Πώς θα φτιάξουμε έναν παράδεισο για τις γυναίκες. Ένα μάθημα από την Ισλανδία

Η Ισλανδία έχει την τιμή να είναι πρωτοπόρος στην έκθεση για το χάσμα μεταξύ των φύλων του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ και, ως πρωθυπουργός, συχνά με ρωτούν για την πρόοδο της Ισλανδίας και για το πώς φτάσαμε εκεί που είμαστε. Ωστόσο, σπάνια με ρωτούν πού πρέπει να κατευθυνθούμε από εδώ και πέρα και τι μπορούμε να κάνουμε καλύτερα.

Πρέπει να σημειωθεί ότι οι σκανδιναβικές χώρες κατέλαβαν τέσσερις από τις πέντε κορυφαίες θέσεις του δείκτη το 2017. Δεν είναι τυχαίο. Οι σκανδιναβικές χώρες είναι όλες κράτη πρόνοιας και η στήριξη για καθολικές κοινωνικές πολιτικές είναι γενικά υψηλή, και αυτές οι πολιτικές είναι το βασικό συστατικό στοιχείο για την οικοδόμηση κοινωνιών που εργάζονται για τις γυναίκες.

Η γυναικεία αλληλεγγύη και η κοινωνική αλλαγή

Το γυναικείο κίνημα ήταν αποτελεσματικό και οργανωμένο σε όλες τις σκανδιναβικές χώρες. Στην Ισλανδία, οι γυναίκες έχουν επανειλημμένα δείξει εξαιρετική αλληλεγγύη μέσω του γυναικείου ρεπό, που το 1975 προσέλκυσε το 90% των γυναικών στην Ισλανδία που αρνήθηκαν να εργαστούν εκείνη την ημέρα. Αυτό υπογράμμισε όλα τα ορατά και αόρατα καθήκοντα, πληρωμένα και απλήρωτα, που οι γυναίκες αναλαμβάνουν καθημερινά, παντού, και αποτελούν το θεμέλιο των κοινοτήτων μας. Αυτή η ημέρα ήταν η αρχή ενός τεράστιου και ισχυρού κινήματος που είχε ως αποτέλεσμα μια τεράστια κοινωνική αλλαγή στην Ισλανδία.

Η αλληλεγγύη που δημιούργησε το γυναικείο κίνημα της Ισλανδίας στη δεκαετία του 1970 και τη δεκαετία του 1980 έθεσε τα θεμέλια για τις πολιτικές κοινωνικής πρόνοιας που απελευθέρωσαν τις γυναίκες στη χώρα με πολλούς τρόπους. Η γενιά μου γεννήθηκε σε μια ατμόσφαιρα απελευθέρωσης των γυναικών. Ως παιδιά είχαμε πολλά πρότυπα, όπου οι γυναίκες αναλάμβαναν περισσότερο χώρο στην κοινωνία από ό,τι ποτέ πριν. Οι γυναίκες έκαναν πορείες στο δρόμο και η πρώτη γυναίκα πρόεδρος, η Vigdís Finnbogadóttir, εξελέγη. Για εμάς, αυτό σήμαινε ότι δεν είμαστε αναγκασμένες να επιλέξουμε ανάμεσα σε μια οικογένεια ή μια καριέρα, μια επιλογή που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σε πολλές χώρες, περιορίζοντας τη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας και την πρόσβασή τους στη λήψη αποφάσεων.

Παιδική φροντίδα και γονική άδεια

Δύο δημόσιες πολιτικές αξίζουν να αναφερθούν στο πλαίσιο αυτό. Πρώτον, η καθολική, υψηλής ποιότητας παιδική φροντίδα μετασχημάτισε τις ευκαιρίες των γυναικών να συμμετάσχουν στην οικονομία και στην κοινωνία γενικότερα. Καθώς οι γυναίκες εξακολουθούν να κουβαλούν το μεγαλύτερο μέρος της ανατροφής των παιδιών, το κόστος της παιδικής φροντίδας εμποδίζει τις γυναίκες σε όλο τον κόσμο να ενταχθούν ή να επανενταχθούν στην αγορά εργασίας ή/και να συμμετάσχουν στην πολιτική.

Δεύτερον, η κοινή γονική άδεια που χρηματοδοτείται καλά – με λογική “χρησιμοποίησέ την ή τη χάνεις” για τους πατέρες – αντιμετωπίζει τη συστηματική διάκριση που υφίστανται οι γυναίκες κατά την εργασία, λόγω και μόνο της πιθανότητας να κάνουν παιδιά. Εάν οι άνδρες είναι τόσο πιθανό να κάνουν ένα διάλειμμα από την εργασία για τη φροντίδα των παιδιών, αυτή η διαρθρωτική διάκριση μειώνεται.

