Με σοβαρούς προβληματισμούς υποδέχτηκε το νομοσχέδιο για τη δέσμευση άνθρακα, που κατατέθηκε προχθές στη Βουλή, η πλειοψηφία των εταιρειών της αλυσίδας αξίας τις οποίες αφορά εκτιμώντας ότι δεν εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα της επένδυσης της αποθήκης του Πρίνου και ταυτόχρονα προσκρούει σε βασικές αρχές ανταγωνισμού και αυξάνει το κόστος αποθήκευσης για τις βιομηχανίες.

Το κύριο πρόβλημα στην ελληνική αλυσίδα αξίας δέσμευσης άνθρακα που επιχειρεί το νομοσχέδιο να δημιουργήσει, και για την οποία δρομολογούνται επενδύσεις δισσεκατομυρίων από τις εταιρείες που την απαρτίζουν (Energean TITAN, Motor Oil, Ηρακλής, ΔΕΣΦΑ), είναι ότι το σύνολο των εκπομπών της βιομηχανίας είναι 3,8 εκ. τόνοι όταν το μάξιμουμ της χωρητικότητας της σχεδιαζόμενης αποθήκης είναι 2,8 εκ. τόνοι. Η αναντιστοιχία αυτή δημιουργεί το ερώτημα πώς πρέπει να μοιραστεί η χωρητικότητα της αποθήκης μεταξύ των 4 ελληνικών emmiters (TITAN, Motor Oil, Ηρακλής, Helleniq Energy).

1

O νόμος θεσπίζει ότι ένας μέρος της χωρητικότητας της αποθήκης θα διατίθεται ως ρυθμιζόμενο και ένα μέρος με όρους αγοράς, δηλαδή θα είναι ανταγωνιστικό. Η πρόβλεψη αυτή βρίσκει αντίθετες τις βιομηχανίες Ηρακλής και Τιτάν  αλλά και την Energean που διαφωνούν στους δύο διαφορετικούς   τρόπους   πρόσβασης  στη χωρητικότητα. Με τον διαχωρισμό της δυναμικότητας σε υποσύνολα, η διαθέσιμη δυναμικότητα μειώνεται τεχνητά και αυξάνονται οι περιπτώσεις άρνησης πρόσβασης, σημειώνουν και  θέτει θέματα ανταγωνισμού αφού η ίδια υπηρεσία καταλήγει να τιμολογείται με διαφορετική τιμή στους χρήστες.

Επίσης είναι χαρακτηριστικό , ότι παρά το γεγονός ότι η βιωσιμότητα, όχι μόνο αυτών των τριών έργων δέσμευσης, αλλά και των άλλων δύο συνοδών έργων για τη μεταφορά (ApolloCO2) και την αποθήκευση CO2 (Prinos) εξαρτάται από διάφορες παραμέτρους, καμία από αυτές δεν προσδιορίζεται στο νομοσχέδιο. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ν/σ παραπέμπει σε 14 υπουργικές και κοινές υπουργικές αποφάσεις, 5 αποφάσεις της ΡΑΑΕΥ και 2 της ΕΔΕΥΕΠ.

Ζητούν να ρυθμιστεί όλη η απόθηκη

  Και οι τρεις εταιρείες θεωρούν ότι το βέλτιστο θα ήταν να επιλεγεί ένας τρόπος, να είναι όλη η αποθήκη ρυθμιζόμενη και για την απόκτηση πρόσβαση σε αυτη να διενεργηθεί διεθνής διαγωνσιμός με βάση ποιοτικά κριτήρια.

Η πρόταση, δεν έγινε όμως αποδεκτή καθώς, όπως εξηγεί ο νόμος,  “δεδομένης της περιορισμένης χωρητικότητας ενός Τόπου Αποθήκευσης κρίνεται ότι το κριτήριοτης πλέον οικονομικά αποδοτικήςπροσφοράς, μεταξύ άλλων κριτηρίων, αποτελεί αναπόφευκτο εργαλείο για την κατανομή της χωρητικότητας”.

