Νομοσχέδιο ΥΠΕΝ: Τι γίνεται με το νερό; Όλο το παρασκήνιο

Τίθεται θέμα ιδιωτικοποίησης για το νερό; Τι σχέση έχει η υπαγωγή των φορέων υδροδότησης στη Ρυθμιστική Αρχή με το ενδεχόμενο αύξησης του κόστους του νερού,  και πώς σχετίζεται η αύξηση της εμπορικής αξίας του με τη δυνατότητα να μπουν επενδυτές στις εταιρείες υδροδότησης;

Το νομοσχέδιο που σήμερα ψηφίζεται στη Βουλή προβλέπει την επέκταση του αντικειμένου της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας και στα Ύδατα και τα Απόβλητα και τη μετονομασία της σε ΡΑΑΕΥ, ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου, και προκαλώντας πολυμέτωπη αντίδραση από ολόκληρη την αντιπολίτευση και έντονες διαμαρτυρίες.

Από την άλλη ο υπουργός Ενέργειας Κώστας Σκρέκας σε όλους τους τόνους δεν κουράστηκε να επαναλαμβάνει “το νερό ήταν και παραμένει δημόσιο αγαθό και δεν ιδιωτικοποιείται. Το νομοσχέδιο που συζητείται είναι απαραίτητο, διότι στα δημόσια μονοπώλια πρέπει να υπάρχει έλεγχος και εποπτεία, αλλά και ρύθμιση της τιμολογιακής τους πολιτικής από την Πολιτεία με σκοπό την προστασία των καταναλωτών”.

Τι ισχύει τελικά;

Τι επιτυγχάνεται με την ανάθεση στη νέα ΡΑΑΕΥ της εποπτείας των νερών όχι μόνο της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ αλλά και όλων των ΔΕΥΑ; Μπορεί η ΡΑΑΕΥ να εποπτεύσει αποτελεσματικά τους δύο νέους τομείς; Καλείται η ΡΑΑΕΥ να παίξει το ρόλο της Ρυθμιστικής Αρχής Νερού που είχε ζητήσει η τρόικα από τον ΣΥΡΙΖΑ;

Με την υπαγωγή των φορέων υδροδότησης στη Ρυθμιστική Αρχή, η Πολιτεία μεταβιβάζει στη Ρυθμιστική Αρχή τις αρμοδιότητες  εποπτείας, την κοστολόγηση και την τιμολόγηση του νερού, έτσι ώστε το νερό να γίνει ρυθμιζόμενο αγαθό. Σύμφωνα με το Άρθρο 34 του νέου νόμου, η ΡΑΑΕΥ θα καθορίζει τους γενικούς κανόνες κοστολόγησης και τιμολόγησης υπηρεσιών ύδατος, λαμβάνονται υπόψη την αρχή της ανάκτησης του κόστους, συμπεριλαμβανομένου του περιβαλλοντικού κόστους, των επενδύσεων αλλά και σε επίπεδο φυσικών πόρων.

 Aυτό που ουσιαστικά επιτυγχάνεται  αν το νερό είναι ρυθμιζόμενο αγαθό, είναι να μπορούν να συγχρηματοδοτηθούν από τους καταναλωτές (μέσω WACC-Weighted Average Cost of Capital) οι απαιτούμενες επενδύσεις, με αποτέλεσμα περισσότερες επενδύσεις να μπορούν να δρομολογηθούν για τη διαφύλαξη του υδάτινου πόρου. Την ίδια στιγμή, όμως θα αποκτήσει επιχειρηματικό ενδιαφέρον η συμμετοχή σε  ΣΔΙΤ, ή η μειοψηφική συμμετοχή στις εισηγμένες εταιρείες νερού, κάτι που δεν σημαίνει απώλεια δημοσίου ελέγχου. Δηλαδή, αυτό που θα μπορεί να γίνει, θα είναι η είσοδος επενδυτών στις υδροδοτικές επιχειρήσεις, μέσω ΣΔΙΤ ή μειοψηφικών ποσοστών σε επενδυτές, αλλά όχι η ιδιωτικοποίησή τους.

