Το smartphone σας μπορεί να γνωρίζει περισσότερα σχετικά με την ψυχική σας υγεία από εσάς

“Πώς αισθάνεστε από την τελευταία μας συνάντηση;”. Ως ψυχίατρος, έτσι ανοίγω συχνά μια συνεδρία με έναν ασθενή. Αλλά ως νευροεπιστήμονας στη Silicon Valley, με εντυπωσιάζει το πόσο εντελώς ανεπαρκές είναι το ερώτημα για το σκοπό αυτό.

Όχι μόνο είναι η διάθεση μια πολύπλοκη και δύσκολη στον ορισμό οντότητα, αλλά η ικανότητα ενός ατόμου να μιλά για τον εαυτό του ακόμη και για απλές πτυχές της εμπειρία του είναι εκπληκτικά περιορισμένη. Παραδείγματος χάριν, διαπιστώσαμε ότι ο τρόπος με τον οποίο οι καταθλιπτικοί ασθενείς βαθμολογούν τη δική τους προσοχή και συγκέντρωση ελάχιστη σχέση έχει με τις αντικειμενικές εργαστηριακές δοκιμές αυτών των ικανοτήτων, και αντιθέτως αντικατοπτρίζει τη συνολική ψυχιατρική τους αγωνία.

Παρόλο που δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ψυχικές ασθένειες περιλαμβάνουν υποκειμενική εμπειρία του ατόμου, η πραγματικότητα είναι ότι η ερώτηση για αυτές τις εμπειρίες απλώς δεν λειτουργεί ως μέθοδος για τον προσδιορισμό της αιτίας της ασθένειας ή για την καθοδήγηση της θεραπείας της. Δεδομένου ότι οι ψυχικές ασθένειες αντικατοπτρίζουν μεταβολές σε διάφορες λειτουργίες του εγκεφάλου, η ψυχιατρική από καιρό αναζητούσε καλά μέτρα για αυτές τις μεταβολές.

Ένας πίνακας ελέγχου για τη διάγνωση

Φανταστείτε τον κλινικό ιατρό και τον ασθενή να έχουν έναν πίνακα στα χέρια τους που δείχνει τις καθημερινές διακυμάνσεις των αντικειμενικών μετρήσεων της συμπεριφοράς, της φυσιολογίας και της εγκεφαλικής λειτουργίας του ασθενούς, με αλγορίθμους μηχανικής μάθησης που επισημαίνουν ανησυχητικές τάσεις ή πρώιμα μοτίβα που υποδεικνύουν αντίδραση σε μια θεραπεία.

Αναμφισβήτητα, μόνο με καλύτερη αντικειμενική μέτρηση μπορούμε να ελπίζουμε να βελτιώσουμε την ικανότητά μας να διαχειριστούμε τις ψυχικές ασθένειες. Αυτή η αλλαγή ρεύματος στον τρόπο που χαρακτηρίζουμε τα άτομα με σκοπό την καλύτερη διάγνωση και θεραπεία -συχνά αποκαλούμενη «ψηφιακή φαινοτυπία»- είναι μια συναρπαστική και ταχέως αναπτυσσόμενη περιοχή τόσο των ακαδημαϊκών όσο και των βιομηχανικών ερευνητικών προσπαθειών. Αυτή η προσέγγιση μπορεί επίσης να μας βοηθήσει να προσεγγίσουμε το σημαντικό ποσοστό των ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο με ψυχιατρικά προβλήματα που δεν αναζητούν ποτέ θεραπεία εξαιτίας εμποδίων πρόσβασης, στίγματος ή άλλων λόγων.

Η πρόοδος στον τομέα της ψηφιακής φαινοτυπίας έχει προέλθει από δύο πηγές. Η μία είναι τεχνολογική. Η πανταχού παρούσα τεχνολογία των smartphones έχει δημιουργήσει την ικανότητα παθητικής σύλληψης ενός χειμάρρου δεδομένων σχετικά με την καθημερινή συμπεριφορά, το κομμάτι της ομιλίας που δεν αφορά στο περιεχόμενο, τον γεωεντοπισμό και ακόμη και τη χρήση λέξεων από ανθρώπους ανά τον κόσμο. Δεδομένου του πόση από τη ζωή μας περνάμε με smartphones, η καθημερινή μας «ψηφιακή εξάτμιση» είναι μια πλούσια πηγή πληροφοριών για εμάς. Ακόμη και ο τρόπος με τον οποίο αλληλεπιδράμε με το ίδιο το smartphone, συμπεριλαμβανομένων παραγόντων όπως η ταχύτητα πληκτρολόγησης, τα λάθη και οι χρόνοι απόκρισης, μπορούν να αναπροσαρμόσουν τις βασικές γνωσιακές ικανότητες με συνεχή και παθητικό τρόπο.

Υπάρχει παρομοίως μία αύξηση των καταναλωτικών συσκευών, όπως τα έξυπνα ρολόγια και οι οθόνες δραστηριότητας, που μπορούν να παρέχουν συμπληρωματικά δεδομένα σχετικά με τη φυσιολογία. Οι wearable τεχνολογίες εξελίσσονται επίσης ταχέως, συμπεριλαμβανομένης της μέτρησης της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου με σχετικά μη παρεμβατικούς τρόπους. Αναπτυσσονται «έξυπνα μαξιλάρια» που μπορούν να μετρήσουν την ποιότητα του ύπνου μας, μια δραστηριότητα που αντιπροσωπεύει το μοναδικό μεγαλύτερο μέρος της ημέρας μας.

