Γιατί ξαφνικά οι Ευρωεκλογές έχουν σημασία

Οι ευρωεκλογές παλιά ήταν βαρετές. Αυτή τη φορά είναι διαφορετικά τα πράγματα. Οι πανευρωπαϊκές εκλογές από τις 23 έως τις 26 Μαΐου εξελίσσονται σε κάτι σαν δημοψήφισμα για ολόκληρο το 60ετές πείραμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εν μέρει επειδή έρχονται εν μέσω της αποχώρησης της Βρετανίας από το μπλοκ.

Μια αναμενόμενη σύγκρουση αξιών και πολιτικών θα επεκταθεί πολύ πέρα από το ίδιο το Ευρωκοινοβούλιο, με επίδραση σε άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και στις εθνικές πολιτικές. Δεδομένου ότι το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να λάβει μέρος επειδή η χώρα εξακολουθεί να είναι μέλος της ΕΕ, οι Βρετανοί ψηφοφόροι θα μπορούσαν επίσης να αξιοποιήσουν την ευκαιρία για να εκδώσουν την ετυμηγορία τους σχετικά με την Brexit.

1. Πώς εξαρτάται το μέλλον της Ευρώπης από την ψηφοφορία;

Σε πολλές χώρες, ο ρόλος της ΕΕ κυριαρχεί τώρα και στην εγχώρια πολιτική. Και για πρώτη φορά, υπάρχει μια πραγματική πιθανότητα τα αντιευρωπαϊκά κόμματα να κερδίσουν αρκετές έδρες για να διαταράξουν τις νομοθετικές δραστηριότητες αντί απλά να κινούνται εναντίον τους, όπως έκαναν οι Nigel Farage του Ηνωμένου Βασιλείου, η Marine Le Pen της Γαλλίας και ο Matteo Salvini της Ιταλίας. Ο Emmanuel Macron, ο οποίος κατάφερε να νικήσει τη Le Pen στις προεδρικές εκλογές του 2017, λέει ότι οι εκλογές είναι μια επιλογή υπέρ ή εναντίον της Ευρώπης.

Διάταξη εδρών

Πώς κατανέμονται τα 751 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην ΕΕ

2. Ποιος αγωνίζεται ενάντια στην ΕΕ;

Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην ευρωσκεπτικιστική ομάδα του κοινοβουλίου της ΕΕ, υπό την ηγεσία της Λέγκας του Salvini και του Εθνικού Μετώπου της Le Pen, και το αν θα καταφέρουν να διευρύνουν τη βάση τους. Ο Salvini σχημάτισε μια προεκλογική συμμαχία με εθνικιστικά κόμματα στη Γερμανία, τη Φινλανδία και τη Δανία και πραγματοποίησε συνομιλίες με δυνητικούς εταίρους στην Πολωνία και την Ουγγαρία. Ακόμα και χωρίς νέους συμμάχους, το μερίδιο των εδρών αυτής της ομάδας θα αυξηθεί στο 8% από 5%, σύμφωνα με μια εκτίμηση που δημοσιεύθηκε από το Ευρωκοινοβούλιο στις 18 Απριλίου. Παραδοσιακά, οι ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις έχουν διαιρεθεί και απέτυχαν να σχηματίσουν ένα ενιαίο μπλοκ.

3. Ποιος αντιτίθεται στους ευρωσκεπτικιστές;

Οι περισσότεροι υποψήφιοι συμμετέχουν κάτω από το μανδύα των εγχώριων κομμάτων που ανήκουν σε ευρωπαϊκές πολιτικές οικογένειες, όπως οι Χριστιανοδημοκράτες (πολιτικό σπίτι της Γερμανίδας καγκελαρίου Angela Merkel) ή οι Σοσιαλιστές (που συμπεριλαμβάνουν το κόμμα του πρωθυπουργού της Ισπανίας Pedro Sanchez). Αυτό διευκολύνει τη σύσταση συμμαχιών στο Κοινοβούλιο της ΕΕ μετά από κάθε εκλογή. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Salvini προσπάθησε να ενώσει εθνικιστικές δυνάμεις από όλες τις χώρες της ΕΕ υπό ένα κοινό πρόγραμμα, ενώ το κόμμα του Macron επέλεξε να προωθήσει μια συμμαχία με την πολιτική οικογένεια των Φιλελευθέρων της Ευρώπης.

4. Τι θέλουν τα αντιευρωπαϊκά κόμματα;

Γενικά, έχουν απομακρυνθεί από τη ρητορική υπέρ της διάλυσης της ΕΕ και επιμένουν στο να τη «δαμάσουν», για παράδειγμα με την αποκατάσταση των εσωτερικών συνόρων. Ο Steve Bannon, ο άλλοτε επικεφαλής πολιτικός σύμβουλος του Αμερικανού προέδρου Donald Trump, δημιούργησε μια οργάνωση που εδρεύει στις Βρυξέλλες, που ονομάζεται The Movement, για να παράσχει στήριξη σε λαϊκιστικά κόμματα που ευνοούν την εθνική κυριαρχία και τους περιορισμούς στη μετανάστευση. Πιο ευαίσθητη στον κίνδυνο εκλογικής παρεμπόδισης από αντιευρωπαϊκές δυνάμεις, η ΕΕ εισάγει οικονομικές κυρώσεις εναντίον ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και ιδρυμάτων που καταχρώνται προσωπικά δεδομένα στην εκστρατεία. Την ίδια στιγμή, ο διευθύνων δύμβουλος της Facebook, Mark Zuckerberg, ζήτησε νέους παγκόσμιους κανόνες στο Διαδίκτυο σε μια προσπάθεια, μεταξύ άλλων, να διασφαλιστεί η ακεραιότητα των εκλογών.

5. Ποιος είναι ο αντίκτυπος στις εθνικές πολιτικές;

Οι ευρωεκλογές θεωρούνται επίσης ευρέως ως ετυμηγορία των ψηφοφόρων για τις εθνικές κυβερνήσεις τους, και χρησιμεύουν ως πρόβα για τις εγχώριες εκλογές και μερικές φορές ακόμη και ως καταλύτης για τις πολιτικές αλλαγές στις χώρες. Αυτή τη φορά, για παράδειγμα, τα αποτελέσματα στην Ιταλία και στη Γερμανία θα μπορούσαν να τινάξουν στον αέρα τους κυβερνώντες συνασπισμούς. Το ερώτημα είναι εάν η Λέγκα του Salvini θα ενθαρρυνθεί αρκετά ώστε να εγκαταλείψει την αμήχανη συνεργασία της με το αριστερόστροφο Κίνημα των Πέντε Αστέρων και αν οι σοσιαλδημοκράτες της Γερμανίας θα αντιδράσουν στις προβλεπόμενες απώλειες καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ο ρόλος τους ως ήσσων εταίρος στην κυβέρνηση της Merkel είναι πρόβλημα.

6. Πώς διαμορφώνεται η εκστρατεία στο Ηνωμένο Βασίλειο;

Καθώς η πρωθυπουργός Theresa May συνεχίζει να αγωνίζεται να καταλήξει σε συμφωνία με τη βρετανική Βουλή των Κοινοτήτων μετά την έξοδο από την ΕΕ, Βρετανοί πολιτικοί έκαναν προεκλογικές εκστρατείες για τις 73 έδρες της χώρας στο κοινοβούλιο της Βουλής από τα μέσα Απριλίου. Τότε ήταν που η προθεσμία αναχώρησης της Βρετανίας στην ΕΕ αναβλήθηκε μέχρι τις 31 Οκτωβρίου και η νομοθεσία της ΕΕ απαιτεί από κάθε χώρα μέλος να έχει εκπροσώπους στο Ευρωκοινοβούλιο. Οι δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι το νεοσυσταθέν Κόμμα Brexit του Farage σαρώνει, καθώς η Βρετανία εξακολουθεί να είναι στην ΕΕ σχεδόν τρία χρόνια μετά το ιστορικό δημοψήφισμα της χώρας υπέρ της αποχώρησης από την ΕΕ. Ένα άλλο νέο κόμμα που ονομάζεται Change UK δημιουργήθηκε από πολιτικούς προερχόμενους από Συντηρητικούς και Εργατικούς, και υποστηρίζει ένα δεύτερο δημοψήφισμα για την αποχώρηση από την ΕΕ.

7. Πώς λειτουργεί το ευρωπαϊκό ψηφοδέλτιο;

Οι θέσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διεκδικούνται σε ολόκληρη την ΕΕ, με τις περισσότερες χώρες μέλη να λειτουργούν ως ενιαίες εκλογικές περιφέρειες. Το μέγεθος του Ευρωκοινοβουλίου έχει αυξηθεί με την πάροδο των ετών σε 751 έδρες, καθώς η ΕΕ έχει επεκταθεί σε περισσότερα από 500 εκατομμύρια άτομα. Η προγραμματισμένη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου – όποτε συμβεί – θα μειώσει τον αριθμό των εδρών σε 705. Κάθε χώρα έχει ένα μερίδιο ανάλογο με τον πληθυσμό της. Ορισμένες χώρες έθνη μπορούν επίσης να διεξάγουν ταυτόχρονα εθνικές ή περιφερειακές εκλογές. Οι εκλογές, που διεξάγονται δύο φορές τη δεκαετία, είναι μία από τις μεγαλύτερες δημοκρατικές ασκήσεις στη Γη. Σε κάθε χώρα, οι έδρες κατανέμονται στα κόμματα σύμφωνα με το ποσοστό των ψήφων, ένα σύστημα που ανοίγει το δρόμο ώστε οι «αντάρτικες» εθνικές ομάδες να συγκεντρώνουν τις ψήφους διαμαρτυρίας.

