέσει… παγκόσμια πρωτοτυπία να συμμετέχουν σε έναν τόσο μεγάλο, διεθνή διαγωνισμό μόνο δύο εταιρείες, οι οποίες αποδεδειγμένα «είναι κοινού οικονομικού συμφέροντος και το γεγονός αυτό ήταν δυνατόν να διαγνωσθεί εξ αρχής μόνο από μια έρευνα στο διαδίκτυο, σε συνδυασμό μάλιστα ότι στην ελεγχόμενη διαδικασία η αναθέτουσα αρχή επέλεξε να αποστείλει πρόσκληση αποκλειστικά σε αυτές τις δύο εταιρίες για την έρευνά της». λέει η ΕΔΕΛ.

Με απλά λόγια ο ΕΣΔΝΑ κατά περίεργο λόγο, που θα πρέπει να ερευνηθεί, είχε στείλει πρόσκληση μόνο σε ΤΕΧΑΝ και ENVIPCO να συμμετάσχουν στο τμήμα του διαγωνισμού για την ανακύκλωση που αφορούσε τα λεγόμενα «Σπιτάκια».

Κι ενώ πανεύκολα θα μπορούσε να βρει ότι οι δύο αυτές εταιρείες είναι άμεσα συνδεόμενες, προχώρησε στον διαγωνισμό επιλέγοντας την ΤΕΧΑΝ.

Αιχμές για το Ελεγκτικό

Μάλιστα, το πόρισμα αφήνει σαφείς αιχμές και για τον έλεγχο που έκανε το Ελεγκτικό Συνέδριο.

«Το ΕλΣυν έκρινε ότι η αναθέτουσα αρχή είχε προσκομίσει επαρκή στοιχεία τεκμηρίωσης του τρόπου κατάρτισης του προϋπολογισμού της Ομάδας Ε (τα «Σπιτάκια), χωρίς, όμως, να διαγνωσθεί ότι αμφότερες αυτές οι εταιρίες είναι κοινού οικονομικού συμφέροντος όπως κατωτέρω καταδεικνύεται.

Ως προκύπτει από το προαναφερθέν από 30-3-2020 έγγραφο του Αναπληρωτή Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Ανακύκλωσης του ΕΔΣΝΑ, το οποίο και λήφθηκε υπόψη από το ΕλΣυν για να εγκρίνει τη σύναψη της σύμβασης για την ελεγχόμενη Ομάδα Ε, η αναθέτουσα αρχή στηρίχθηκε αφενός στην προσφορά της εταιρίας «ΤΕΧΑΝ Α.Β.Ε.Ε.» με τιμή ανά τεμάχιο 300.000€, η οποία στη συνέχεια ήταν και η μοναδική συμμετέχουσα στο διαγωνισμό για τη συγκεκριμένη Ομάδα Ε, καθώς και ανάδοχος αυτής, και αφετέρου στην προσφορά της εταιρίας «ΕΝVIPCO HELLAS ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ AE» με τιμή ανά τεμάχιο 302.500€, η οποία είναι η κατασκευάστρια εταιρία των ειδών που προσέφερε στο συγκεκριμένο διαγωνισμό η ανάδοχος.

Ως προκύπτει: α) καταρχάς από την ιστοσελίδα της εταιρίας «ΤΕΧΑΝ Α.Β.Ε.Ε.» (βλ. ενδεικτικά https://recycling-center.gr/basiki-selida/synergasia-tehan-envipco), αλλά και β) από φωτογραφίες πολυκέντρου ανακύκλωσης που επιδείχθηκε επιτοπίως στην ΟΕ, γ) από την τεχνική προσφορά της αναδόχου που κατατέθηκε στον υπόψη διαγωνισμό (βλ. ΕΣΗΔΗΣ), καθώς και δ) από την από 24-7-2020 Υπεύθυνη Δήλωση του νόμιμου εκπροσώπου της συγκεκριμένης εταιρίας, σύμφωνα με την οποία «η εταιρεία ΤΕΧΑΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΕΡIΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Α.Β.Ε.Ε. είναι ο επίσημος αντιπρόσωπος στην Ελλάδα της εταιρείας με την επωνυμία ENVIPCO HELLAS ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, η οποία αποτελεί το εργοστάσιο κατασκευής στην Ελλάδα των προσφερόμενων Πολυκέντρων Ανακύκλωσης υλικών.», οι εταιρίες ΤΕΧΑΝ και ENVIPCO δεν είναι ανεξάρτητοι οικονομικοί φορείς, αλλά τυγχάνουν κοινού οικονομικού συμφέροντος και το γεγονός αυτό ήταν δυνατόν να διαγνωσθεί εξ αρχής από μόνη την έρευνα στο διαδίκτυο, όπου με εύληπτο τρόπο γίνεται λόγος για αποκλειστική μεταξύ τους συνεργασία για την Ελλάδα και την Κύπρο και άρα κοινού οικονομικού συμφέροντος ή και από την αντιπαραβολή των εκ των τεχνικών φυλλαδίων τεχνικών προδιαγραφών».

