Έρχεται το Εθνικό Σχέδιο για το Υδρογόνο- Ποιες επενδύσεις ακολουθούν

Σε διαβούλευση αναμένεται να κατατεθεί σύντομα το ελληνικό σχέδιο που θα φέρει το υδρογόνο στο ενεργειακό σύστημα της Ελλάδας και θα αποτελεί τον οδικό χάρτη προς την επίτευξη του στόχου αντικατάστασης του φυσικού αερίου, του άνθρακα και του πετρελαίου σε βιομηχανίες και μεταφορές.

Το ελληνικό σχέδιο αναπτύσσεται σε τρεις διακριτές φάσεις.

Η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο 2022-2027, μια περίοδο όπου θα υπάρχει αβεβαιότητα και υψηλό κόστος στη χώρα ενώ δε θα υπάρχουν υποδομές. Σε αυτό το διάστημα θα χρειαστούν κρατικές ενισχύσεις για να αναπτυχθούν οι υποδομές υδρογόνου.

Η δεύτερη φάση αφορά στο διάστημα 2027-2030 όπου θα αρχίσουν να υλοποιούνται πιλοτικά έργα στη χώρα με το ρόλο του κράτους να παραμένει κομβικός με έμφαση στα κίνητρα (φορολογικά και ενισχύσεις) αλλά και στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Η τρίτη φάση αφορά στο διάστημα 2027-2030 όπου θα δούμε τις κρατικές ενισχύσεις και τα κίνητρα να υποχωρούν γιατί τότε η αγορά του υδρογόνου θα πρέπει να βασίζεται περισσότερο στην ιδιωτική πρωτοβουλία.

Η εθνική στρατηγική για το υδρογόνο περιλαμβάνει πάνω από 30 μέτρα τα οποία αφορούν στην παραγωγή και διανομή υδρογόνου και ανανεώσιμου αερίου, στη χρήση υδρογόνου και βιοαερίου, στο θεσμικό πλαίσιο (το οποίο δεν υπάρχει και πρέπει να διαμορφωθεί), στην έρευνα και την καινοτομία.

Το ελληνικό εθνικό σχέδιο ανάπτυξης του υδρογόνου,  προβλέπει έως το 2025 την παραγωγή 1 GW ηλεκτρόλυσης έναντι ευρωπαϊκού στόχου 40 GW παραγωγής στην ΕΕ και επιπλέον 40 GW εισαγωγές από χώρες της Βόρειας Αφρικής (Αίγυπτος, Αλγερία, Τυνησία κ.α). Για ηλεκτρόλυση  ισχύος 1 GW,  παράγονται 140 τόνοι υδρογόνου την ημέρα, (50.000 τόνους το χρόνο) ικανοί  να τροφοδοτήσουν σε ημερήσια βάση στον τομέα των μεταφορών περισσότερα από 5.000 βαρέα οχήματα (φορτηγά και λεωφορεία).

Το καύσιμο του μέλλοντος, το υδρογόνο, βρίσκεται στο επίκεντρο για την επιτυχία των ευρωπαϊκών σχεδίων ενεργειακής μετάβασης και  ενεργειακής ασφάλειας αφού αντικαθιστά τα ορυκτά καύσιμα, σε τομείς όπως η βιομηχανία και οι μεταφορές, για δραστηριότητες που δεν μπορούν γίνουν ηλεκτρικές. Επιταχυντής στις εξελίξεις η ουκρανική κρίση, αφού το υδρογόνο  μπορεί να αποτελέσει αξιόπιστη και ασφαλή  πηγή ενέργειας με κόστος που θα γίνεται όλο και πιο ανταγωνιστικό.

