Ο λαϊκισμός της Ιταλίας και η Ευρωπαϊκή Ένωση

Η κρίση στην Ιταλία είναι επίσης και κρίση για την Ευρωπαϊκή Ένωση, σημειώνει σε ανάλυσή του το πρακτορείο Bloomberg, σημειώνοντας πως τα λαϊκιστικά κόμματα που επικράτησαν στις τελευταίες εκλογές, και που ελπίζουν ότι θα τα πάνε ακόμα καλύτερα στις επόμενες, δε συμφωνούν σε πολλά, πέρα από το ότι αμφότερα κατηγορούν την ΕΕ για τα προβλήματα της Ιταλίας. Κάνουν λάθος, και τώρα η Ευρώπη πρέπει να προσέξει να μην παίξει το παιχνίδι τους.

Το σημερινό πολιτικό αδιέξοδο δεν είναι κοντά στη λύση. Ο Κάρλο Κοταρέλι, πρώην αξιωματούχος του ΔΝΤ, έχει λάβει εντολή σχηματισμού υπηρεσιακής κυβέρνησης, όμως δυσκολεύεται να τη συγκροτήσει. Ο πρόεδρος Σέρτζιο Ματαρέλα πιθανόν να κληθεί σύντομα να διαλύει τη Βουλή και να προκηρύξει πρόωρες εκλογές. Είτε οι επόμενες εκλογές διεξαχθούν σύντομα, είτε μετά από μία τεχνοκρατική κυβέρνηση (που είναι καταδικασμένη να καταρρεύσει ελλείψει υποστήριξης στο κοινοβούλιο), το μέλλον της Ιταλίας στο σύστημα του ευρώ θα είναι υπό αμφισβήτηση.

Αυτή είναι μία διαμάχη στην οποία η Ευρώπη πρέπει να κερδίσει – όμως για να κερδίσει απαιτείται ένα δύσκολο μείγμα ευελιξίας και αυτοσυγκράτησης.

Την Τρίτη ο Γερμανός επίτροπος Γκίτερ Έτινγκερ είπε σε συνέντευξη: “Οι ανησυχίες μου και οι προσδοκίες μου είναι ότι οι επόμενες εβδομάδες θα δείξουν πως οι εξελίξεις στις αγορές, τα κρατικά ομόλογα και την οικονομία της Ιταλίας μπορούν να επηρεαστούν τόσο δραματικά, ώστε να λειτουργήσουν ως σημάδι για τους ψηφοφόρους να μην ψηφίσουν τους λαϊκιστές της δεξιάς και της αριστεράς”. Φέρεται επίσης να είπε κάτι ακόμα πιο ζωηρό: ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές θα δώσουν ένα μάθημα στους Ιταλούς ψηφοφόρους. Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων και η Λέγκα ενθουσιάστηκαν. Ο Ματέο Σαλβίνι, επικεφαλής της Λέγκας, είπε: “Είναι ξεδιάντροποι στις Βρυξέλλες”.

Ο Έτινγκερ είχε δίκιο, αλλά δεν ήταν σοφό να το πει. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να περιμένει να νικήσει τη συμμαχία στη μάχη για την ιταλική γνώμη, τουλάχιστον όχι έτσι.

Μέχρι τώρα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει παραμείνει ορθά σιωπηλή, όμως οι αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων έχουν εκτοξευθεί, και υπάρχουν ενδείξεις “μόλυνσης” στην Πορτογαλία, την Ελλάδα και την Ισπανία. Τι θα γίνει αν οι Ιταλοί λαϊκιστές κάνουν προεκλογική εκστρατεία με αίτημα μία ειδική, κατ’ εξαίρεση βοήθεια από την κεντρική τράπεζα; Η ΕΚΤ θα αισθανόταν υποχρεωμένη να πει όχι, και η Γερμανία, τουλάχιστον, θα αντιστεκόταν.

Αν και είναι αλήθεια ότι οι κανόνες της ΕΕ για τα δημοσιονομικά και η στήριξη της ΕΚΤ θα πρέπει να εφαρμόζονται με ευελιξία, και ότι ειδικά οι κανόνες για τους προϋπολογισμούς πρέπει να βελτιωθούν, δεν μπορούν απλά να καταργηθούν, όπως απαιτούν οι λαϊκιστές, χωρίς να υπονομεύσουν την χρηματοπιστωτική ακεραιότητα ολόκληρου του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.

Την ίδια στιγμή, η ΕΕ οφείλει να αναγνωρίσει ότι μία από τις μεγαλύτερες ανησυχίες της Ιταλίας είναι θεμιτή. Ο χειρισμός της προσφυγικής κρίσης από την Ένωση είναι αξιοθρήνητος. Οι εταίροι της άφησαν την Ιταλία σε μεγάλο βαθμό μόνη της να αντιμετωπίσει αυτό που θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί ως ευρωπαϊκό πρόβλημα. Η Ιταλία θα έπρεπε να λάβει μεγαλύτερη στήριξη για το κόστος διάσωσης και διαχείρισης των μεταναστών, και οι αιτούντες άσυλο θα έπρεπε να κατανεμηθούν πιο δίκαια ανά την ΕΕ. Αν αυτό είχε συμβεί νωρίτερα, οι ιταλικές εκλογές ίσως να είχαν διαφορετικό αποτέλεσμα.

Αντί να κάνουν κηρύγματα ή να παραδοθούν, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να αναγνωρίσουν την αποτυχία τους στο προσφυγικό, και έπειτα να υπενθυμίσουν στην Ιταλία ότι είναι πολύτιμο μέλος του ευρωσυστήματος, ότι επωφελείται σημαντικά ως αποτέλεσμα αυτού, και ότι η συμμετοχή της περιλαμβάνει και δικαιώματα, και υποχρεώσεις.

Οι Ιταλοί πρέπει να σκεφτούν οι ίδιοι τι διακυβεύεται όσον αφορά στο μέλλον τους στην ΕΕ. Στις τελευταίες εκλογές οι λαϊκιστές δεν τόλμησαν να προτείνουν ανοιχτά την αποχώρηση από το ευρωσύστημα – και εύλογα, γιατί ένα τέτοιο μονοπάτι θα ήταν καταστροφικό για την ιταική οικονομία. Η συμμετοχή στο ευρωσύστημα είναι αυτό που διατηρεί τα ιταλικά επιτόκια αρκετά χαμηλά για να υποστηρίξουν τα τεράστια χρέη της χώρας. Ο δημοσιονομικός έλεγχος θα ήταν πολύ πιο δύσκολος, και πολύ πιο επείγων, έξω από το ευρωσύστημα,

Αυτό είναι το επιχείρημα που θα έπρεπε να επικαλούνται οι μετριοπαθείς Ιταλοί πολιτικοί. Δεν υπάρχουν πολλά που να μπορούν να κάνουν οι ηγέτες της ΕΕ. Στην κορυφή της λίστας είναι να αρνηθούν στη συμμαχία των λαϊκιστών περισσότερες ευκαιρίες για να τους κουνήσουν το δάχτυλο.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ: CNBC: Το ρήγμα της Ιταλίας θα μπορούσε να ταρακουνήσει τα θεμέλια του ευρώ περισσότερο από την Ελλάδα

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Morgan Stanley: Οι νέες τιμές-στόχοι για τις ελληνικές τράπεζες

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ: Σούπερ κέρδη στο ΧΑ για τις τράπεζες: Τι άλλαξε ξαφνικά – Τι λένε οι ειδικοί