Πολλές γυναίκες πολιτικοί στην Ισλανδία δεν θα έφταναν ποτέ εκεί που είμαστε σήμερα, αν δεν ήταν η παιδική φροντίδα και η γονική άδεια. Είμαι ένα εξαιρετικό παράδειγμα αυτού. Και υπό αυτή την έννοια, οι κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια μπορούν να δείξουν τον δρόμο, υιοθετώντας πολιτικές που έχουν αποδειχθεί ότι γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ των φύλων αντί να το διευρύνουν.

Καμία χώρα δεν έχει εξαλείψει τη βία κατά των γυναικών

Ωστόσο, παρά την πρόοδο της Ισλανδίας, οι διαρθρωτικές ανισότητες εξακολουθούν να υφίστανται στη χώρα. Πιο πρόσφατα, το κίνημα #metoo εξέθεσε τη συστηματική παρενόχληση, τη βία και τον καθημερινό σεξισμό που υφίστανται οι γυναίκες σε όλα τα επίπεδα της ισλανδικής κοινωνίας. Επιπλέον, το κίνημα αποκάλυψε τις πολλαπλές διακρίσεις που υφίστανται οι μετανάστριες σε μια χώρα που έχει ιστορικά σχετικά ομοιογενή εθνοτικά χαρακτήρα.

Παραμένει ανησυχητικό το γεγονός ότι καμία χώρα στον κόσμο δεν κατάφερε να βρει τρόπους για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. Η βία κατά των γυναικών είναι τόσο αιτία, όσο και συνέπεια της ανισότητας σε βάρος των γυναικών.

Μέχρι σήμερα, ο Δείκτης Χάσματος Φύλων δε μετρά τη βία κατά των γυναικών και ούτε κανένας άλλος παρόμοιος δείκτης. Βεβαίως, η βία είναι δύσκολο να μετρηθεί.Οι αστυνομικές αναφορές αναφέρουν μόνο τη μισή ιστορία και οι επίσημοι και κοινωνικοί ορισμοί του τι μετρά ως βία μπορεί να διαφέρουν μεταξύ των πολιτισμών. Ωστόσο, κάποια σύγκριση σχετικά με τα ποσοστά βίας κατά των γυναικών θα ασκήσει, χωρίς αμφιβολία, περαιτέρω πιέσεις στις κυβερνήσεις να εντείνουν τις ενέργειές τους για την εξάλειψη αυτών των επίμονων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ένα μέρος της λύσης: Women Leaders Global Forum

Αυτό το έτος, και για τα επόμενα τρία χρόνια, η κυβέρνηση και το κοινοβούλιο της Ισλανδίας θα λειτουργήσουν ως συνδιοργανωτές του Παγκόσμιο Φόρουμ των Γυναικών Ηγέτιδων (WLGF), μαζί με τις Γυναίκες Πολιτικές Ηγέτιδες (WPL). Αυτό το μοναδικό φόρουμ προσελκύει γυναίκες από την πολιτική, τις επιχειρήσεις, τον ακαδημαϊκό χώρο και την κοινωνία των πολιτών να μοιραστούν ιδέες και λύσεις που συμβάλλουν στην οικοδόμηση καλύτερων κοινωνιών και στην προώθηση της ισότητας των φύλων. Μπορεί να χρησιμεύσει ως πλατφόρμα για να διερευνήσει τρόπους περαιτέρω μείωσης των ανισοτήτων λόγω φύλου ανά τον κόσμο. Διότι, ενώ υπάρχει σημαντική διαφορά στη θέση των γυναικών σε διάφορες γωνιές του κόσμου, η φύση της διάκρισης που υφίστανται οι γυναίκες είναι παρόμοια.

Υπάρχει ακόμα δουλειά που πρέπει να γίνει και δεν πρέπει να υποχωρήσουμε στον αγώνα για την ισότητα των γυναικών, παρόλο που φτάνουμε σε σημαντικά ορόσημα. Ο Δείκτης Χάσματος Φύλων, η έκδοση του οποίου ξεκινάει τον επόμενο μήνα, πρέπει να αποτελέσει κίνητρο για όλους μας να τα πάμε καλύτερα. Μαθαίνοντας ο ένας από τον άλλον και ανταλλάσσοντας εμπειρίες, πιστεύω ότι θα προχωρήσουμε πιο κοντά στον στόχο μας.

Ως πρωθυπουργός της Ισλανδίας, είμαι βαθιά προσηλωμένη στη δημιουργία ενός κόσμου όπου οι γυναίκες είναι ελεύθερες να αξιοποιήσουν πλήρως το δυναμικό τους, προς όφελος όλων.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο world economic forum.org και συγγραφέας είναι η Katrín Jakobsdóttir, πρωθυπουργός της Ισλανδίας