Γι αυτό και το  ενεργειακό σχέδιο του REPowerEU  της Κομισιόν θέτει στόχο την παραγωγή 10 εκατ. τόνων πράσινου υδρογόνου και την εισαγωγή 10 εκατ. τόνων ως το 2030. Αυτά τα 20 εκατ. τόνων πράσινου υδρογόνου πέρα από τα 5,6 εκατ. τόνους που προβλέπονται ούτως ή άλλως από το Fit for 55,  μπορούν να αντικαταστήσουν 25-50 δις bcm του εισαγόμενου φυσικού αερίου μέχρι το 2030. Στο πλαίσιο αυτό η Επιτροπή επιδιώκει να επιτύχει τον στόχο της με 10 εκατ. εισαγωγές από αλλού και 5 εκατ. παραγόμενου υδρογόνου στην Ευρώπη.

  Η ανάπτυξη του υδρογόνου παγκοσμίως θα είναι πολύ μεγάλη τα επόμενα χρόνια, με τις ετήσιες πωλήσεις σύμφωνα με την Morgan Stanley, να υπολογίζονται σε 600 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2050.

Πώς θα μπει στην ζωή μας

Ήδη, έχουν αναθεωρηθεί προς τα πάνω οι δεσμεύσεις των εθνικών σχεδίων δράσης των χωρών ως προς τον αριθμό των σταθμών ανεφοδιασμού υδρογόνου στις μεταφορές που προβλέπονταν μέχρι το 2025 (περίπου 842 σταθμοί) σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Σήμερα που το δίκτυο των αυτοκινητοδρόμων έχει αυξηθεί, οι σταθμοί χρειάζεται να πυκνώσουν και έτσι από τον αρχικό σχεδιασμό της ΕΕ για 18 υδρογονάδικα στην Ελλάδα και ένα πρατήριο ανεφοδιασμού κάθε 200 χιλιόμετρα, έχουμε πέσει στα 150 χιλιόμετρα και θεωρείται ότι στο εθνικό σχέδιο θα αυξηθεί ο αριθμός των πρατηρίων λόγω της πυκνότητας πλέον των αυτοκινητοδρόμων (ΒΟΑΚ, ΙΟΝΙΑ ΟΔΟΣ κ.α).

Εκτιμάται ότι ο αντίστοιχος αριθμός για την ΕΕ θα υπερβεί τα 1.500 πρατήρια έως το 2026. Στα προνόμια που παρέχει το υδρογόνο είναι η ταχεία φόρτιση για ΙΧ (3 έως 4 λεπτά) αλλά και η μεγάλη αυτονομία έως και 800 χιλιόμετρα που δίνει ασυναγώνιστα πλεονεκτήματα σε σχέση με την ηλεκτροκίνηση.

Οι επενδύσεις στο υδρογόνο

Για να αναπτυχθεί εμπορικά η τεχνολογία του υδρογόνου απαιτείται ένα μεγάλο επενδυτικό κύμα. Για την επιτάχυνση των έργων υδρογόνου, η Κομισιόν έχει προβλέψει κονδύλια  200 εκατ. ευρώ για έρευνα το επόμενο διάστημα.

Εντός του καλοκαιριού αναμένεται από την Κομισιόν η αξιολόγηση των πρώτων Σημαντικών Εργων Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (Important Projects of Common European Interest – ΙPCEI), στα οποία περιλαμβάνονται και πέντε ελληνικά projects. Το «Blue Med» της Motor Oil για την παραγωγή μπλε και πράσινου υδρογόνου, με ορίζοντα το 2025, προβλέπει τη δημιουργία ολοκληρωμένου κύκλου παραγωγής για μεταφορά, διανομή και χρήση σε βιομηχανία και μεταφορές (λεωφορεία και πλοία). Στο έργο αναμένεται και η συμμετοχή των εταιρειών ΔΕΣΦΑ και ΔΕΗ όπως και ερευνητικών ιδρυμάτων.

