Οράματα και παρερμηνείες στο δρόμο για την IPO της σαουδαραβικής Aramco

Από όταν ο Πρίγκιπας Mohammed bin Salman της Σαουδικής Αραβίας ανακοίνωσε το “Όραμα 2030” το 2016, διάφοροι σχολιαστές και αναλυτές άσκησαν έντονη κριτική στους “μη ρεαλιστικούς” στόχους και χρονοδιαγράμματα του σχεδίου. Η αρνητική εκτίμησή τους βασίστηκε σε μια θεμελιώδη εσφαλμένη αντίληψη του “Όραμα 2030” ως ενός προκαθορισμένου επιχειρηματικού σχεδίου που έχει γραφτεί με ανεξίτηλο μελάνι, αντί ενός προκαταρκτικού οδικού χάρτη που έχει σχεδιαστεί για να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα για την σαφή πρόθεση της ηγεσίας της Σαουδικής Αραβίας να ακολουθήσει ολοκληρωμένες κοινωνικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Πουθενά, αυτή η θεμελιώδης παρεξήγηση δεν ήταν πιο έντονη από ό,τι στον τρόπο που μεταχειρίστηκαν τα δυτικά μέσα την αρχική δημόσια εγγραφή (IPO) της Aramco, η οποία, αντίθετα με την επικρατούσα αίσθηση, έχει σαφείς και βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις αντί της εισαγωγής στα χρηματιστήρια της Νέας Υόρκης ή του Λονδίνου.

Το “Όραμα 2030” ονομάζεται όραμα, διότι είναι θεωρητικό: ένας ευρύς καμβάς στόχων και φιλοδοξιών που έχει στόχο να κατευθύνει τη διαδικασία μεταρρύθμισης. Είναι επίσης όραμα από αναγκαιότητα. Η λεπτομερής σχηματοποίηση για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων αυτής της κλίμακας δεν θα έπαιρνε μήνες, αλλά χρόνια. Με την εποχή που το πετρέλαιο διαπραγματευόταν στα 100 δολάρια το βαρέλι να έχει από καιρό παρέλθει, ο Mohammed bin Salman χρειάστηκε μια πλατφόρμα για να δείξει καθαρά τη σοβαρότητα της πρόθεσης του και την αίσθηση επείγοντος που απαιτείται για την αντιμετώπιση μακροπρόθεσμων ζητημάτων. Χρειάστηκε επίσης έναν μηχανισμό για την αποτελεσματική επικοινωνία του εύρους και του βάθους του αναμενόμενου μετασχηματισμού προς βασικά τμήματα του εκλογικού σώματος, με έμφαση στη γραφειοκρατία, τον ιδιωτικό τομέα και τους παγκόσμιους μετόχους.

Από το πρώτο λεπτό, η ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας αντιλήφθηκε ότι οι λεπτομέρειες αυτού του σχεδίου θα πρέπει να διευρύνονται και να προσαρμόζονται, ενώ τα στοιχεία του θα πρέπει ενδεχομένως να αλλάζουν ή ακόμη και να απορρίπτονται, ανάλογα με τις νέες πληροφορίες, τα σήματα της αγοράς και τις αντιδράσεις από βασικές εκλογικές περιφέρειες και ενδιαφερόμενα μέρη. Το “Όραμα 2030” θα ήταν ευκίνητο και εύπλαστο. Τίποτα δεν θα γραφόταν με ανεξίτηλο μελάνι. Στην πράξη, αυτό σήμαινε ότι δεν θα εκτελούνταν απαραίτητα όλα τα μεγάλα έργα που ανακοινώθηκαν και κάποια θα έμεναν στο συρτάρι. Σήμαινε επίσης ότι εάν ένα έργο ή σχέδιο φαινόταν ότι θα αποτύχει να αποδώσει τα αναμενόμενα, θα μπορούσε να τροποποιηθεί, να αναδιαρθρωθεί ή ακόμη και ακυρωθεί.

Η εκτέλεση ενός σχεδίου όπως το “Vision 2030” απαιτεί μια τολμηρή και θαρραλέα ηγεσία πρόθυμη να αναλάβει τους τεράστιους κινδύνους που είναι αναγκαίοι για να επιτευχθεί μνημειώδης ιστορική αλλαγή σε σύντομο χρονικό διάστημα. Επίσης, μια ηγεσία ικανή να παραδεχτεί τα λάθη της όταν χρειάζεται και έτοιμη να αποδεχτεί περιστασιακές αποτυχίες. Το ρητό “χωρίς να αναλάνεις κίνδυνο, δεν αμείβεσαι”, ίσως να ταιριάζει περισσότερο από ποτέ στην περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας υπό το όραμα του 2030.