Πηγές της Energean εκφράζουν προβληματισμό όμως γι αυτό καθώς  βασικά στοιχεία του business plan θα καθορίζονται από την ΕΔΕΥΕΠ που εισηγείται τον Κανονισμό Τιμολόγησης και τις ταρίφες, ρυθμίζοντας το επιχειρηματικό κέρδος χωρίς να το εξασφαλίζουν μειώνοντας το επενδυτικό ρίσκο. Μάλιστα, δεν προβλέπεται πότε ο Κανονισμός Τιμολόγησης θα είναι έτοιμος, κάτι που δημιουργεί μεγάλη επενδυτική αβεβαιότητα, στο βαθμό, που από τις προβλέψει του Κανονισμού τιμολόγησης εξαρτάται η βιωσιμότητα της επένδυσης στον Πρίνο. Στο πλαίσιο αυτό, σημειώνεται ότι είναι προτιμότερο το σύνολο της χωρητικότητας της αποθήκης να είναι ρυθμιζόμενο και η εταρεία να αμείβεται με WACC, όπως όλες οι υποδομές.

Αντίθετα με τον διπλό τρόπο που προβλέπει ο νόμος, το έσοδο του επενδυτή δεν είναι εξασφαλισμένο, αφού οι ρυθμιστές καθορίζουν τη λειτουργία και τους οικονομικούς όρους, χωρίς να αναλαμβάνουν το ρίσκο.

 Σύμφωνα με το νόμο, με διοικητικές πράξεις των ΡΑΑΕΥ και ΕΔΕΥΕΠ θα καθοριστεί στο μέλλον, όλο το πλαίσιο της οικονομικής διαχείρισης της αλυσίδας αξίας του CCS που αφορά (α) στη μεταφορά μέσω δικτύου αγωγών και (β) στην αποθήκευση του CO2 καθορίζεται από την ΡΑΑΕΥ. Ειδικότερα, θα οριστούν με   τα εξής:

1) Κανονισμός τιμολόγησης δικτύου μεταφοράς CO2: η διοικητική πράξη που ρυθμίζει ζητήματα που σχετίζονται με την τιμολόγηση μιας υποδομής μεταφοράς CO2.
2) Κανονισμός τιμολόγησης τόπου αποθήκευσης CO2: η διοικητική πράξη που ρυθμίζει ζητήματα που σχετίζονται με την τιμολόγηση μιας υποδομής αποθήκευσης CO2.
3) Κώδικας Διαχείρισης Δικτύου Μεταφοράς CO2: η διοικητική πράξη που ρυθμίζει ζητήματα που σχετίζονται με τη διαχείριση μιας υποδομής μεταφοράς CO2.
4) Κώδικας Διαχείρισης Τόπου Αποθήκευσης: η διοικητική πράξη που ρυθμίζει ζητήματα που σχετίζονται με τη διαχείριση μιας υποδομής αποθήκευσης CO2.
5) Κώδικας Κατανομής Χωρητικότητας Τόπου Αποθήκευσης: η διοικητική πράξη που ρυθμίζει ζητήματα που σχετίζονται με την κατανομή της χωρητικότητας σε μια υποδομή αποθήκευσης CO2.

ΤΙΤΑΝ: Εγείρει ερωτήματα π.χ. ως προς τη συμβατότητα με τις ευρωπαϊκές πρακτικές ανάπτυξης έργων αποθήκευσης ή ως προς βασικές αρχές ανταγωνισμού

Το σχόλιο του ΤΙΤΑΝΑ στη διαβούλευση του νόμου, δεν έγινε δεκτό. Αφορούσε την πρόσβαση στην αποθήκη και το κόστος που μπορεί να συνεπάγεται αυτό για τις βιομηχανίες των οποίων οι εκπομπές δεν θα καλυφθούν από το ρυθμιζόμενο μέρος και θα αναγκαστούν να αποκτήσουν πρόσβαση μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών σε υψηλή τιμή. Οι εκπομπές του ΤΙΤΑΝΑ ανέρχονται σε 2 εκ. τόνους. Ειδικότερα, ανέφερε:

“Θεωρούμε ότι η πρόσβαση των δυνητικών χρηστών στους τόπους αποθήκευσης πρέπει να οργανώνεται με ενιαίο ρυθμιζόμενο τρόπο, με δημόσια διεθνή διαγωνιστική διαδικασία, βάσει κριτηρίων ποιοτικών και μόνον, ώστε να ελαχιστοποιείται το συνολικό κόστος της αλυσίδας αξίας CCUS. Όσο οι τόποι αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα παραμένουν περιορισμένοι σε αριθμό και διασπορά, οι σχετικές αλυσίδες αξίας δεν μπορούν παρά να αναπτύσσονται ρυθμιζόμενα και όχι στη λογική προϊόντων commodity. Η διαδικασία θα πρέπει να διενεργείται στη βάση του μέγιστου ετήσιου ρυθμού έγχυσης CO2 στους τόπους αποθήκευσης, όπως αυτός προκύπτει από τεχνικές μελέτες και ορίζεται αντιστοίχως στην άδεια αποθήκευσης, την οποία θα πρέπει να έχει ήδη εξασφαλίσει ο φορέας εκμετάλλευσης του τόπου αποθήκευσης πριν την έναρξη της διαγωνιστικής διαδικασίας.
Διαδικασία από την οποία προκύπτουν παραπάνω από ένας τρόποι καθορισμού πρόσβασης θα οδηγούσε σε τιμολόγηση της ίδιας υπηρεσίας με διαφορετική τιμή, και συνεπώς θα μπορούσε να εγείρει ερωτήματα π.χ. ως προς τη συμβατότητα με τις ευρωπαϊκές πρακτικές ανάπτυξης έργων αποθήκευσης ή ως προς βασικές αρχές ανταγωνισμού. Επιπλέον, βραχυχρόνιες συμβάσεις παροχής υπηρεσίας αποθήκευσης είναι ασύμβατες με τη φύση των έργων δέσμευσης τα οποία είναι τεχνικά ανελαστικά, δεν μπορούν να προσαρμόζονται σε διακυμάνσεις προσφοράς. Τέλος, τα έργα CCUS που είναι εκ φύσεως επενδύσεις εντάσεως κεφαλαίου απαιτούν μακροχρόνιες συμβάσεις μεταφοράς και αποθήκευσης για την απόσβεσή τους.
Η λίστα των αρχικά επιλέξιμων χρηστών των τόπων αποθήκευσης θα πρέπει να περιλαμβάνει μόνο Δυσχερώς Απανθρακοποιήσιμες Βιομηχανίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι τελικώς επιλέξιμοι χρήστες θα προκύπτουν μέσω δημόσιας διεθνούς διαγωνιστικής διαδικασίας και αξιολόγησης κριτηρίων που θα ορίζονται στον Κώδικα Κατανομής Χωρητικότητας των τόπων αποθήκευσης. Δυνητικά κριτήρια αξιολόγησης αποτελούν ο βαθμός ωριμότητας των έργων δέσμευσης, η μείωση εκπομπών διοξειδίου και η συνεισφορά στην ανάπτυξης της οικονομίας .
Ο Κανονισμός Τιμολόγησης ενός τόπου αποθήκευσης και ο Κώδικας Κατανομής Χωρητικότητάς του πρέπει να έχουν ορισθεί, εγκριθεί με απόφαση της Ρ.Α.Α.Ε.Υ. και δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πριν την έναρξη δημόσιας διαγωνιστικής διαδικασίας για την πρόσβαση σε αυτόν.
Η τελική κατανομή των χρηστών θα πρέπει να γίνεται για το σύνολο της ετήσιας δυναμικότητας του τόπου αποθήκευσης σε ρυθμιζόμενη τιμή αναφοράς, όπως αυτή περιγράφεται στην παράγραφο 2,α) και ορίζεται από τον Κανονισμό Τιμολόγησης του τόπου αποθήκευσης.”

ΑΓΕΤ : Μόνο ρυθμιζόμενη η χωρητικότητα με  διενέργεια διεθνούς δημόσιου διαγωνισμού με προκαθορισμένα και γνωστά εκ των προτέρων κριτήρια 

Την ίδια άποψη με  τον ΤΙΤΑΝΑ, για την πρόσβαση στην αποθήκη έχει και ο Ηρακλής. του οποίου οι εκπομπές φτάνουν το 1 εκ. τόνους, και δεν καλύπτονται στο σύνολό τους από τη χωρητικότητα που θα ρυθμιστεί, και επίσης θα αναγκαστεί να αποκτήσει πρόσβαση σε υψηλές τιμές μέσω της ανταγωνιστικής διαδικασίας.