Δηλαδή, οι εταιρείες ύδρευσης θα παραμείνουν σε δημόσιο έλεγχο, αλλά αφού πρώτα αυξήσουν την αξία τους, από την εφαρμογή του Κώδικα Τιμολόγησης που θα συμφωνήσουν με την ΡΑΑΕΥ, και θα συμπεριλαμβάνει στην κοστολόγηση της τιμής του νερού και το κόστος των επενδύσεων, θα γίνουν ελκυστικές επενδυτικά.

Σημειώνεται ότι η τιμή του νερού δεν έχει αυξηθεί από το 2000 και ότι το 90% των νερών προορίζονται για άρδευση και μόνο το 10% για οικιακή χρήση.  Μέχρι σήμερα οποιαδήποτε αύξηση στο νερό θα έπρεπε να γίνει με απόφαση του εποπτεύοντος υπουργείου Μεταφορών και Υποδομών -ή του υπουργείο Ενέργειας μετά το νέο νόμο-. Πλέον αυτό αλλάζει, και η τιμή του νερού θα καθορίζεται από τον Κώδικα Τιμολόγησης που θα εισηγείται η ΡΑΑΕΥ με βάση τα νέα ΚΥΑ για την τιμολόγηση του νερού που αναμένεται, υιοθετώντας τις παρατηρήσεις του ΣτΕ που ακύρωσε την ΚΥΑ του 2017 για την τιμολόγηση ύδατος.

Κώστας Σκρέκας: Έλεγχος των ΔΕΥΑ από την ΡΑΑΕΥ

Την αδυναμία του ΥΠΕΝ να ελέγξει τις ΔΕΥΑ, επεσήμανε χθες μιλώντας στη Βουλή ο ίδιος ο υπουργός Ενέργειας Κώστας Σκρέκας.

“Υπάρχουν ΔΕΥΑ   οι οποίες δυστυχώς χρεώνουν δύο φορές πιο ακριβά το νερό στους δημότες τους απ’ ό,τι θα έπρεπε. Το 60% των ΔΕΥΑ στη χώρα δυστυχώς δεν αναρτά τα απαραίτητα στοιχεία στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του Υπουργείου, με αποτέλεσμα να μη γνωρίζουμε αν υπάρχει και αν είναι συστηματικός ο έλεγχος της ποιότητας του νερού. Υπάρχουν ΔΕΥΑ στις οποίες οι απώλειες του νερού ξεπερνούν το 60%…..Θα πρέπει το κράτος και η Πολιτεία να καθοδηγεί και να οδηγεί τις εξελίξεις. Και θα πρέπει να διασφαλίζουμε φυσικά, όπως καταλαβαίνετε, ότι το νερό που θα παρέχεται στους πολίτες θα είναι  –επαναλαμβάνω- καλής ποιότητας, ασφαλές και σε χαμηλές τιμές. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε με το νομοσχέδιο.  Ο λόγος για τον οποίον η ηγεσία του Υπουργείου προχωρά στην αλλαγή και θέτει τις υπηρεσίες αυτές υπό τον έλεγχο της ανεξάρτητης Ρυθμιστικής Αρχής είναι συγκεκριμένος και είναι μόνο για να καλυφθεί με τρόπο ουσιαστικό ένα κενό που υπάρχει σήμερα στους τομείς αυτούς και να καθοριστεί με σαφήνεια ο φορέας που θα τους εποπτεύει και θα τους ελέγχει.”.

Θα πετύχει όμως το ΥΠΕΝ όλα αυτά, αναθέτοντας την εποπτεία των ΔΕΥΑ στην ΡΑΑΕΥ, η οποία τονίζει ότι δεν είναι σε θέση, λόγω έλλειψης προσωπικού να αναλάβει αυτό το αντικείμενο. Πριν λίγες μέρες οι εργαζόμενοι στη ΡΑΑΕΥ τόνιζαν ότι μόνο έξι μετακλητοί υπάλληλοι έχουν υπολογιστεί να ενισχύσουν τη ΡΑΑΕΥ για την εποπτεία των δύο νέων τομέων. Ειδικότερα, ανέφεραν στην ανακοίνωσή τους: “Η Πολιτεία φαίνεται να θεωρεί ότι η προσθήκη έξι θέσεων μετακλητών υπαλλήλων επαρκεί για την άσκηση των αρμοδιοτήτων στους νέους κλάδους υδάτων και αποβλήτων. Επομένως, δια της σιγής του νομοθέτη, είναι ξεκάθαρο σε εμάς ότι η ήδη δραματικά υποστελεχωμένη Γραμματεία της ΡΑΕ, η οποία έχει προσληφθεί για την υποστήριξη του κλάδου της ενέργειας, θα αναλάβει χωρίς να ερωτηθεί διαφορετικά καθήκοντα, για την υποστήριξη των υδάτων και των αποβλήτων.