Οι ελεγκτές προβαίνουν επίσης στο συμπέρασμα ότι όπως και στην Αττική έτσι και στους διαγωνισμούς σε Πελοπόννησο (ΦΟΣΔΑ) και Κρήτη (ΕΣΔΑΚ), μπορεί ΤΕΧΑΝ και ΕΝVIPCO να «έχουν αυτοτελή, ξεχωριστή νομική προσωπικότητα. Τούτο όμως δεν σημαίνει ότι δεν είναι κοινού οικονομικού συμφέροντος».

Όφειλαν δηλαδή οι τότε Περιφερειάρχες, Γ. Πατούλης (Αττική), Π. Νίκας (Πελοπόννησο) και Στ. Αρναουτάκης (Κρήτη) να έχουν κάνει πιο ενδελεχή έρευνα για τις εταιρείες που έλαβαν μέρος στον διαγωνισμό και ήταν άμεσα συνδεόμενες.

Το τελικό συμπέρασμα της ΕΔΕΛ για το θέμα αυτό είναι «καταπέλτης».

Λέει επί της ουσίας ότι δεν πληρούνται οι όροι του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου «για δύο τουλάχιστον προσφορές από δύο ανεξάρτητους μεταξύ τους προμηθευτές κατά την κατάρτιση εκάστου των τριών (συμπ/νου του ΕΣΔΝΑ) προϋπολογισμών, πολλώ δε μάλλον που, σύμφωνα με τη συγκεκριμένη Πρόσκληση της ΕΥΔ του ΥΠΕΠΕΡΑΑ για την Πελοπόννησο και την Κρήτη σχετικά με την τεκμηρίωση των προδιαγραφών και του κόστους του εξοπλισμού, θα έπρεπε να υποβληθεί Πρακτικό Επιτροπής Διερεύνησης Τιμών συνοδευόμενο: α) από Πίνακα προσδιορισμού μέσων τιμών εξοπλισμού (από τουλάχιστον τρεις ανεξάρτητους μεταξύ τους προμηθευτές ανά περίπτωση), β) τις σχετικές προσφορές, τιμοκαταλόγους υλικών, ενημερωτικά φυλλάδια τεχνικών χαρακτηριστικών και αποδεικτικά προηγούμενων έργων καθώς και γ) την απόφαση ορισμού της Επιτροπής Διερεύνησης Τιμών».

Από τα όσα περιλαμβάνονται στο πόρισμα της ΕΔΕΛ συνάγεται το συμπέρασμα ότι δύο εταιρείες -άμεσα συνδεόμενες- κατέθεσαν προσφορές, κάτι που είναι παράτυπο και εκτός του θεσμικού πλαισίου καθώς έχει χαρακτήρα εικονικού ανταγωνισμού, και δεν θα έπρεπε να προχωρήσουν οι διαγωνισμοί διότι εμπεριέχουν το στοιχείο της «φωτογραφικότητας».

Το κόστος

Το δεύτερο «γκρίζο» σημείο είναι το μείζον ζήτημα του κόστους των Πολυκέντρων Ανακύκλωσης, και τα όσα γράφει το πόρισμα δείχνουν ότι οι αναθέτουσες αρχές, και στις τρεις περιφέρειες, Αττικής, Πελοποννήσου και Κρήτης, δεν προέβησαν σε απαραίτητες έρευνες αγοράς κι ενδεχομένως να αγνόησαν χαμηλότερες τιμές για τα προσφερόμενα «Σπιτάκια».

