Γιάννης Καλαφατάς (Protergia): Εκρηκτικό κοκτέιλ για τις τιμές ενέργειας – Τι σημαίνει να κλείσουν τα στενά του Ορμούζ

Η απρόβλεπτη δυναμική της ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή, σε συνδυασμό με τις δομικές αδυναμίες  της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και την ανεπάρκεια της παραγωγής ενέργειας στη ΝΑ Ευρώπη, αν υπάρξει έντονη ζήτηση και καύσωνες, δημιουργούν  ένα πρωτόγνωρο εκρηκτικό κοκτέιλ για τις τιμές ενέργειας το επόμενο διάστημα,

Ειδικότερα, όπως είπε χθες ο Γιάννης Καλαφατάς CEO Energy της  Metlen   μιλώντας στο Energy Transition Summit. είναι υπαρκτός είναι ο κίνδυνος να αντιδράσει σπασμωδικά το Ιράν και να κλείσει τα στενά του Ορμούζ, κάτι που θα προκαλούσε μεγάλη ενεργειακή κρίση, από τη στιγμή που από εκεί περνάει το 50% του παγκόσμιου LNG.

Σημείωσε ότι σήμερα είναι μεγάλη η αβεβαιότητα για την εξέλιξη της ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή, όπως και για την αντίδραση του Ιράν αφού υπάρχουν ταυτόχρονα φημολογίες ότι θα κάνει πίσω αλλά και εξίσου έντονες ότι θα κλιμακώσει τις επιθέσεις.

Αυτή η αβεβαιότητα, είπε δε φέρνει άμεσα ανάφλεξη στις τιμές, αλλά ενέχει τον κίνδυνο να εκτοξεύσει την τιμή του φυσικού αερίου. Όλο το LNG του Κατάρ περνάει από το Ορμούζ ενώ και κάποια φορτία από τις ΗΠΑ έρχονται από εκεί. Το 75% των ποσοτήτων από εκεί πάνε στην Ασία και το 25% στην Ευρώπη.

Η κατάσταση αυτή,  ωθεί σταδιακά τις τιμές του φυσικού αερίου προς τα πάνω μόνο από την ανησυχία ότι μπορεί και να κλείσουν τα Στενά…

Κινούμενη άμμος η επόμενη περίοδος

Και η αβεβαιότητα για την τιμή του αερίου, προστίθεται στις υπόλοιπες αβεβαιότητες όπως η πορεία της ζήτησης που εξαρτάται από τον καιρό και από το πόσο μακρά χρονικά διαστήματα καύσωνα θα έχουμε.

Όπως εξήγησε ο κ. Καλαφατάς,  στη Νοτιοανατολική Ευρώπη έχουμε χαμηλό υδρολογικό δυναμικό και έλλειψη ενέργειας, και αν υπάρξει μια έντονη αύξηση της ζήτησης αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε άνοδο των τιμών. Ωστόσο, φέτος, έχει μπει στην παραγωγή ενέργειας και η νέα μονάδα παραγωγής ενέργειας της Κομοτηνής (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Μοτορ Οιλ) και είμαστε καλύτερα από πέρσι από πλευρά δυναμικότητας παραγωγής ενέργειας.

Αλλά, σε μια έξαρση της ζήτησης δεν μπορούμε να αποφύγουμε τις υψηλές τιμές.

Δομικές οι αδυναμίες της περιοχής

Πέρα από τις  γεωπολιτικές προκλήσεις και τις διαρθρωτικές αδυναμίες της ευρωπαϊκής αγοράς, οι ελλείψεις της Ν.Α Ευρώπης αλλά και την τεχνολογική ανισορροπία της ενεργειακής μετάβασης, δημιουργούν μεγάλες αβεβαιότητες για την πορεία των τιμών, ειδικότερα τους επόμενους καλοκαιρινούς μήνες. Χωρίς αποφασιστικές επενδύσεις σε αποθήκευση, δίκτυα και στήριξη στην ευέλικτη παραγωγή ενέργειας όπως οι μονάδες αερίου, οι επιδιώξεις για φθηνή και καθαρή ενέργεια δεν μπορούν να ευωδοθούν.