Είναι βέβαια σαφές ότι αν δεν ενισχυθεί το Προσωπικό μας δεν θα μπορέσουμε να ανταποκριθούμε όχι στις νέες, διευρυμένες αρμοδιότητες αλλά ούτε καν στις υφιστάμενες αρμοδιότητες. Κρούουμε τον κώδωνα του κινδύνου. Ο κλάδος της ενέργειας θα περιέλθει στο απόλυτο τέλμα. Ο τομέας της ενέργειας θα μείνει χωρίς εποπτεία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το δημόσιο συμφέρον”.

 Οι νέες αρμοδιότητες της ΡΑΑΕΥ

Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ., στο πλαίσιο της εποπτείας και παρακολούθησης της παροχής υπηρεσιών ύδατος από τους παρόχους, με τους 6 νέους μετακλητούς υπαλλήλους θα κάνει τα παρακάτω, σύμφωνα με το νόμο:
α) παρακολουθεί και εποπτεύει την εφαρμογή των γενικών κανόνων και αρχών διαχείρισης των υπηρεσιών ύδατος, ιδίως των μέτρων εξοικονόμησης, των ζωνών προστασίας, των σχεδίων ασφαλείας και των υποχρεώσεων των παρόχων υπηρεσιών ύδατος,
β) προτείνει στη Γνωμοδοτική Επιτροπή της παρ. 3 του άρθρου 4 του ν. 3199/2003 (Α’ 280) τη μέθοδο κοστολόγησης και τιμολόγησης,
γ) εποπτεύει την εφαρμογή της ισχύουσας μεθόδου κοστολόγησης και τιμολόγησης και, αν διαπιστωθεί εσφαλμένη εφαρμογή των κανόνων κοστολόγησης και τιμολόγησης ή μη συμμόρφωση σε γενικότερους κανόνες, προβαίνει σε συστάσεις. Με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση δύναται να ζητεί από τους αρμόδιους παρόχους υπηρεσιών ύδατος να τροποποιήσουν τα τιμολόγιά τους για τις διάφορες κατηγορίες καταναλωτών και χρηστών, εφόσον κρίνει ότι δεν διασφαλίζεται η ορθή και αμερόληπτη εφαρμογή των κανόνων τιμολόγησης. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, εφαρμόζεται το άρθρο 18,
δ) παρακολουθεί και εποπτεύει την ορθή εφαρμογή συμβάσεων παραχώρησης υπηρεσιών ύδατος σε τρίτους,
ε) εγκρίνει με απόφαση πενταετούς ισχύος, η οποία εκδίδεται στο τέλος κάθε πενταετούς περιόδου και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, τα τιμολόγια των υπηρεσιών ύδατος των Ανωνύμων Εταιριών Υδρεύσεως και Αποχετεύσεως Πρωτευούσης και Θεσσαλονίκης για τις διάφορες κατηγορίες καταναλωτών και χρηστών, υπό την επιφύλαξη των συμβάσεων του εκατοστού δέκατου τετάρτου άρθρου του ν. 4812/2021 (Α’ 25 110) και των σε εκτέλεση αυτού, από 2 Φεβρουαρίου 2022, συναφθεισών συμβάσεων, μεταξύ του ελληνικού δημοσίου και της Εταιρείας Υδρεύσεως και Αποχετεύσεως Πρωτευούσης για την ανανέωση του αποκλειστικού δικαιώματος παροχής ακατέργαστου ύδατος και της συντήρησης του εξωτερικού υδροδοτικού συστήματος της πρωτεύουσας.

α) Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. έχει πρόσβαση σε στοιχεία βάσης δεδομένων, είτε παρόχου, είτε Υπουργείου για την αξιολόγηση:
αα) της κοστολόγησης – τιμολόγησης των υπηρεσιών ύδατος,
αβ) της ποιότητας του πόσιμου νερού και των λυμάτων εκροής,
αγ) της επάρκειας του πόσιμου νερού,
αδ) της εξυπηρέτησης καταναλωτών,
αε) των Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων.