Το ΔΝΤ συνεδριάζει, η Αθήνα ανησυχεί: Όλο και πιο ισχυρές οι πιέσεις από τους δανειστές

Καθοριστική αναμένεται να είναι για την πορεία του ελληνικού προγράμματος η σημερινή συνεδρίαση του Εκτελεστικού Συμβουλίου του ΔΝΤ, στην οποία θα συζητηθεί η έκθεση του Ταμείου για την ελληνική οικονομία, η οποία φέρει την υπογραφή της ομάδας της Ντέλια Βελκουλέσκου και τη “σφραγίδα” του επικεφαλής του ευρωπαϊκού τμήματος του ΔΝΤ, Πόουλ Τόμσεν.

Αυτό που περιμένουν να δουν τόσο οι Ευρωπαίοι όσο και η Αθήνα είναι αν θα ληφθούν αποφάσεις σχετικά με την συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, αποφάσεις οι οποίες παραμένουν σε εκκρεμότητα εδώ και μήνες, καθώς το Ταμείο θεωρεί πως παρά τα βραχυπρόθεσμα μέτρα που έχουν ήδη συμφωνηθεί, και ακόμα κι αν η Ελλάδα κάνει όλα όσα έχει συμφωνήσει, το ελληνικό χρέος όχι απλά δεν είναι βιώσιμο, αλλά είναι και “εξαιρετικά μη βιώσιμο”, και επομένως με βάση τον κανονισμό του δεν μπορεί να συμμετάσχει στο πρόγραμμα.

Τη θέση αυτή του ΔΝΤ επιβεβαιώνει και η επικαιροποιημένη ανάλυση του Ταμείου για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, που περιλαμβάνεται στην έκθεση. Έτσι, το ΔΝΤ αναμένεται να επιμείνει στις απαιτήσεις του για δύσκολα μέτρα, όπως η μείωση του αφορολογήτου, οι περικοπές συντάξεων και τα εργασιακά, και επιπλέον για μέτρα τα οποία θα πρέπει να νομοθετηθούν προκαταβολικά από τώρα για το 2019.

Με δεδομένη την επιμονή του ΔΝΤ στις θέσεις του αυτές και την απροθυμία των Ευρωπαίων να διαγράψουν μέρος του ελληνικού χρέους (όπως θα ήθελε το ΔΝΤ), το πρόβλημα για την Ελλάδα είναι μεγάλο: από τη στιγμή που οι Ευρωπαίοι ξεκαθαρίζουν ότι η παρουσία του Ταμείου στη χώρα μας είναι εκ των ων ουκ άνευ, συντάσσονται και αυτοί σε μεγάλο βαθμό με τις απαιτήσεις του ΔΝΤ, πιέζοντας την κυβέρνηση να τις αποδεχθεί για να κλείσει η δεύτερη αξιολόγηση και να παραμείνει το Ταμείο στο ελληνικό πρόγραμμα.

Με τις πιέσεις αυτές ολοένα να εντείνονται, καθώς ο χρόνος λιγοστεύει μέχρι τα τέλη του Φεβρουαρίου, όταν και έχει ξεκαθαριστεί πως η υπόθεση αυτή θα πρέπει να έχει τελειώσει, η Αθήνα προσπαθεί απλά να περιορίσει τις απαιτήσεις των δανειστών, προκειμένου να έχει το μικρότερο δυνατό πολιτικό κόστος, καθώς με τις απαιτήσεις αυτές είναι ορατό το ενδεχόμενο κατάρρευσης του κυβερνητικού συνασπισμού υπό το βάρος των αντιδράσεων των βουλευτών της κυβερνητικής πλειοψηφίας.

Όμως η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης έχει ήδη πλήξει την ελληνική οικονομία, με την αβεβαιότητα να “τυλίγει” τη χώρα και τα σενάρια περί Grexit να κάνουν και πάλι την εμφάνισή τους, θυμίζοντας κάτι από το εφιαλτικό καλοκαίρι του 2015, και αυτό κάνει ακόμα πιο δύσκολη τη θέση της κυβέρνησης, που σε κάθε ευκαιρία ξορκίζει τις εκλογές ως “το χειρότερο δυνατό” σενάριο για τη χώρα αυτή τη στιγμή, και αυτή φαίνεται πως είναι η θέση με την οποία συμφωνούν οι περισσότεροι στον ΣΥΡΙΖΑ, βλέποντας από τις δημοσκοπήσεις πως αν γίνονταν σήμερα εκλογές η Νέα Δημοκρατία όχι απλά θα έβγαινε πρώτη, αλλά θα μπορούσε να “χτυπήσει” ακόμα και την αυτοδυναμία.