Ειδικότερα, αναφέρει:

“Η ανάπτυξη της δραστηριότητας της αποθήκευσης στον Πιλοτικό Τόπο Αποθήκευσης του Πρίνου θα πρέπει να είναι πλήρως ρυθμιζόμενη με την πρόσβαση να καθορίζεται κατόπιν διενέργειας διεθνούς δημόσιου διαγωνισμού με προκαθορισμένα και γνωστά εκ των προτέρων κριτήρια προσδιορισμού του δικαιώματος πρόσβασης σε επιλέξιμους Χρήστες, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 27, όπως προτείνεται στο πλαίσιο της παρούσας Δημόσιας Διαβούλευσης. Η κατανομή της δυναμικότητας του Τόπου Αποθήκευσης του Πρίνου θα προσδιοριστεί στο δευτερογενές πλαίσιο και πιο συγκεκριμένα στον Κώδικα Κατανομής Χωρητικότητας του Πρίνου που θα εγκρίνει η ΡΑΑΕΥ κατόπιν εισήγησης της Αρμόδιας Αρχής CCS και πρότασης του Φορέα Εκμετάλλευσης. Η Τιμή Αποθήκευσης θα προσδιοριστεί στο δευτερογενές πλαίσιο και πιο συγκεκριμένα στον Κανονισμό Τιμολόγησης του Πρίνου που θα εγκρίνει η ΡΑΑΕΥ κατόπιν εισήγησης της Αρμόδιας Αρχής CCS και πρότασης του Φορέα Εκμετάλλευσης. Τέλος η λειτουργία του Τόπου Αποθήκευσης του Πρίνου και οι λεπτομέρειες της Σύμβασης που θα υπογράψουν οι Χρήστες με τον Φορέα Εκμετάλλευσης θα προσδιοριστούν στον Κώδικα Διαχείρισης του Πρίνου που θα εγκρίνει η ΡΑΑΕΥ κατόπιν εισήγησης της Αρμόδιας Αρχής CCS και πρότασης του Φορέα Εκμετάλλευσης.

Η θέση μας είναι ότι η δραστηριότητα της αποθήκευσης στον Πιλοτικό Τόπο Αποθήκευσης του Πρίνου θα πρέπει να θεσπισθεί στο πλαίσιο του παρόντος νόμου ως ρυθμιζόμενη δραστηριότητα. Αυτό σημαίνει ότι η λειτουργία της υποδομής θα καθορίζεται από τα κείμενα της δευτερογενούς νομοθεσίας που θα εγκρίνει η ΡΑΑΕΥ κατόπιν προτάσεως του Φορέα Εκμετάλλευσης και εισηγήσεως της Αρμόδιας Αρχής CCS, τα οποία είναι ο Κανονισμός Τιμολόγησης του Τόπου Αποθήκευσης, ο Κώδικας Κατανομής Χωρητικότητας του Τόπου Αποθήκευσης και ο Κώδικας Διαχείρισης του Τόπου Αποθήκευσης.

Κατά συνέπεια όλα τα εύλογα έξοδα με τα οποία επιβαρύνεται ο Φορέας Εκμετάλλευσης θα ανακτηθούν από τους Χρήστες στο πλαίσιο της μεθοδολογίας προσδιορισμού της Τιμής του Τόπου Αποθήκευσης ανά ρυθμιστική περίοδο. Ε

Σύμφωνα με την άποψή μας για τη διασφάλιση του ορθού τρόπου ανάπτυξης της δραστηριότητας θα πρέπει να αλλάξουν τρία (3) σημεία στον νόμο:
1. Ο τρόπος ανάπτυξης της δραστηριότητας αποθήκευσης ενός Τόπου Αποθήκευσης δεν πρέπει να διαφοροποιείται ανά τμήμα της χωρητικότητας αυτού
2. Ο τρόπος ανάπτυξης της δραστηριότητας δεν πρέπει να οδηγεί σε δεσμευτική κατανομή της δυναμικότητας του Τόπου Αποθήκευσης πριν τη διασφάλιση συγκεκριμένων συνθηκών
3. Η δυναμικότητα του Τόπου Αποθήκευση δεν πρέπει να κατανέμεται με τρόπο που να ωφελεί τον Φορέα Εκμετάλλευσης εις βάρος της οικονομικότητας της αλυσίδας αξίας CCS.