Το «White Dragon» αποτελεί σύμπλεγμα έργων για παραγωγή πράσινου υδρογόνου στη Δυτική Μακεδονία μέσω ηλεκτρόλυσης που θα τροφοδοτείται από φωτοβολταϊκά και θα διοχετεύεται στο δίκτυο της ΔΕΣΦΑ και του αγωγού TAP. Στο έργο συμμετέχουν οι ΔΕΠΑ Εμπορίας (ως συντονιστής), Advent Technologies, Damco Energy, Σωληνουργεία Κορίνθου, TAP, ΔΕΣΦΑ, ΤΕΡΝΑ, ΕΛΠΕ, MOTOR OIL και ΔΕΗ.

 Τα άλλα τρία έργα είναι το «Green HIPo» της Advent Technologies για την κατασκευή στη Δυτική Μακεδονία μονάδας παραγωγής κυψελών καυσίμου για χρήση στο «White Dragon», το «Η2CAT TANKS» της B&T Composites για την κατασκευή δεξαμενών υψηλής πίεσης από σύνθετα υλικά και ίνες άνθρακα για την αποθήκευση υδρογόνου και το «H2CEM» για την εφαρμογή πράσινου υδρογόνου στις μονάδες παραγωγής της τσιμεντοβιομηχανίας ΤΙΤΑΝ.

Συνολικά, δρομολογούνται σωρευτικές επενδύσεις στο πράσινο υδρογόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι οποίες υπολογίζονται στα 180-470 δις μέχρι το 2050 και στο υδρογόνο ορυκτής προέλευσης χαμηλών εκπομπών στα 3-18 δις.

Όλοι οι ελληνικοί ενεργειακοί όμιλοι έχουν ξεκινήσει να προγραμματίζουν επενδύσεις και τα σχέδιά τους τα επόμενα χρόνια, θα ξεκινήσουν να υλοποιούνται. Πέρα από τα πέντε ΙPCEI, στην «Εθνική Στρατηγική» καταγράφονται και άλλες 12 επενδυτικές πρωτοβουλίες που σχεδιάζονται στην Ελλάδα και αφορούν τις εξής εφαρμογές:

Τα ΕΛΠΕ, στο πλαίσιο του προγράμματος «VISION 2025», αναπτύσσουν πρόγραμμα επενδύσεων στην παραγωγή και χρήση μπλε και πράσινου υδρογόνου. Η παραγωγή μπλε υδρογόνου θα περιλαμβάνει εγκατάσταση δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα, υγροποίησης και μεταφοράς με πλοία σε υπόγεια εγκατάσταση μόνιμης αποθήκευσης. Το πράσινο υδρογόνο θα παράγεται από φωτοβολταϊκά εντός των εγκαταστάσεων του διυλιστηρίου.

Η ΓΑΙΟΣΕ θα προχωρήσει σε συμβάσεις αγοράς 15 τρένων υδρογόνου εντός του 2022 (με κόστος 12-13 εκατ. ευρώ έκαστο) που θα μισθώσει σε όμιλο που δραστηριοποιείται στη χώρα. Στόχος τα πρώτα τρένα να αφιχθούν στην Ελλάδα το 2024.

Επένδυση σε αστικά λεωφορεία υδρογόνου που θα δρομολογηθούν εντός μεγάλων πόλεων εξετάζει όμιλος κατασκευής λεωφορείων που δραστηριοποιείται στη χώρα, ενώ παράλληλα προχωρεί στη ωρίμαση σχεδίων για κατασκευή υπεραστικών λεωφορείων. Εξετάζεται η δρομολόγησή τους πιλοτικά στην Κρήτη για τη σύνδεση των τεσσάρων μεγάλων πόλεων του νησιού μέσω του υπό κατασκευή Βόρειου Οδικού Αξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ).

Κατασκευή των πρώτων ποντοπόρων πλοίων από ελληνικούς εφοπλιστικούς ομίλους  που θα έχουν δυνατότητα χρήσης και αμμωνίας ως καυσίμου, με ορίζοντα παράδοσής τους το 2024.

Δρομολόγηση πλοίου υδρογόνου στη σύνδεση του Πειραιά με κοντινούς προορισμούς του Σαρωνικού ή εναλλακτικά πλοίου ηλεκτρικής πρόωσης με βάση τις μπαταρίες.