Βέβαια, θα μπορούσε κανείς να πει πως όλη αυτή η δραματική κατάσταση “βολεύει” κατά κάποιον τρόπο την κυβέρνηση: όπως έχει γίνει και στο παρελθόν, υπό την απειλή ενός μεγαλύτερου δεινού (βλέπε Grexit), είναι πιο εύκολο να περάσουν μικρότερα δεινά (τα διάφορα δημοσιονομικά μέτρα), δίνοντας “παράταση ζωής” στην κυβέρνηση…

Τι αναφέρει η έκθεση του ΔΝΤ

– Το ελληνικό χρέος είναι «εξαιρετικά μη βιώσιμο». Επομένως το Ταμείο δε μπορεί να μετάσχει δανειοδοτικά στο ελληνικό πρόγραμμα παρά μόνον υπό όρους: μεγαλύτερη ελάφρυνση χρέους από τους Ευρωπαίους δανειστές ή/και πρόσθετα μέτρα λιτότητας από την χώρα μας.

– Η Ελλάδα δε χρειάζεται πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα, αλλά «μεταρρυθμίσεις»: ανατροπές σε συντάξεις, δημόσιο, φορολογία.

– Οι στόχοι για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% από το 2018 και μετά, όπως προβλέπει το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα,  «δεν υπάρχουν». Προβλέπει 1%-1,5% μεσο-μακροπρόθεσμα το πολύ.

– Η ελάφρυνση χρέους που πρόσφεραν οι Ευρωπαίοι δεν αρκεί και ζητά μεγαλύτερη, ζητώντας επέκταση των αποπληρωμών ακόμα και έως το 2070.

–  Αν η Ελλάδα τελικώς αναλάβει δέσμευση για υψηλά πλεονάσματα μεσοπρόθεσμα (πάνω από 1,5% του ΑΕΠ)  τότε θα απαιτούνταν «σκληρές αποφάσεις» (credible reforms) που θα έκλειναν την «τρύπα», επειδή δεν θα καταστεί εφικτή η ανάκαμψη.

Η κύρια σύσταση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου είναι ότι θα πρέπει να υιοθετηθούν πολιτικές ουδέτερες δημοσιονομικά που θα οδηγούν σε μείωση φόρων και διεύρυνση της φορολογικής βάσης, ο εξορθολογισμός της δαπάνης για συντάξεις και αντιθέτως η εστίαση σε δαπάνες που απευθύνονται στις πλέον ευάλωτες ομάδες βελτιώνοντας ταυτόχρονα τις συνθήκες για επενδύσεις και ανάπτυξη. 

Σε ό,τι αφορά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPL’s) επισημαίνεται ότι δεν έχουν υιοθετηθεί πλήρως οι κατευθύνσεις για μείωση των λεγόμενων κόκκινων δανείων, με αποτέλεσμα αυτό να οδηγήσει σε περιορισμό της πιστωτικής επέκτασης στον υγιή ιδιωτικό τομέα και σε εξασθένηση της κεφαλαιακής βάσης των τραπεζών.

Τρεις λύσεις για την Ελλάδα

Με τα δεδομένα που ανακύπτουν από την έκθεση, οι λύσεις που διαφαίνονται πλέον, θεωρητικά τουλάχιστον, είναι τρεις για την χώρα μας:

– Κλείνει μέσα στον Φεβρουάριο η συμφωνία όπως την θέλουν οι Ευρωπαίοι δανειστές και η Αθήνα νομοθετεί προληπτικά μέτρα λιτότητας έως και 4,5 δισ. για μετά το 2018 που τυπικά λήγει το 3ο Μνημόνιο, χωρίς να πάρει κάτι σε ελάφρυνση χρέους. 

– Η Αθήνα αντιστέκεται στις πιέσεις για νέα μέτρα και παρατείνει την διαπραγμάτευση μέχρι το καλοκαίρι, αλλά καθυστερεί έτσι να επιστρέψει στις αγορές και στην Ανάπτυξη, άρα το 3ο Μνημόνιο δεν προλαβαίνει να ολοκληρωθεί ως τον Μάιο του 2018 και απαιτείται και 4ο Μνημόνιο, που θα γραφτεί ίσως χωρίς την συμμετοχή του ΔΝΤ αλλά και «δια χειρός Σόιμπλε».