…Σχετικά με τον τρόπο ανάπτυξης

κατά την άποψη της Ηρακλής, ο ορθός τρόπος ανάπτυξης της δραστηριότητας αποθήκευσης ενός Τόπου Αποθήκευσης που βρίσκεται στην γεωγραφική περιοχή της Νότιας Ευρώπης είναι ως ενιαία δραστηριότητα. Και αναφέρει:

“Η θέση μας ότι η ανάπτυξη ενός Τόπου Αποθήκευσης (πρόσβαση/ κατανομή δυναμικότητας/ τιμολόγηση/ λειτουργία) θα πρέπει να είναι ενιαία για το σύνολο της δυναμικότητας αυτού, βασίζεται στα ακόλουθα σημεία: (α) η υποδομή είναι μία με συγκεκριμένα τεχνικά χαρακτηριστικά που ορίζουν τη διαστασιολόγησή της, (β) η παρεχόμενη υπηρεσία είναι ταυτόσημη (αποθήκευση στη μέγιστη διάρκεια που μπορεί να προσφέρει ο Τόπος Αποθήκευσης) και (γ) οι ενδιαφερόμενοι Χρήστες είναι όλοι βιομηχανίες (δλδ διαθέτουν κοινά χαρακτηριστικά). Συνεπώς η κατάτμησή της ανάπτυξης της δραστηριότητας της αποθήκευσης σε «ρυθμιζόμενη» και «ανταγωνιστική» διαφαίνεται ως τεχνητή, καθώς δεν υφίσταται επαρκώς τεκμηριωμένος λόγος που να δικαιολογεί μία τέτοια διαφοροποίηση (φύση της υποδομής, προσφερόμενο προϊόν, κατηγορίες πελατών). Άλλωστε ένα τέτοιο υβριδικό μοντέλο:
1. δεν απαντάται στην ευρωπαϊκή πρακτική. Στην Δημόσια Διαβούλευση της ΕΕ που είναι ανοιχτή για την προετοιμασία νομοθετικής πράξης που θα θεσπίσει ενιαία αγορά CO₂ και θα δημιουργήσει πιο ελκυστικό περιβάλλον για επενδύσεις σε τεχνολογίες διαχείρισης βιομηχανικού άνθρακα, δεν εξετάζεται η ιδέα του διαχωρισμού της αποθηκευτικής δυναμικότητας ώστε να επιτρέπονται δύο διαφορετικές μέθοδοι πρόσβασης και κατανομής δυναμικότητας στον ίδιο Χώρο Αποθήκευσης.
Ο λόγος πιθανότατα να είναι ότι η θέσπιση δύο διαφορετικών μεθόδων πρόσβασης μπορεί να θεωρηθεί εμπόδιο στην εφαρμογή όσων επιτάσσει το Άρθρο 21 της Οδηγίας CCS, και ειδικότερα της υποχρέωσης των κρατών μελών σύμφωνα με την οποία: «Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι ο φορέας εκμετάλλευσης που αρνείται πρόσβαση λόγω έλλειψης δυναμικότητας ή σύνδεσης προβαίνει σε όλες τις αναγκαίες ενισχύσεις, εφόσον αυτό είναι οικονομικά εύλογο ή όταν ένας δυνητικός πελάτης είναι διατεθειμένος να τις πληρώσει».
Με τον διαχωρισμό της δυναμικότητας σε υποσύνολα, η διαθέσιμη δυναμικότητα μειώνεται τεχνητά και αυξάνονται οι περιπτώσεις άρνησης πρόσβασης.
2. θέτει θέματα ανταγωνισμού αφού η ίδια υπηρεσία καταλήγει να τιμολογείται με διαφορετική τιμή στους Χρήστες που διαθέτουν κοινά χαρακτηριστικά.
Εφόσον η υπηρεσία είναι κοινή, πρέπει να παρέχεται στην ίδια τιμή σε όλους τους δυνητικούς Χρήστες.