Η περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης ανέφερε, συνεχίζει να βρίσκεται αντιμέτωπη με αυξημένες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας συγκριτικά με τις χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. Όπως εξήγησε, παρά τις  διαμαρτυρίες των πολιτικών και την κριτική για την αρχιτεκτονική της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας, η αλήθεια είναι περισσότερο δομική και αφορά τις συνθήκες στην ίδια την ΝΑ Ευρώπη: οι χώρες της περιοχής υστερούν σε επενδύσεις σε νέα, ευέλικτη παραγωγική ικανότητα και πάσχουν από ανεπαρκείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις με το υπόλοιπο ευρωπαϊκό δίκτυο.

Ταυτόχρονα, η αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας τα τελευταία χρόνια έχει προκαλέσει άνοδο της ζήτησης, δημιουργώντας έναν επιπλέον φαύλο κύκλο πίεσης τιμών και ενεργειακής αβεβαιότητας.

Κάτι δεν πάει καλά με την ενεργειακή μετάβαση

Η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια δεν είναι ούτε εύκολη ούτε ισορροπημένη, εξήγησε  κι αυτό γιατί η ενεργειακή μετάβαση στην παραγωγή δεν συνοδεύεται από ενεργειακή μετάβαση στη ζήτηση. Παρότι οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας — κυρίως σε φωτοβολταϊκά — έχουν αυξηθεί ραγδαία, η κατανάλωση παραμένει ασύγχρονη με την παραγωγή. Η ηλιακή ενέργεια κορυφώνεται τις μεσημεριανές ώρες, ενώ η ζήτηση ενέργειας αυξάνεται το πρωί και κυρίως το βράδυ — δηλαδή όταν ο ήλιος έχει δύσει. Το αποτέλεσμα είναι οι μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές, με περιόδους μηδενικών ή και αρνητικών τιμών το μεσημέρι και “έκρηξη” κόστους το βράδυ.

Η έλλειψη αποθηκευτικών μέσων, όπως μπαταρίες, αποτελεί βασικό εμπόδιο. Αν και η τεχνολογία έχει πλέον ωριμάσει και το κόστος μειώνεται, οι επενδύσεις σε αποθήκευση υπολείπονται δραματικά. Το ίδιο ισχύει και για τα ηλεκτρικά δίκτυα. Η κοινή ρητορική εστιάζει στις μεγάλες διασυνδέσεις υψηλής τάσης, όμως η πραγματική συμφόρηση εντοπίζεται στο επίπεδο της διανομής — εκεί όπου συνδέονται τα νοικοκυριά και οι μικροί παραγωγοί ενέργειας.

Επίσης τόνισε ότι  πάει αργά η ηλεκτροκίνηση και η μετατροπή της θέρμανσης και ψύξης σε ηλεκτρική γιατί δεν υπάρχει η υποδομή να είναι έτοιμη να τις δεχθεί. Ακόμη και τα διζωνικά τιμολόγια, όπως αυτά που προωθήθηκαν στην Ελλάδα για να ενισχυθεί η κατανάλωση κατά τη διάρκεια της ημέρας, έχουν περιορισμένο αντίκτυπο, αφού η μεταβολή της καταναλωτικής συμπεριφοράς δεν είναι εύκολο να συμβεί.

Τέλος, εξήγησε ότι ενώ οι πολίτες ακούν για την «αφθονία καθαρής ενέργειας», που φέρνει χαμηλές τιμές τελικά οι λογαριασμοί τους παραμένουν υψηλοί.

Όπως είπε αυτό οφείλεται γιατί οι ΑΠΕ εξαρτώνται από τον καιρό και τον ήλιο και έτσι εκτός από τις ώρες που είναι φθηνές, υπάρχουν και οι ώρες που είναι πολύ ακριβές.

Οι στιγμές φθηνής ενέργειας κατά τη διάρκεια της ημέρας δεν αρκούν για να μειώσουν συνολικά το κόστος, καθώς η μέση ημερήσια τιμή επηρεάζεται καθοριστικά από τις «ακριβές» ώρες αιχμής.

Και καθώς και η προσαρμογή της ζήτησης παραμένει αργή, σε αντίθεση με την ταχεία αύξηση της προσφοράς, η ανισορροπία επιτείνει τις ακραίες τιμές.