– Οι Ευρωπαίοι δανειστές αποδέχονται τους όρους του ΔΝΤ και κλείνουν συμφωνία για να μετάσχει το Ταμείο χωρίς να ζητήσουν προληπτικά μέτρα λιτότητας από τη χώρα μας, ή μετριάζοντάς τα προσφέροντας «χέρι με χέρι» επιπλέον μέτρα ελάφρυνσης και αποδεχόμενοι χαμηλότερους στόχους για πρωτογενές πλεόνασμα (1,5% αντί 3,5%) για μετά το 2018. Έτσι η Ελλάδα μπαίνει τον Μάρτιο στο QE και τον Απρίλιο «βγαίνει» στις αγορές ομολόγων με νέα έκδοση, έχοντας ένα δωδεκάμηνο μπροστά της για να σταθεί μόνη της στα πόδια της. 

Οι προκλήσεις

Πρόκληση 1 – ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ: Η πρώτη πρόκληση που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία, σύμφωνα με την έκθεση του ΔΝΤ που αναμένεται να παρουσιαστεί επισήμως αύριο, είναι ότι: Το μείγμα δημοσιονομικής πολιτικής εναι μη βιώσιμο διότι βασίζεται σε συντάξεις που δεν μπορούμε να αντέξουμε κι αυτό διότι στηρίζονται σε υψηλή φορολογία μιας περιορισμένης φορολογικής βάσης. 

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην έκθεση που συνέταξε η ομάδα της Ντέλια Βελκουλέσκου «οι μειώσεις στις συντάξεις ήταν 1% του ΑΕΠ όταν το συνταξιοδοτικό σύστημα έχει έλλειμμα περίπου 11% του ΑΕΠ».

Πρόκληση 2 – ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ: Η φορολογική διοίκηση είναι αναποτελεσματική, τα φορολογικά χρέη είναι διαρκώς αυξανόμενα ενώ η φορολογική συμπεριφορά των πολιτών θεωρείται προβληματική. Συνολικά, τα χρέη των ιδιωτών προς το δημόσιο φτάνουν το 70% του ΑΕΠ της Ελλάδας.

Πρόκληση 3 – ΤΡΑΠΕΖΕΣ: Αδύναμοι ισολογισμοί τραπεζών και προβλήματα στη διοίκησή τους. Υπογραμμίζεται ότι η Ελλάδα έχει το δεύτερο υψηλότερο επίπεδο κόκκινων δανείων στην Ευρώπη και τονίζεται ότι παρά τις τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών, η ποιότητα των κεφαλαίων είναι χαμηλή και γι’ αυτό συνεχίζουν να τίθενται ερωτήματα για τη βιωσιμότητα του τραπεζικού συστήματος. 

Πρόκληση 4 – ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ: Ευρύτατες διαρθρωτικές δυσλειτουργίες που αποτρέπουν την χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Παρατηρούνται προβλήματα στις αγορές προϊόντων, όπως στον τομέα της ενέργειας που θεωρείται παραδοσιακά η αχίλλειος πτέρνα της ελληνικής οικονομίας. 

Τι προτείνει το ΔΝΤ για τη μείωση του χρέους

Οι λύσεις που παρέχουν μόνο συγκυριακές ελαφρύνσεις αλλά δεν οδηγούν σε σταθερά μειούμενη πορεία του χρέους δεν οδηγούν σε βιώσιμα αποτελέσματα, αναφέρει το Ταμείο αντιπροτείνοντας για το χρέος τα εξής:

– Να παραταθεί η περίοδος χάριτος μέχρι το 2040

– Να αποφασιστεί επέκταση της ωρίμανσης μέχρι το 2070

– Να γίνει μεταφορά των πληρωμών τόκων που πρέπει να γίνουν μέχρι το 2040,οι οποίοι προτείνεται να κεφαλαιοποιηθούν και η αποπληρωμή τους να επιμηκυνθεί μέχρι το 2070

– Να σταθεροποιηθούν τα επιτόκια σε χαμηλά επίπεδα για 30 χρόνια και να μην ξεπερνούν το 1,5%. 

Σύμφωνα με την έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, οι βασικοί κίνδυνοι που δύναται να υποσκάψουν το πρόγραμμα και την ανάκαμψη της χώρας είναι δύο η μεταρρυθμιστική κόπωση και η αναιμική ανάκαμψη της εσωτερικής ζήτησης λόγω των υπερβολικών φόρων και της υπερφορολόγησης.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Δίνουν το αφορολόγητο, ψάχνουν ανταλλάγματα (και στο βάθος εκλογές)

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ: ΔΝΤ: Τι αναφέρει η έκθεση για το ελληνικό χρέος, οι προκλήσεις και οι τρεις λύσεις για την Ελλάδα

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ: Στο στόχαστρο του κράτους τώρα και τα… ποδήλατα