Το πολιτικό θάρρος δοκιμάζεται ήδη. Όταν η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας συνειδητοποίησε ότι οι προσπάθειες του υπουργείου Οικονομικών να περιορίσει τις δαπάνες με την καθυστέρηση των πληρωμών προς τους εργολάβους το 2016 γύριζαν μπούμερανγκ, αντέστρεψε της πορεία της.

Ομοίως, όταν η ηγεσία αντιλήφθηκε ότι μια πρωτοβουλία του φθινοπώρου του 2016 για να μειωθούν τα προνόμια των δημοσίων υπαλλήλων αντιστοιχούσε, στην πράξη, σε μια μη βιώσιμη οικονομική επιβάρυνση στις μεσαίες και κατώτερες μεσαίες τάξεις σε μια περίοδο ύφεσης και λιτότητας, ανακάλεσαν την απόφαση νωρίς το επόμενο έτος. Με αυτές τις ενέργειες, η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας απέδειξε όχι μόνο ότι ήταν σε εγρήγορση όσον αφορά τις επιζήμιες επιπτώσεις των προβληματικών πολιτικών αλλά και ότι ήταν και πρόθυμη και ικανή να τροποποιήσει ανάλογα τα σχέδιά της.

Αυτό μας φέρνει στην περίπτωση της IPO της Aramco, η οποία σχεδιάστηκε και ανακοινώθηκε με την ίδια πρόθεση όπως το Όραμα που την ενέπνευσε: να αποτελέσει έναν προκαταρκτικό οδικό χάρτη που σηματοδοτεί τη δέσμευση της ηγεσίας να αναδιαρθρώσει δραματικά έναν ακρογωνιαίο λίθο της οικονομίας της Σαουδικής Αραβίας. Παρά το γεγονός ότι οι λεπτομέρειες της εφαρμογής της IPO ήταν ανοιχτές σε αλλαγή, τα δυτικά μέσα ενημέρωσης αντιμετώπισαν την εισαγωγή στη Νέα Υόρκη ή το Λονδίνο ως τετελεσμένο γεγονός. Τα μόνα ερωτήματα ήταν πότε θα συνέβαινε η δημόσια εγγραφή και σε ποιο από τα δύο χρηματιστήρια θα μεταφέρονταν οι μετοχές.

Εάν τους ρωτούσαμε, έμπειροι επενδυτικοί τραπεζίτες θα εξηγούσαν ότι η ανακοίνωση της Aramco αποτελεί δήλωση προθέσεων, ωστόσο το τελικό μονοπάτι υπόκειται στην πλήρη διερεύνηση των επιλογών της εταιρείας. Η διαδικασία εισαγωγής στο χρηματιστήριο οποιασδήποτε εταιρείας ξεκινά με την ιδέα και την πρόθεση και στη συνέχεια εξελίσσεται καθώς δικηγόροι, οι επενδυτικοί τραπεζίτες, οι ρυθμιστικές αρχές και η αγορά παρέχουν όλα τα στοιχεία για να καθορίσουν τον καλύτερο τρόπο. Μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία για μια μικρή επιχείρηση, πόσω μάλλον για τη μεγαλύτερη εταιρεία στη γη.

Ο στόχος της IPO της Aramco είναι πρωτίστως στρατηγικός. Πρώτον, η ανακοίνωσή της είχε σκοπό να υποδείξει την αποφασιστικότητα της Σαουδικής ηγεσίας να προάγει μεγαλύτερη διαφάνεια σε όλους τους τομείς της εθνικής οικονομίας. Δεδομένου ότι η Aramco είναι το σημαντικότερο και πιο ευαίσθητο περιουσιακό στοιχείο του κράτους, μια διαφανής Aramco θα καθιστούσε αδύνατο για οποιαδήποτε άλλη κρατική οντότητα ή εταιρεία να αποφύγει τον δημόσιο έλεγχο. Το σκεπτικό είναι απλό: η διαφάνεια αποτελεί προϋπόθεση για τη δημιουργία οικονομικής αποτελεσματικότητας και την ενθάρρυνση των αναγκαίων ξένων επενδύσεων. Δεύτερον, η σύνδεση του Ταμείου Δημόσιων Επενδύσεων (PIF) με μια αξία, θα προσέφερε μια πιο ακριβή εικόνα του συνολικού πλούτου του κράτους. Μια καλύτερη απεικόνιση των περιουσιακών στοιχείων του κράτους, τα οποία λανθασμένα ταυτίζονται με τα ρευστοποιήσιμα ξένα αποθεματικά, θα επηρεάσει θετικά το επενδυτικό κλίμα στη Σαουδική Αραβία.