8. Τι ακριβώς είναι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο;

Είναι σαν την κάτω Βουλή ενός διμερούς νομοθετικού σώματος – η ευρωπαϊκή εκδοχή της Βουλής των Αντιπροσώπων των Ηνωμένων Πολιτειών ή της Βουλής των Κοινοτήτων του Ηνωμένου Βασιλείου. Στην περίπτωση της ΕΕ, ωστόσο, η ανώτερη Βουλή δεν είναι μία ομάδα ατόμων, αλλά οι κυβερνήσεις των χωρών μελών. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο βοηθά στη διακυβέρνηση της ΕΕ ως το μόνο άμεσα εκλεγμένο θεσμικό όργανο, απαντώντας στην κριτική ότι η ΕΕ είναι ένα έργο που καθοδηγείται από τις ελίτ. Το Ευρωκοινοβούλιο προήλθε από ένα σώμα που χρονολογείται από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα του 1952, τον πρόδρομο της ΕΕ, με τα μέλη να διορίζονται από τα εθνικά κοινοβούλια πριν από τις πρώτες άμεσες εκλογές που πραγματοποιήθηκαν το 1979.

9. Ποιες είναι οι αρμοδιότητές του;

Αποφασίζει για τον ετήσιο προϋπολογισμό της ΕΕ ύψους 140 δισεκατομμυρίων ευρώ και επεξεργάζεται ευρωπαϊκούς νόμους για τα πάντα, από τα μπόνους των τραπεζιτών και τις ροές ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι τις εκπομπές ρύπων των αυτοκινήτων και τα ηλεκτρονικά τσιγάρα. Εγκρίνει την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του εκτελεστικού βραχίονα της ΕΕ, η οποία πρόκειται να ξεκινήσει τη νέα θητεία της τον Νοέμβριο. Έχει δικαίωμα βέτο σε σχέση με τις εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ. Εκδίδει ψηφίσματα και διοργανώνει ακροάσεις για θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Παρά το γεγονός ότι δεν έχει σοβαρό ρόλο σε παραδοσιακά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, το σώμα λειτουργεί επίσης ως βαρόμετρο της κοινής γνώμης στην Ευρώπη και μπορεί να πιέσει για ενέργειες της Επιτροπής και των εθνικών κυβερνήσεων, τόσο σε εξωτερικές όσο και σε εσωτερικές υποθέσεις.

10. Βγάζει ποτέ πρωτοσέλιδα;

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έφτασε στην πολιτική του ωρίμανση το 1999, όταν εξανάγκασε σε παραίτηση ολόκληρη την ηγετική ομάδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπό τον τότε πρόεδρο Ζακ Σαντέρ, λόγω ενός σκανδάλου που επηρέασε τον διορισμό του επιτρόπου της Γαλλίας. Έκτοτε, συνέχισε να κερδίζει νομοθετικές εξουσίες μέσω των ευρωπαϊκών συνταγματικών αλλαγών και πολιτική επιρροή μέσω της ενισχυμένης αυτοπεποίθησης. Οι δύο τελευταίοι πρόεδροι της Κομισιόν αναγκάστηκαν να προβούν σε αλλαγές στις ομάδες ηγεσίας τους ως αποτέλεσμα των αντιρρήσεων του Κοινοβουλίου σε μεμονωμένους υποψηφίους. Όσον αφορά στο νομοθετικό μέτωπο, πιο πρόσφατα, το Ευρωκοινοβούλιο πίεσε με επιτυχία και στη συνέχεια ενέκρινε πρόταση για τον τερματισμό της εξαμηνιαίας εποχικής αλλαγής ώρας στην Ευρώπη.

11. Έχουν βαρεθεί οι ψηφοφόροι την ΕΕ;

Μια έρευνα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο σχετικά με τη στάση των πολιτών απέναντι στην ΕΕ διαπίστωσε ότι – εκτός του Ηνωμένου Βασιλείου – το 61% θεωρεί ότι η συμμετοχή της χώρας στο μπλοκ είναι καλό. Ένα ακόμη υψηλότερο ποσοστό – 68% – δήλωσε ότι πιστεύουν πως η χώρα τους έχει ωφεληθεί ως αποτέλεσμα. Από την άλλη πλευρά, πολλοί πολίτες της ΕΕ βλέπουν ευρωβουλευτές και γραφειοκράτες στις Βρυξέλλες με καχυποψία και δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στις εθνικές προσωπικότητες. Στις τελευταίες νομοθετικές εκλογές της ΕΕ, το 2014, η προσέλευση των ψηφοφόρων έφθασε στο χαμηλότερο επίπεδο του 42,6%.