Οι ροκ σταρ της τρομοκρατίας

Οι “απόφοιτοι” του ISIS μπορούν να περνούν ελεύθερα τα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γίνονται μέλη  ενός διακρατικού κλαμπ. Μπορούν να ονομαστούν η νέα Ευρωπαϊκή γενιά του τρόμου. Προερχόμενοι από όλη την Ευρώπη, χιλιάδες εικοσάρηδες άνδρες, με λιγοστές γυναίκες ανάμεσά τους, κατευθύνονται  προς το Ιράκ και τη Συρία. Όταν φτάσουν εκεί, εκπαιδεύονται και πολεμούν μαζί, σφυρηλατώντας  κοινή κοσμοθεωρία και αποστολή. Είναι σαν το ISIS να έχει φτιάξει ένα σήκουελ του “L’ Auberge Espagnole”, της κλασικής γαλλικής ταινίας του 2002 για την ενηλικίωση στην Ευρώπη.

Όταν επιστρέψουν στην Ευρώπη, «απόφοιτοι» πια του Εράσμους των τρομοκρατών, δύσκολα παρακολουθούνται. Κυκλοφορούν με άνεση, όπως όλοι οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης συναντώντας συνδέσμους από το ISIS που γνώρισαν στο Ιράκ και τη Συρία καθώς και μέλη άλλων ακραίων ομάδων Ισλαμιστών. Για τους Δυτικούς αξιωματούχους της αντιτρομοκρατικής, αυτή είναι η νέα πραγματικότητα και ένας εξελισσόμενος εφιάλτης.

“Αυτή η περιγραφή ταιριάζει στους τρομοκράτες που αιματοκύλισαν το Παρίσι την προηγουμενη Παρασκευή λένε πλέον οι ειδικοί ακόμα και στην Ελλάδα.

Ο τρόπος λειτουργίας του ISIS

Εδώ και πολλούς μήνες, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί αξιωματούχοι ασφαλείας ανησυχούσαν για τη μορφή που παίρνει η απειλή στην Ευρώπη. Η Αλ Κάιντα εστίαζε σε περίπλοκα τρομοκρατικά χτυπήματα, σχεδιασμένα από υψηλόβαθμα στελέχη της τρομοκρατικής οργάνωσης, που απαιτούσαν σημαντικούς πόρους, όπως στην επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου.

Πιο πρόσφατα το παρακλάδι της στην Υεμένη φιλοδοξούσε να ρίξει αεροπλάνα σε αμερικανικό έδαφος. Αντιθέτως, λένε αξιωματούχοι, το ISIS ασκεί ελάχιστο έλεγχο ή εξουσία στους φανατικούς που επιστρέφουν στην Ευρώπη. Τους ενθαρρύνουν να δρουν μόνοι τους, χρησιμοποιώντας την εκπαίδευση και τις διασυνδέσεις που έκαναν στη Συρία και το Ιράκ.

Ψάχνουν εύκολους στόχους όπως στην επίθεση πριν από ένα χρόνο στο Εβραϊκό μουσείο στις Βρυξέλλες με δράστη έναν Γάλλο βορειοαφρικανικής καταγωγής που είχε ζήσει ένα χρόνο στη Συρία.

Σύμφωνα με μια έρευνα που έκανε το King’s College του Λονδίνου τον Ιανουάριο του 2015 , κάπου 20.000 εθελοντές έχουν καταταγεί σε ακραίες Σουνιτικές ομάδες στη Συρία και στο Ιράκ.

Το ένα πέμπτο αυτών είναι κάτοικοι ή πολίτες χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αριθμούς, Γαλλία πρωτοστατεί με 1.200 άτομα. Ανά κεφαλή, πρωτοστατεί το Βέλγιο. Το ένα τρίτο αυτών των  μαχητών έχει επιστρέψει, σύμφωνα με την έρευνα.

Οι μαχητές γίνονται ροκ σταρ

Οι τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι ήταν -όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Εσωτερικών της Γαλλίας- άριστα οργανωμένες. Οι οχτώ δράστες έδρασαν μέσα σε μόλις 23 λεπτά, χτύπησαν επτά διαφορετικά σημεία, σκοτώνοντας τουλάχιστον 129 ανθρώπους, ενώ τραυμάτισαν 352 άτομα εκ των οποίων τα 99 να παραμένουν σε κρίσιμη κατάσταση.

Δεν είναι τυχαίο ότι χθες (Κυριακή 15/11/2015) Βέλγος εισαγγελέας, τον οποίο επικαλέστηκε το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, δήλωσε ότι δύο από τους δράστες των επιθέσεων ήταν Γάλλοι, που ζούσαν στις Βρυξέλλες -κατά πληροφορίες, προέρχονταν από τη συνοικία Μολενμπέκ. Γάλλος αξιωματούχος δήλωσε επίσης ότι ένας ακόμα εκ των δραστών ήταν Γάλλος και αναγνωρίστηκε, σύμφωνα με το Associated Press, από δείγμα του δέρματός του.