3. καθιστά τη διαχείριση του Τόπου Αποθήκευσης ιδιαίτερα πολύπλοκη. Ο διαχωρισμός της δυναμικότητας σε δύο ή περισσότερα τμήματα περιπλέκει τη διαχείριση της ενεργειακής υποδομής και υπονομεύει τη διαφάνεια και την ίση μεταχείριση των Χρηστών, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τις διατάξεις του Άρθρου 21 της Οδηγίας CCS
4. καθιστά την ανάπτυξη του Τόπου Αποθήκευσης υποβέλτιστη αφού δεσμεύει μέρος του «σπάνιου πόρου της Αποθήκευσης» σε συμβόλαια μικρότερης χρονικής διάρκειας. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Τόποι Αποθήκευσης στην νότια Ευρώπη είναι ιδιαίτερα περιορισμένοι.
Στη βάση αυτών, θεωρούμε ότι η πρόσβαση σε κάθε Τόπο Αποθήκευσης που βρίσκεται στη χώρα μας θα πρέπει να αφορά στον ανώτατο επιτρεπόμενο ρυθμό έγχυσης και να βασίζεται σε μία ενιαία, δίκαιη και ανοικτή διαδικασία, που θα διεξάγεται βάσει εκ των προτέρων γνωστών, διαφανών και αμερόληπτων κριτηρίων, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 21 της Οδηγίας 2009/31 και τους κανόνες που διέπουν την ανάπτυξη των έργων Κοινού Ενδιαφέροντος, που συγχρηματοδοτούνται από ενωσιακούς πόρους (CEF).
Επιπλέον, η εφαρμογή ενιαίου καθεστώτος επιτρέπει την εφαρμογή των βέλτιστων οικονομικών όρων τόσο για τους Χρήστες όσο και για τον Φορέα Εκμετάλλευσης (διαφάνεια στην Τιμολόγηση, κοστοστρέφεια, δυνατότητα χρηματοδότησης κα) και τον περιορισμό του κινδύνου και των δύο συμβαλλόμενων μερών, συμβάλλοντας στη διασφάλιση της βιωσιμότητας του συνόλου της αλυσίδας αξίας.
….Σχετικά με την μη καταλληλότητα του κριτηρίου της τιμής ως μοναδικό κριτήριο για την κατανομή της δυναμικότητας, σημειώνει: “Κατά την άποψη μας το Σχέδιο νόμου θα πρέπει να διασφαλίζει ότι η δυναμικότητα του Τόπου Αποθήκευσης κατανέμεται με τρόπο ώστε να μην θίγεται ο σκοπός του νόμου που είναι η διαφύλαξη της βιωσιμότητας και της ανταγωνιστικότητας της εγχώριας βιομηχανίας. Έτσι θα πρέπει να τηρούνται οι ακόλουθες αρχές:
1. Η Τιμή Αποθήκευσης πρέπει να καθορίζεται με διαφάνεια και να αντανακλά το πραγματικό κόστος, ακολουθώντας συγκεκριμένη μεθοδολογία, η οποία ενσωματώνει WACC που θα αναθεωρείται σε κάθε ρυθμιστική περίοδο σύμφωνα με προκαθορισμένη μεθοδολογία.
2. Όλοι οι Χρήστες πρέπει να έχουν την ίδια Τιμή Αποθήκευσης.
3. Οι Χρήστες θα ανταγωνίζονται για τα CCfDs επί του κόστους ολόκληρης την αλυσίδα αξίας δέσμευσης, μεταφοράς και αποθήκευσης.
4. Με δεδομένο ότι ο Τόπος Αποθήκευσης είναι μια ενεργειακή υποδομή συγκεκριμένων διαστάσεων που δεν μπορεί να επεκταθεί μια τιμή αποθήκευσης που δεν αντικατοπτρίζει το κόστος είτε θα υπονομεύσει τη βιωσιμότητα των έργων δέσμευσης είτε θα αυξήσει το κόστος για τον τελικό καταναλωτή”.