2020, η χρονιά που πρέπει να κάνουμε reset στη σχέση μας με τη φύση

Ο ρυθμός των αλλαγών τα τελευταία 50 χρόνια έχει υπάρξει εξωφρενικός. Η παγκόσμια οικονομία έχει επεκταθεί στο τετραπλάσιο, πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι έχουν βγει από την ακραία φτώχεια, ζούμε σημαντικά περισσότερο και η θνησιμότητα στον τοκετό έχει μειωθεί σημαντικά. Ωστόσο, αυτό το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης του 19ου και 20ού αιώνα έχει έρθει με σημαντικό κόστος για τη φύση.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η φύση υποβαθμίζεται με ρυθμούς άνευ προηγουμένου στην ανθρώπινη ιστορία, με έως 1 εκατομμύριο είδη να κινδυνεύουν να εξαφανιστούν λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας. Οι πρωτοφανείς δασικές πυρκαγιές – από την Αρκτική μέχρι τον Αμαζόνιο, την Αφρική, την Αυστραλία – έχουν σκοτώσει δισεκατομμύρια ζώα, έχουν καταστρέψει ζωές και έχουν εξολοθρεύσει τεράστιες δασικές εκτάσεις. Από το 1970, έχει σημειωθεί μέση μείωση κατά 60% του πληθυσμού σε όλα τα σπονδυλωτά είδη. Κατά την ίδια περίοδο, έχουμε χάσει περισσότερους από τους μισούς κοραλλιογενείς υφάλους του κόσμου και πάνω από το ένα τρίτο όλων των υδροβιοτόπων. Εν τω μεταξύ, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται, εντείνοντας τα ακραία καιρικά φαινόμενα και την απώλεια φυσικών πόρων και εκτροχιάζοντας τις προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού.

Δεν αποτελεί λοιπόν έκπληξη η έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ Global Risks Report 2020 που κατατάσσει την απώλεια βιοποικιλότητας ως έναν από τους πέντε κορυφαίους κινδύνους όσον αφορά στον αντίκτυπο και την πιθανότητά τους κατά την επόμενη δεκαετία. Για πρώτη φορά στην ιστορία του πλανήτη, οι άνθρωποι είναι ο οδηγός του κλίματος και των περιβαλλοντικών αλλαγών ή αυτής που οι επιστήμονες αποκαλούν Ανθρωπόκαινο Εποχή. Οι επιστήμονες του συστήματος της Γης και οι ερευνητές προβλέπουν ότι αν τα σημερινά ποσοστά καταστροφής της φύσης συνεχίσουν αμείωτα, ορισμένα περιβάλλοντα (π.χ. Τούνδρες, λιβάδια, κοραλλιογενείς ύφαλοι, δάση, έρημοι) μπορεί να διασχίσουν το μη αναστρέψιμο σημείο καμπής. Για παράδειγμα, σχεδόν το 17% της δασικής κάλυψης στον Αμαζόνιο έχει καταστραφεί από το 1970. Εάν συνεχιστεί η απώλεια των δασών και χαθεί το 20% έως 25% του δάσους, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η περιοχή θα ωθηθεί σε κατάσταση σαβάνας, απελευθερώνοντας δισεκατομμύρια τόνους εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και οδηγώντας σε περισσότερες ξηρασίες και τεράστιες απώλειες αγροτικής παραγωγής.

Ο Βρετανός οικονομολόγος Partha Dasgupta παραδέχθηκε ότι «εμείς οι οικονομολόγοι βλέπουμε τη φύση, όταν δηλαδή τη βλέπουμε, ως φόντο από το οποίο πόροι και υπηρεσίες μπορούν να εξαχθούν μεμονωμένα». Δεν θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε περισσότερο, καθώς οι προκλήσεις της απώλειας του φυσικού περιβάλλοντος είναι ταυτόχρονα άσχημες και μη-γραμμικές. Καμία επιχείρηση και κανένας άνθρωπος μόνος του σε αυτόν τον πλανήτη δεν μπορεί να αποσυνδέσει την εξάρτησή του από τη φύση. Η έκθεση «Rising Nature Risk: Γιατί η κρίση που περικυκλώνει τη φύση έχει σημασία για τις επιχειρήσεις και την οικονομία» δείχνει ότι 44 τρισεκατομμύρια δολάρια παραγωγής οικονομικής αξίας – πάνω από το ήμισυ του συνολικού ΑΕΠ του κόσμου – είναι μετρίως ή πολύ εξαρτώμενη από τη φύση και τις υπηρεσίες της και, ως εκ τούτου, εκτεθειμένη στην απώλεια της φύσης. Η εντατική μονοκαλλιέργεια, η αλιεία σε βιομηχανική κλίμακα και οι μη βιώσιμες κατασκευές έχουν εκθέσει περαιτέρω τις οικονομίες και την κοινωνική ευημερία στον κίνδυνο που συνδέεται με τη φύση.

Υπάρχει επείγουσα ανάγκη επαναφοράς της σχέσης της ανθρωπότητας με τη φύση. Κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους, θα ληφθούν μια σειρά αποφάσεων που θα καθορίσουν την κατεύθυνση του μέλλοντος του πλανήτη μας. Με τη σύναψη συμφωνίας για ένα νέο πλαίσιο παγκόσμιας βιοποικιλότητας του 2030, τον ορισμό της εθνικής συμβολής στους κλιματικούς στόχους του Παρισιού και την ευκαιρία να υιοθετηθούν λύσεις βάσει της σύμβασης του ΟΗΕ για το κλίμα, μια νέα συνθήκη για τη χρήση των έμβιων θαλάσσιων πόρων στην ανοικτή θάλασσα, έχουμε την ευκαιρία να ενώσουμε τις ατζέντες του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης και να επιτύχουμε ένα φιλόδοξο και βασισμένο στην επιστήμη νέο συμβόλαιο για τη φύση και τους ανθρώπους.

Καθώς οι ηγέτες του κόσμου συγκεντρώνονται στο Νταβός με θέμα «Συμμέτοχοι για έναν συνεκτικό και βιώσιμο κόσμο», υπάρχει μια μοναδική ευκαιρία να υιοθετηθεί ένα μοντέλο ανάπτυξης που είναι κατάλληλο για τον σκοπό του 21ου αιώνα. Με όλο και μεγαλύτερο αριθμό χωρών και εταιρειών που εργάζονται για την ανάσχεση και αντιστροφή της απώλειας φυσικών πόρων και την εξασφάλιση ενός κόσμου με καθαρά μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050, υπάρχει μια μοναδική ευκαιρία να χρησιμοποιηθεί το έτος 2020 ώστε να τεθούν σε κίνηση συστημικές αλλαγές για την επόμενη δεκαετία – θετική οικονομία. Πρέπει να εντοπίσουμε νέους μηχανισμούς χρηματοδότησης και συνεργασίας που να είναι δημόσιοι και ιδιωτικοί και να εμπνεύσουμε ένα κοινό αφήγημα για να σταματήσουμε, να αποκαταστήσουμε και να αντιστρέψουμε την τρέχουσα τροχιά της απώλειας της φύσης και της αλλαγής του κλίματος. Οι επιχειρήσεις δημιουργούν αξία για να στηρίξουν μια καλά λειτουργούσα κοινωνία, η οποία με τη σειρά της υπάρχει σε ευαίσθητη ισορροπία με τα υπόλοιπα έμβια όντα στον πλανήτη. Είναι επιτακτική ανάγκη οι επιχειρήσεις μας και οι οικονομικές δομές μας να αντανακλούν την αναγκαιότητα της διατήρησης αυτής της ισορροπίας.