Ο άντρας ζούσε σε προάστιο της γαλλικής πρωτεύουσας. Σύμφωνα με γαλλικά ΜΜΕ, ωστόσο, υπάρχουν πληροφορίες ότι, εκτός των επτά δραστών, που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια των επιθέσεων σε έξι διαφορετικά σημεία της γαλλικής πρωτεύουσας, υπάρχει και άλλος ένας, γαλλικής εθνικότητας, ο οποίος νοίκιασε ένα αυτοκίνητο Polo, μάρκας Volkswagen, το οποίο εθεάθη έξω από το συναυλιακό χώρο Μπατακλάν, όπου 89 άνθρωποι εκτελέστηκαν από τους τζιχαντιστές. Ο άνδρας αυτός, μάλιστα, που παραμένει ασύλληπτος, είναι, σύμφωνα με Γάλλους αξιωματούχους, αδερφός ενός εκ των επτά συλληφθέντων στο Βέλγιο.

Οι μαχητές που επιστρέφουν στην Ευρώπη γίνονται «ροκ σταρ» στις τοπικές κοινωνίες τους και στρατολογούν κι άλλους, λέει ένας ειδικός της αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας στην Ελλάδα (είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ομάδας Εργασίας). «Είναι ένας ατελείωτος κύκλος, που δύσκολα παρακολουθείται από τις αρχές» εξηγεί.

Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο Καθηγητής Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης “η αδύναμη Ευρώπη δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το Ισλαμικό Κράτος. Η μόνη λύση βρίσκεται στην κοινή σύμπραξη ΗΠΑ, Ρωσίας και Κίνας ώστε να βάλουν ένα οριστικό τέλος στη δράση των τζιχαντιστών”.

Το ευάλωτο Βέλγιο

Το Βέλγιο θεωρείται εδώ και καιρό ως το μαλακό υπογάστριο της αντιτρομοκρατικής προσπάθειας. Οι Γαλλικές και Βρετανικές μυστικές υπηρεσίες και αστυνομία αντιμετωπίζουν εδώ και χρόνια την διεθνή τρομοκρατία. Το Βέλγιο έχει αποκλειστικά ντόπια αντιμετώπιση της τρομοκρατίας.

Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι λένε ότι οι Βέλγοι δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν τους πολίτες τους που έχουν πολεμήσει στη Μέση Ανατολή, ένα πρόβλημα που οι σύμμαχοί τους έχουν προσπαθήσει να τους βοηθήσουν να ξεπεράσουν.

Πριν από λίγους μήνες (Αύγουστος 2015) ένας 25χρονος Μαροκινός ο Αγιούμπ Ελ Χαζάνι, άνοιξε πυρ μέσα σε ένα τρένο με προορισμό το Παρίσι. Τον αφόπλισαν επιβάτες κι έτσι απεφεύχθη πιθανή αιματοχυσία.

Ο Χαζάνι έζησε επτά χρόνια στην Ισπανία και το 2014  μετακόμισε στη Γαλλία.

Κάποια στιγμή , ταξίδεψε στη Συρία, μέσω Τουρκίας.  Ο Χαζάνι ζούσε στο Βέλγιο το 2015, σύμφωνα με τον Γάλλο υπουργό εσωτερικών Μπερνάρ Καζενέβ. Η γαλλική εφημερίδα La Voix du Nord έγραψε ότι η Βελγική αστυνομία ερευνά πιθανές διασυνδέσεις του Χαζάνι με τους βίαιους Ισλαμιστές στο Βερβιέ που είχαν δεσμούς με τη Συρία. Η Βελγική αστυνομία διέλυσε την οργάνωση τον Ιανουάριο.

Η παραμονή του Χαζάνι στο Βέλγιο, οι πιθανές διασυνδέσεις του με την ομάδα του Βερβιέ και το ότι κατάφερε να μπει στο τρένο χωρίς να προσέξει κανείς ότι είναι οπλισμένος με Καλάσνικοφ, εννέα γεμιστήρες σφαίρες κι ένα αυτόματο πιστόλι ξαναέφεραν από τότε στο προσκήνιο την ανησυχία για την ασφάλεια στο Βέλγιο.

Οι άλλες Ευρωπαϊκές υπηρεσίες ασφαλείας, είχαν προειδοποιήσει τις Βελγικές αρχές ότι ο Μαροκινός ήταν «πιθανός Τζιχαντιστής» και τον έβαλαν σε λίστα παρακολούθησης.