Ετσι, επελέγησαν τα προϊόντα της ΤΕΧΑΝ, τα οποία κατασκευάζει η ENVIPCO και κόστισαν 300 χιλιάδες ευρώ πλέον ΦΠΑ.

Να σημειωθεί ότι για τον διαγωνισμό για την Αττική η αξία των «Σπιτιών» αρχικά είχε υπολογιστεί σε 27 εκατ. πλέον ΦΠΑ, για την εγκατάσταση των «Σπιτιών» σε Αρκαδία, Λακωνία, Μεσσηνία, Αργολίδα, Κορινθία, ο προϋπολογισμός ήταν 17,4 εκατ. πλέον ΦΠΑ και για την Κρήτη άλλα 18 εκατ. ευρώ.

Η ΕΔΕΛ εντοπίζει σοβαρές υπερβάσεις σε σχέση με αντίστοιχες τεχνολογίες της αγοράς, με διαφορές που φτάνουν έως και το 500%.

Από το πόρισμα προκύπτει:

«Το κόστος των ~300.000 € ανά σπιτάκι υπερβαίνει έως και πέντε φορές την τιμή αντίστοιχου εξοπλισμού (~66.000 €)».

Οι τιμές αυτές, σύμφωνα με την έρευνα, δεν τεκμηριώθηκαν επαρκώς και δεν στηρίχθηκαν σε διαφανή έρευνα αγοράς, αλλά σε έγγραφα που προέρχονταν από τις ίδιες τις ενδιαφερόμενες εταιρείες. Δεν προκύπτει εμπεριστατωμένη σύγκριση με άλλους παρόχους ή τεχνολογικές λύσεις.

Χαμηλότερες προσφορές

Μάλιστα, ελεγκτές της ΕΔΕΛ έκαναν έρευνα ζητώντας τιμές σε τρεις από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές των σχετικών μηχανημάτων, τις ENVIPCO, TOMRA και RVM SYSTEMS. Μία από τις τρεις εταιρείες, το όνομα της οποίας δεν αναφέρεται στο πόρισμα (και φυσικά δεν είναι η ENVIPCO), ανέφερε ως τιμή τέτοιων μηχανημάτων ποσό από 66.000€ έως 97.000€ ανά τεμάχιο, επισυνάπτοντας μάλιστα σχετικά τεχνικά φυλλάδιά της για την απόδειξη ότι η τιμή αφορά σε παρεμφερές πωλούμενο από αυτήν τελικό προϊόν».

Βεβαίως δεν πρόκειται για επίσημη προσφορά αλλά για μια απλή επικοινωνία…

Αλλά στα συμπεράσματα για την Αττική ξεκάθαρα τονίζεται πως: «Η αναθέτουσα αρχή ΕΔΣΝΑ ερεύνησε κατ’ ουσίαν το εύλογο του προϋπολογισμού των πολυκέντρων ανακύκλωσης, δεδομένου ότι η έρευνα αγοράς που διενήργησε και επικαλέστηκε στην ΟΕ δεν αφορούσε σε τουλάχιστον δύο ανεξάρτητους οικονομικούς φορείς, αλλά σε δύο οικονομικούς φορείς κοινού συμφέροντος με σχέση αποκλειστικότητας, που στη συνέχεια βέβαια υπέβαλαν στον υπόψη διαγωνισμό τη μοναδική προσφορά και ανέλαβαν την εκτέλεση της σύμβασης η μεν ΤΕΧΑΝ ως ανάδοχος, η δε ENVIPCO ως κατασκευάστρια και τούτο σε συνδυασμό ότι άλλη εταιρία που εμπορεύεται παρόμοιο εξοπλισμό κατά δήλωσή της προσφέρει παρεμφερές προϊόν σε τιμή έως 97.000€ έναντι 300.000€ που λήφθηκε υπόψη για την τεκμηρίωση του προϋπολογισμού στον υπόψη διαγωνισμό της Αττικής.

Για την περίπτωση της αναθέτουσας αρχής ΦΟΣΔΑ Πελοποννήσου, η ENVIPCO κατέθεσε προσφορά 290.000 ευρώ πλέον ΦΠΑ ανά πολυκέντρο.

