Πώς θα ανοίξει ο δρόμος για κοιτάσματα φυσικού αερίου 500 δισ. ευρώ

Με έμφαση στο φυσικό αέριο και την ανάγκη εξασφάλισης της ενεργειακής αυτάρκειας της χώρας αναμένονται την επόμενη εβδομάδα οι δηλώσεις του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, ένα μήνυμα-πρόσκληση στις διεθνείς εταιρείες να επενδύσουν στην έρευνα για υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα.

Το μήνυμα που θα δοθεί είναι ότι θα γίνει ό,τι χρειάζεται για να τρέξουν οι διαδικασίες και να ξεπεραστούν καθυστερήσεις και γραφειοκρατία με έμφαση στην έρευνα για φυσικό αέριο, ώστε να προσελκυστούν διεθνείς εταιρείες και επενδυτές.

Πολιτική βούληση, ταχύτερες διαδικασίες, πρόσκληση σε διεθνείς εταιρείες για την αξιοποίησή τους είναι το τρίπτυχο που χρειάζεται, σύμφωνα με πηγές της αγοράς, για να πάρει μπρος η διαδικασία των σεισμικών ερευνών και να επωφεληθεί η ελληνική οικονομία από τα σημαντικά κοιτάσματα.

Υπενθυμίζεται πως η αξία των ελληνικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου, σύμφωνα με την ΕΔΕΥ, με βάση τα αρχικά ευρήματα των εταιρειών παραχωρησιούχων των οικοπέδων, ήταν της τάξης των 250 δισ. ευρώ τον Οκτώβριο με βάση τιμές αερίου στα 60 ευρώ, ενώ σήμερα φτάνει τα 500 δισ. ευρώ λόγω της ανόδου της τιμής του φυσικού αερίου πάνω από 100 ευρώ.

Αλλαγή στάσης Ευρώπης και Ελλάδας για το φυσικό αέριο

Ταυτόχρονα, το περιβάλλον έχει αλλάξει ριζικά μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και προτεραιότητα πλέον για την Ευρώπη είναι η εξασφάλιση της ενεργειακής της αυτονομίας με έμφαση στις δικές της πηγές ενέργειας. Αν μέχρι πρότινος η πράσινη ενεργειακή μετάβαση σήμαινε απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα, πλέον τα περιλαμβάνει. Αυτή η τεράστια αλλαγή θα αντικατοπτριστεί και στην πολιτική στάση για τις έρευνες υδρογονανθράκων που θα αναμένεται να εκφραστεί και από τον έλληνα Πρωθυπουργό, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή- πρόσκλησης στις επενδύσεις στην έρευνα κοιτασμάτων φυσικού αερίου.

Γιατί πλέον η ενεργειακή αυτονομία θα γίνει στρατηγική επιλογή της χώρας και εθνικός στόχος η στροφή στην έρευνα για φυσικό αέριο, όχι μόνο για να εξοικονομεί 5,5 δισ. ευρώ συνάλλαγμα (που φέτος είναι πολλαπλάσιο με τις σημερινές τιμές πετρελαίου και αερίου) αλλά και για λόγους ενεργειακής ασφάλειας σε μια εποχή που οι γεωπολιτικές ισορροπίες αλλάζουν.

Σημειώνεται ότι για το θέμα αυτό, το πώς δηλαδή μπορεί να προωθηθούν οι έρευνες υδρογονανθράκων, πριν από δύο εβδομάδες είχε πραγματοποιηθεί σύσκεψη στο Μαξίμου με τη συμμετοχή του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα, τη γενική γραμματέα του υπουργείου, Αλεξάνδρα Σδούκου, τον πρόεδρο της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρίας Υδρογονανθράκων, Άρη Στεφάτο, και τον διευθύνοντα σύμβουλο των ΕΛΠΕ, Ανδρέα Σιάμιση.

Ηχηρό μήνυμα σε ξένους επενδυτές

Ο στόχος απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο ως το 2027 έχει αλλάξει τα δεδομένα για την Ευρώπη και την Ελλάδα.

Γι’ αυτό και ο κ. Μητσοτάκης θέλει  να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα «ασφάλειας δικαίου» στις εταιρίες που εμπλέκονται στα mega projects Νότια της Κρήτης, προκειμένου να προχωρήσουν τις έρευνες στις περιοχές που έχουν εκδοθεί άδειες ή ακόμη να τις προσελκύσει στα κοιτάσματα που σήμερα έχουν άδειες μόνο ελληνικές εταιρείες. Αυτό μπορεί να σημαίνει και ενίσχυση του νομοθετικού οπλοστασίου ώστε να ξεπερνιούνται τα πολλά εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι σεισμικές έρευνες πριν καν ξεκινήσουν.

Οι τρέχουσες άδειες για έρευνες

Οι τρέχουσες δραστηριότητες έρευνας υδρογονανθράκων αφορούν έρευνες στην ξηρά όσο και στη θάλασσα. Δύο είναι οι ελληνικές εταιρείες που πρωταγωνιστούν στις έρευνες τα ΕΛΠΕ και η Energean, οι οποίες πλέον είναι μόνες τους στις άδειες που έχουν αναλάβει, με εξαίρεσε τα κοιτάσματα Νότια της Κρήτης στα οποία το 80% των κοινοπραξιών ανήκει σε Exxon Mobil και Total και τα ΕΛΠΕ συμμετέχουν με 20%.

Σημειώνεται ότι πλέον η Energean προσανατολίζει τις έρευνές της κυρίως στο φυσικό αέριο και προετοιμάζει νέο σχέδιο ανάπτυξης προσαρμοσμένο στο φυσικό αέριο.