Τον περασμένο Αύγουστο η Βελγική κυβέρνηση ανακοίνωσε περισσότερες περιπολίες και ελέγχους ασφαλείας μετά από εκείνη την επίθεση και συγκάλεσε σύσκεψη με τους Γερμανούς, Ολλανδούς και Γάλλους υπουργούς για τη βελτίωση του ελέγχου ταυτοτήτων και αποσκευών.  Ο Βέλγος πρωθυπουργός είχε πει ότι μέρος του προβλήματος είναι η Ευρωπαϊκή ζώνη Σένγκεν που επιτρέπει σε ταξιδιώτες να κινούνται ελεύθερα, χωρίς έλεγχο,  σε 26 χώρες.

«Δεν υπήρχε κανένα στοιχείο που να βοηθούσε [τις Βελγικές αρχές] να ξέρουν που βρίσκεται [ο Χαζάνι], να ξέρουν ακριβώς πότε μπορεί να κατοικούσε στο Βέλγιο» είχε επισημάνει ο πρωθυπουργός της χώρας. «Φαίνεται ότι ταξίδευε μέσα στην Ευρώπη» είπε, προσθέτοντας ότι «η ελευθερία των μετακινήσεων χρησιμοποιείται και με κακό σκοπό από ανθρώπους με κακή πρόθεση.»

Τρομοκράτες χωρίς σύνορα

Οι ειδικοί λένε ότι αυτοί που σχεδιάζουν μια επίθεση δρουν σε πολλές χώρες ακριβώς για να αποφύγουν τον εντοπισμό. “Οι υπηρεσίες ασφαλείας συνεργάζονται μεν, αλλά δεν συνεργάζονται τόσο καλά” είπε. “Οπότε είναι ένας έξυπνος τρόπος δράσης. Μαθαίνουν να ξεφεύγουν, να μην ανιχνεύονται, μαθαίνουν πως να μεγιστοποιούν τις πιθανότητες επιτυχίας.”

Η Ε.Ε. έχει προσπαθήσει να συντονίσει την ασφάλεια καλύτερα μετά τις επιθέσεις του 2001 στους δίδυμους πύργους που εν μέρη σχεδιάστηκαν σε ευρωπαϊκό έδαφος. Τέσσερις μήνες μετά την 9/11, η Ε.Ε. συμφώνησε σε ένα κοινό ορισμό της τρομοκρατίας και ζήτησε από όλα της τα μέλη να τον ποινικοποιήσουν.

Πριν από αυτό, λιγότερα από τα μισά μέλη είχαν αντιτρομοκρατικούς νόμους, δυσχεραίνοντας έτσι τη συνεργασία των χωρών μεταξύ τους. Το 2004 θεσπίστηκε το πανευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης για να βελτιώσει τη διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ υπηρεσιών ασφαλείας.

Τώρα, όπως και τότε, η Ευρώπη αντιμετωπίζει ένα δομικό πρόβλημα. Ενώ η Σένγκεν έχει καταργήσει τα εσωτερικά σύνορα, η Ε.Ε. δεν έχει κοινή αστυνομία ή υπηρεσίες μετανάστευσης και έχει λίγους επίσημους διακρατικούς τρόπους συνεργασίας κατά της τρομοκρατίας. Οι χώρες μεταξύ τους διαφέρουν πολύ στο πως βλέπουν την αντιτρομοκρατία.

“Το Βέλγιο είναι ευάλωτο λόγω του μικρού μεγέθους των υπηρεσιών ασφαλείας και της ύπαρξης συνυπαρχόντων κυκλωμάτων εγκλήματος συμπεριλαμβανομένης της διακίνησης όπλων,” εξηγεί ο ίδιος Έλληνας ειδικός. “Είχε επίσης μια πιο χαλαρή προσέγγιση στην αντιτρομοκρατία από τη Βρετανία ή τη Γαλλία, που ήταν για χρόνια στόχοι τρομοκρατών. Μέχρι τη Συρία, οι Βελγικές υπηρεσίες ασφαλείας δεν ήταν τόσο επιθετικές απέναντι σε τέτοια κυκλώματα” τονίζει.

Η επίθεση στο Charie Hebdo

Μια εβδομάδα μετά την επίθεση στα γραφεία του σατιρικού περιοδικού Charlie Hebdo  στο Παρίσι, η Βελγική αστυνομία έκανε έφοδο σε ένα κτίριο στη βιομηχανική πόλη στα ανατολικά της χώρας. Στην ανταλλαγή πυροβολισμών που επακολούθησε δύο από τους ενοίκους σκοτώθηκαν. Η αστυνομία βρήκε Καλάσνικοφ, εξοπλισμό για την κατασκευή βομβών, και αστυνομικές στολές.

Η αστυνομία ανακοίνωσε ότι μέλη του γκρουπ είχαν προσφάτως επιστρέψει από τη Συρία και σχεδίαζαν επίθεση.  Έκτοτε, οι στρατιώτες έχουν καθημερινή παρουσία στους δρόμους των Βρυξελλών, φυλάσσοντας κτίρια όπως την Ευρωβουλή και εβραϊκά σχολεία.