Η ΤΕΧΑΝ προσφορά 310.000 ευρώ. Η αρχή επικαλείται προσφορές που έγιναν σε άλλους δήμους (π.χ. στη Θεσσαλονίκη), όπου και εκεί η τιμή είναι περίπου στα 300.000 ευρώ ανά «Σπιτάκι».

Στον Πειραιά επίσης η εταιρεία VIPA HELLAS κατέθεσε προσφορά 310.00 ευρώ (290.000 ευρώ η ENVIPCO) ενώ στη Θεσσαλονίκη 300.000 ευρώ, το ίδιο και στην Αθήνα όπου και στις δύο περιπτώσεις κατέθεσαν προσφορές και η ΤΕΧΑΝ και η ENVIPCO.

Ομοίως και στην περίπτωση της Κρήτης, η οικονομική προσφορά της ENVIPCO ήταν 290.000 ευρώ, της ΤΕΧΑΝ 300.000 ευρώ, χωρίς όμως να έχει γίνει έρευνα αγοράς.

Λέει το πόρισμα: «Η οικονομική προσφορά της ΤΕΧΑΝ ΑΒΕΕ κατά το διαγωνισμό του ΕΔΣΝΑ ομοίως δεν τεκμηριώνει έρευνα αγοράς εκ μέρους του ΦΟΔΣΑ Π. Πελοποννήσου και του ΕΣΔΑΚ, διότι εκκινεί από την τιμή που η εταιρία αυτή προσέφερε στην έρευνα αγοράς του ΕΔΣΝΑ και ταυτόχρονα υπήρξε η μοναδική πραγματική υποψήφια και εν τέλει ανάδοχος στο διαγωνισμό αυτό».

Προκύπτει επίσης ότι στην Πελοπόννησο προσφορά 267 χιλ. ευρώ κατέθεσε και η εταιρεία TOMRA η οποία δεν αξιολογήθηκε γιατί δεν είχε καταθέσει εγγυητικές.

Η επιστολή De Michelis

Τον Απρίλιο του 2023, λίγο πριν από τις εκλογές, ο επικεφαλής της Διεύθυνσης της Κομισιόν για θέματα περιφερειακής και αστικής ανάπτυξης, Nicola de Michelis, έστειλε επιστολή στον τότε γ.γ. ΕΣΠΑ, Δημήτρη Σκάλκο.

Η Κομισιόν αναρωτιέται «σε ποια βάση έγινε η εκτίμηση [για το κόστος] της προμήθειας;» τη στιγμή που έρευνα αγοράς των ευρωπαϊκών υπηρεσιών έδειξε ότι παρόμοιος εξοπλισμός είναι διαθέσιμος «μεταξύ 30.000 και 70.000 ευρώ, δηλαδή 5 με 10 φορές λιγότερο» κόστος.

Επίσης, αναφέρεται στην 6σελιδη επιστολή: « Αδικαιολόγητα συγκεκριμένες» τεχνικές προδιαγραφές «ιδίως αναφορικά με την περιγραφόμενη ταχύτητα/ώρα επεξεργασίας για την επεξεργασίας μιας [ανακυκλώσιμης] φιάλης». Και ρωτούν ευθέως τις ελληνικές αρχές: «Ηταν η προδιαγραφή πολύ κοντά στο προϊόν ενός συγκεκριμένου παραγωγού, συγκεκριμένα της ΤΕΧΑΝ; Καταλαβαίνουμε ότι ο συγκεκριμένος παραγωγός ήταν ο μοναδικός μειοδότης στη διαγωνιστική διαδικασία της Πελοποννήσου, ο ανάδοχος που επιλέχθηκε στην Αττική και ο μοναδικός υποψήφιος που πέρασε στη 2η φάση του διαγωνισμού στην Κρήτη»

Η υπόθεση των Πολυκέντρων Ανακύκλωσης δεν αφορά απλώς την προμήθεια κάποιων υπερκοστολογημένων «σπιτιών ανακύκλωσης»«. Αντίθετα, φέρνει στο φως δομικές αδυναμίες στην πολιτική διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων, στη λειτουργία των φορέων του Δημοσίου και στον σεβασμό του ανταγωνισμού στην αγορά.