Αναβάθμιση ΒΟΑΚ σε αυτοκινητόδρομο «hydrogen read». Αφορά κατασκευή πέντε πρατηρίων ανεφοδιασμού υδρογόνου στα 350 bar σε Χανιά, Ρέθυμνο, Ηράκλειο, Ιεράπετρα και Σητεία για τροφοδοσία υπεραστικών λεωφορείων (ΚΤΕΛ Κρήτης) καθώς και φορτηγών υδρογόνου με σκοπό τη σύνδεση με το νέο αεροδρόμιο Κρήτης, τον Λιμένα Ηρακλείου και τη Βιομηχανική Περιοχή Ηρακλείου.

Νησί υδρογόνου: Ενσωμάτωση τεχνολογιών υδρογόνου και κυψελών καυσίμου στο ενεργειακό σύστημα μη διασυνδεδεμένου ελληνικού νησιού, συμπληρωματικά με εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με μπαταρίες. Παράδειγμα αποτελεί το πιλοτικό έργο στο νησί της Μαγιόρκας.

Τοπικό έργο υδρογόνου και LNG σε μικρή κλίμακα (ΔΕΣΦΑ): Mελετά τη δυνατότητα ανάπτυξης πιλοτικού έργου για τοπική παραγωγή καθαρής ενέργειας και παροχή ενεργειακής αυτονομίας. Προβλέπονται έργα που θα καλύπτουν την πλήρη αλυσίδα τροφοδοσίας πράσινου υδρογόνου.

Η Γαλλο-Πολωνική Solaris, σύμφωνα με πληροφορίες, βρίσκεται σε συζητήσεις για συνεργασία με την Motor Oil, η οποία έχει ξεκινήσει να υλοποιεί μια οργανωμένη στρατηγική ανάπτυξης στην παραγωγή αλλά και τον εφοδιασμό της αγοράς με υδρογόνο.

Ο όμιλος Motor Oil είναι ήδη παραγωγός υδρογόνου μέσω του διυλιστηρίου των Αγίων Θεοδώρων, καθώς διαθέτει μια μονάδα συνεχούς καταλυτικής αναμόρφωσης Νάφθας (CCR) που παράγει το αέριο καύσιμο ως παραπροϊόν και μια εξ’ολοκλήρου μονάδα παραγωγής υδρογόνου βασισμένη στην Καταλυτική αναμόρφωση μεθανίου με ατμό (SMR) προκειμένου να παρέχει καθαρό υδρογόνο στις μονάδες διυλιστηρίου.

Η Motor Oil έχει καταθέσει επίσης προς ένταξη στα έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (IPCEI) στις τεχνολογίες υδρογόνου το σχέδιο «BLUE MED» και φάκελο για χρηματοδότηση από το χρηματοδοτικό εργαλείο CEF Transport του 1ου σταθμού ανεφοδιασμού υδρογόνου στην Ελλάδα  που θα είναι δημόσια προσβάσιμος. Ο σταθμός, που θα εγκατασταθεί εντός ενός νέου πρατηρίου της AVIN OIL, θα βρίσκεται στην περιοχή των Αγ. Θεοδώρων.

Η ΔΕΗ,   έχει συνάψει joint venture με την Motor Oil και πολύ σύντομα αναμένονται εξελίξεις ως προς την σύσταση της κοινής εταιρείας.

Η εταιρεία Energean σχεδιάζει ένα νέο project ύψους 160 εκ. ευρώ για την παραγωγή  υδρογόνου (Eco Η2) στον Πρίνο και έχει καταθέσει αίτηση στο πλαίσιο των IPCEI. Το έργο προβλέπει την παραγωγή 0,5 τεραβατωρών ετησίως με διακράτηση εκπομπών σε ποσοστό άνω του 99%, αφού θα υπάρχει σύλληψη και αποθήκευση CO2 στο πλαίσιο του CCS project.