Οι ερευνητές εξάγουν μη παρεμβατικά ακόμα και σημαντικούς συμπεριφορικούς και φυσιολογικούς δείκτες κατά την καθημερινή οδήγηση, καθώς τα αυτοκίνητα μπορούν να αποτελέσουν καλά ελεγχόμενα περιβάλλοντα μέτρησης. Η χρήση κάποιου συνδυασμού αυτών των προσεγγίσεων θα μπορούσε να αποκαλύψει εν εξελίξει διακυμάνσεις της διάθεσης, της γνωστικής λειτουργίας, της πιθανότητας υποτροπής φαρμάκων, της εμφάνισης ψυχωτικού επεισοδίου και αμέτρητων άλλων κρίσιμων πτυχών της ψυχικής υγείας.

Η δεύτερη πηγή προόδου, υπό το πρίσμα της ευρύτητας των ψηφιακών μας αποτυπωμάτων στην καθημερινή ζωή, είναι η ταχεία πρόοδος στη μηχανική μάθηση, η οποία έχει ήδη φέρει επανάσταση σε πολλές πτυχές της βιομηχανίας της τεχνολογίας. Κάθε χρόνο προοδεύουμε όσον αφορά στην ισχύ και την ευελιξία αυτών των αλγορίθμων. Αυτό αναμένεται να συνεχιστεί για κάποιο χρονικό διάστημα. Οι κρίσιμες εξελίξεις στη μηχανική μάθηση, όπως αυτές για την αναγνώριση οπτικών αντικειμένων σε εικόνες, έχουν προέλθει από τη διαθεσιμότητα μεγάλων ποσοτήτων καλά δομημένων δεδομένων. Το εμπόδιο αυτό αντιμετωπίζεται ταχέως από τις προσπάθειες ψηφιακής φαινοτυπίας.

Η μεγαλύτερη πρόκληση θα είναι τώρα να εξάγουμε τις πιο σημαντικές ενδείξεις για κάθε άτομο. Σε αντίθεση με άλλες αγορές – τη διαφήμιση, για παράδειγμα – όπου οι αλγόριθμοι μηχανικής μάθησης μπορούν να βελτιώσουν συνολικά τα αποτελέσματα, στην ιατρική πρέπει να είμαστε σε θέση να καταλήξουμε σε σταθερά συμπεράσματα για μεμονωμένους ασθενείς. Κάτι τέτοιο απαιτεί πολύ μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην παραγωγή των αλγορίθμων μας.

Αυτό θα σημαίνει επίσης ότι ορισμένες εφαρμογές ψηφιακής φαινοτυπίας, όπως αυτές που “εγκρίνουν” ένα άτομο ως καλό υποψήφιο για μια συγκεκριμένη παρέμβαση, θα εξελιχθούν φυσικά πριν από εκείνους που “αποκλείουν” ένα άτομο για μία παρέμβαση. Στις περισσότερες περιπτώσεις, απαιτείται περισσότερη βεβαιότητα για την άρνηση παρά για την πραγματοποίηση μίας συγκεκριμένης παρέμβασης.

Μια άλλη πρόκληση είναι το γεγονός ότι οι περισσότερες ιατρικές εξετάσεις συνήθως δεν αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου, ενώ οι μετρήσεις με βάση την ψηφιακή φαινοτυπία είναι πιθανό να συνεχίσουν να εξελίσσονται καθώς συγκεντρώνονται πρόσθετα δεδομένα και αξιοποιούνται οι νέες τεχνολογίες. Οι ρυθμιστικές αρχές μόλις τώρα άρχισαν να σκέφτονται πώς να παραδίδουν ταχέως εξελισσόμενες εφαρμογές “λογισμικού ως ιατρικής συσκευής”, με μόνο γενική καθοδήγηση να είναι διαθέσιμη σήμερα.

Παρά τους πολλούς λόγους για ενθουσιασμό, η ψηφιακή φαινοτυπία έχει παραμείνει μέχρι στιγμής στο επίπεδο απόδειξης της έννοιας. Ακόμα περιμένουμε την πρώτη επιτυχημένη μεγάλης κλίμακας εφαρμογή της με απτά οφέλη για την υγεία. Η τελική επιτυχία τηε ψηφιακής φαινοτυπίς, και ιδιαίτερα η αποδοχή της από τους ασθενείς, θα απαιτήσει επίσης την αντιμετώπιση θεμελιωδών προκλήσεων γύρω από την προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων, καθώς ορισμένα από αυτά τα δεδομένα ενδέχεται να αντανακλούν τα ψηφιακά αποτυπώματα της εξαιρετικά προσωπικής και ιδιωτικής εμπειρίας.

Παρόλα αυτά, το τόξο της ψηφιακής φαινοτυπίας δείχνει σαφώς τη σημασία της για το μέλλον της ψυχιατρικής, καθώς και για την συμπεριφορική υγεία γενικότερα. Αυτό είναι σημαντικό, εξαιτίας του γεγονότος ότι στην ψυχιατρική ελάχιστα έχουν αλλάξει τις τελευταίες δεκαετίες και τώρα αναπτύσσονται ραγδαία τεχνολογικές πλατφόρμες για τη φαινοτυπία.

Κατά ειρωνικό τρόπο, ενώ η εισαγωγή των ψηφιακών φαινοτύπων ως συμπλήρωμα των παραδοσιακών υποκειμενικών περιγραφών του ατόμου θα συνεπάγεται σημαντική διατάραξη της παραδοσιακής λήψης κλινικών αποφάσεων και των ροών εργασίας, είναι η ίδια η πανταχού παρούσα τεχνολογία των κινητών τηλεφώνων, από την οποία αυτές οι προσπάθειες πηγάζουν, που κάνει αυτήν τη διατάραξη να μοιάζει αναπόφευκτη.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο world economic forum.org και συγγραφέας είναι ο Amit Etkin, επίκουρος καθηγητής Ψυχιατρικής και Συμπεριφορικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο Stanford