Οι χερσαίες έρευνες αφορούν τις περιοχές:

• • Αιτωλοακαρνανίας (Energean Oil & Gas)
  • Ιωαννίνων ( Energean Oil & Gas)
  • Άρτας – Πρέβεζας (Ελληνικά Πετρέλαια)
  • Βορειοδυτικής Πελοποννήσου (Ελληνικά Πετρέλαια)

ενώ οι θαλάσσιες έρευνες αφορούν τις περιοχές:

• • Κατάκολου (Energean Oil & Gas)
  • Θρακικού Πελάγους (Calfrac well Services, Ελληνικά Πετρέλαια)
  • Δυτικά της Κρήτης (Total, Exxon Mobil, Ελληνικά Πετρέλαια)
  • Νοτιοδυτικά της Κρήτης (Total, Exxon Mobil, Ελληνικά Πετρέλαια)
  • Περιοχή 1 Βορειοδυτικά της Κέρκυρας (Ελληνικά Πετρέλαια)
  • Περιοχή 2 Δυτικά της Κέρκυρας (Energean, Ελληνικά Πετρέλαια)
  • Περιοχή 10 Δυτικά της Πελοποννήσου (Κυπαρισσιακός) (Ελληνικά Πετρέλαια)
  • Ιόνιο (Repsol, Ελληνικά Πετρέλαια)

Τα εμπόδια

Το μεγαλύτερο εμπόδιο μέχρι σήμερα ήταν η έλλειψη πολιτικής βούλησης, αφού τα ορυκτά καύσιμα δεν ήταν προτεραιότητα, ούτε στην Ευρώπη ούτε στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να υπάρχει τάση αποχώρησης των διεθνών επιχειρήσεων και επενδυτών από την έρευνα υδρογονανθράκων τα τελευταία δύο χρόνια.

Οι έρευνες υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, όπως αναφέρουν πηγές κοντά στα ΕΛΠΕ και την Energean, προχωρούν με πολύ αργούς ρυθμούς γιατί αντιμετωπίζουν πλειάδα εμποδίων. Προσφυγές στο ΣτΕ (οι προσφυγές στο ΣτΕ περιβαλλοντικών οργανώσεων καθυστερούν την έναρξη των σεισμικών ερευνών στα Νότια της Κρήτης), καθυστερήσεις σε κάθε φάση αδειοδοτήσεων και έγκρισης περιβαλλοντικών μελετών, τοπικές αντιδράσεις και έλλειψη συντονισμού μεταξύ των διαφόρων φορέων δημόσιας διοίκησης είναι τα πιο συνηθισμένα.

Είναι χαρακτηριστικό, ότι από την υπογραφή της σύμβασης και την παραλαβή άδειας ερευνών μέχρι τη συγκέντρωση των δεδομένων από τις διάφορες κρατικές υπηρεσίες (χάρτες, δεδομένα και στοιχεία) χρειάζεται 1,5 χρόνος. Επίσης, υπάρχει χρονοδιάγραμμα μέσα στο οποίο δεσμεύεται το υπουργείο να προχωρήσει στην έγκριση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων μετά την ολοκλήρωση της διαβούλευσής της… Μπορεί να χρειαστούν δύο ή τρία χρόνια ανάλογα πόσο ψηλά είναι στις προτεραιότητές του – αν υπάρχει πολιτική βούληση.

Θεσμικό πλαίσιο στις έρευνες υδρογονανθράκων (φυσικό αέριο και πετρέλαιο)

Επί του παρόντος οι βασικοί νόμοι που διέπουν την έρευνα και εκμετάλλευση Υδρογονανθράκων είναι:

• • Ο Νόμος υπ’ αριθ. 2289/95 «Αναζήτηση, έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων και άλλες διατάξεις»
  • Ο Νόμος υπ’ αριθ. 4001/2011 «Για την λειτουργία Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου, για Έρευνα, Παραγωγή και δίκτυα μεταφοράς Υδρογονανθράκων και άλλες ρυθμίσεις»

Τα μοντέλα ανάπτυξης που περιγράφονται στο ν.2289/95 όπως αυτός συμπληρώθηκε με το ν. 4001/2011 αφορούν συμβάσεις μίσθωσης και συμβάσεις διανομής της παραγωγής.

Οι έρευνες για τους υδρογονάνθρακες πραγματοποιούνται από εταιρείες οι οποίες έχουν εξασφαλίσει από το Δημόσιο το δικαίωμα διεξαγωγής ερευνών για συγκεκριμένες χερσαίες ή θαλάσσιες περιοχές. Αφορούν τη διενέργεια των λεγόμενων «σεισμικών» ερευνών κατά τη διάρκεια των οποίων δημιουργείται κρουστικό κύμα και στη συνέχεια μετριέται η ταχύτητα διάδοσης του μέσα στους υπεδαφικούς σχηματισμούς.

Στις δραστηριότητες έρευνας σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και το εκτεταμένο αρχείο υδρογονανθράκων στο οποίο περιλαμβάνονται δεδομένα από προηγούμενες έρευνες και εκτιμήσεις σχετικά με την ύπαρξη υδρογονανθράκων στην ελληνική Επικράτεια. Το αρχείο περιέχει  χάρτες, δεδομένα και στοιχεία στα οποία οι εταιρείες που έχουν υπογράψει συμβάσεις έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων με τον ελληνικό Δημόσιο, μπορούν να έχουν πρόσβαση. Συγκεκριμένα οι εταιρείες έχουν δικαίωμα να ζητήσουν το εν λόγω υλικό που να αφορά όμως αποκλειστικά τις περιοχές έρευνας και εκμετάλλευσης για τις οποίες έχουν υπογράψει τη σύμβαση. Πρόκειται για ένα δικαίωμα το οποίο οι ενδιαφερόμενες και αδειοδοτημένες εταιρείες εξασκούν συστηματικά.