Σε μια τυπική IPO, στόχος είναι η παραγωγή ρευστότητας. Αλλά αυτή δεν είναι μια τυπική IPO. Η προαγωγή των επενδύσεων και της αποτελεσματικότητα είναι μακροπρόθεσμοι στρατηγικοί στόχοι για την οικοδόμηση μιας βιώσιμης και διαφοροποιημένης οικονομίας. Η άντληση ρευστότητας δεν είναι απαραίτητη βραχυπρόθεσμα δεδομένου ότι η κυβέρνηση διατηρεί ακόμη αποθεματικά εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων. Με άλλα λόγια, ο κόσμος παρερμηνεύει την επιδίωξη της κυβέρνησης να διενεργήσει μια IPO ως επιθυμία για γρήγορη ρευστότητα.

Όπως και με το Vision 2030, η ανακοίνωση του Aramco ήταν ένα μήνυμα και μια πρόθεση: οι λεπτομέρειες του σχεδίου και ο τρόπος και το χρονοδιάγραμμα της εκτέλεσης αποτελούσαν πάντα αντικείμενο προς τροποποίηση. Η ένταξη της Aramco σε ένα ξένο χρηματιστήριο, όπως το Λονδίνο ή η Νέα Υόρκη, δεν είναι η μόνη διαθέσιμη επιλογή. Δεδομένης της πολυπλοκότητας που περιλαμβάνει η καταχώριση μιας τέτοιας μεγάλης κυβερνητικής οντότητας σε αυτά τα χρηματιστήρια και της δυνατότητας αυξημένης έκθεσης σε νομικό κίνδυνο και ακτιβισμό μετόχων, οι κυβερνητικοί σύμβουλοι μπορούν να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι η Νέα Υόρκη και το Λονδίνο δεν είναι στην πραγματικότητα οι καλύτερες επιλογές τους.

Οι πρόσφατες φήμες που συνδέουν την άμεση αγορά μετοχών της Aramco από κινεζική οντότητα με περιορισμένη δημόσια εγγραφή στο Tadawul (χρηματιστήριο της Σαουδικής Αραβίας) παρουσιάζουν μια επιλογή που μπορεί να είναι πολύ πιο κατάλληλη για την επίτευξη των στόχων της κυβέρνησης. Η ιδιωτική τοποθέτηση μετοχών με έναν σημαντικό στρατηγικό επενδυτή, όπως η Κίνα, έχει το πλεονέκτημα ότι είναι απλούστερη, ταχύτερη και λιγότερο εκτεθειμένη στις ιδιοτροπίες των δημόσιων αγορών από ό,τι μια εισαγωγή στο Λονδίνο ή τη Νέα Υόρκη. Μια τέτοια τοποθέτηση θα φέρει επίσης ένα σημαντικό εξωτερικό μέτοχο στο διοικητικό συμβούλιο της Aramco, το οποίο θα χρησιμεύσει επίσης ως σημαντικός “έλεγχος και εξισορρόπηση” στον οργανισμό. Τέλος, η ρύθμιση αυτή θα εδραιώσει τους δεσμούς μεταξύ του μεγαλύτερου παραγωγού πετρελαίου παγκοσμίως και του μεγαλύτερου καταναλωτή πετρελαίου παγκοσμίως, μιας κίνησης που έχει τεράστιο στρατηγικό νόημα για το Βασίλειο.

Ο συνδυασμός αυτής της ιδιωτικής τοποθέτησης με την εισαγωγή στο Tadawul ποσοστού 1% ή 2% θα επιτύγχανε τη διαφάνεια που χρειάζεται η Σαουδική Αραβία και ταυτόχρονα θα απέφευγε ενδεχόμενες παγίδες που σχετίζονται με τη χρηματιστηριακή εισαγωγή στο εξωτερικό. Καταρχάς, η περιορισμένη συμμετοχή στο χρηματιστήριο της Σαουδικής Αραβίας θα έδινε στους πολίτες μερίδιο στην ιδιοκτησία του θησαυροφυλακίου της χώρας, ενώ η έκδοση αυτών των μετοχών με έκπτωση σε σχέση με την εκτιμώμενη αξία θα εξυπηρετούσε επίσης τον σκοπό της κατανομής του πλούτου της κυβέρνησης στο λαό. Οι μετοχές θα μπορούσαν στη συνέχεια να διατεθούν σε ξένους επενδυτές στη δευτερογενή αγορά. Αυτό θα δημιουργούσε τεράστιο ενδιαφέρον μεταξύ των παγκόσμιων επενδυτών στο Tadawul, ενός σημαντικού στρατηγικού στόχου που θα χάνονταν εάν η χρηματιστηριακή αγορά του Βασιλείου έπρεπε να μοιραστεί τις μετοχές με ένα ξένο χρηματιστήριο.

Πηγή: Forbes

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ: Κέρδισαν 3,5 δισ. δολάρια μέσα σε μια ημέρα οι ιδρυτές της Google

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Air Berlin: Τίτλοι τέλους μετά την απόσυρση της στήριξης από την Etihad

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ:  Θα καταφέρει να επιβιώσει μακροπρόθεσμα το ευρώ;