Tα κύματα θα σώσουν τoν πλανήτη; Οι επιστήμονες λένε πως ναι

Βρισκόμαστε στο 1974. Ένας άντρας στέκεται σε μια ακτή στην Σκωτία και ατενίζει την θάλασσα. Τα μαλλιά του ανακατεύονται απ’ τον άνεμο, ενώ το μυαλό του είναι στραμμένο σε ένα νέο, επιτακτικό πρόβλημα: Με ποιό τρόπο όλη η προαιώνια, συντριπτική δύναμη του ωκεανού θα αξιοποιηθεί για να παράγει ηλεκτρισμό, σε έναν κόσμο που μόλις ανακάλυψε πως δεν θα μπορεί να βασίζεται σε φθηνό πετρέλαιο για πάντα.

Αυτός ο άνθρωπος και οι συνεργάτες του ακόμα αναζητούν την απάντηση.

Για τέσσερις δεκαετίες, το πρόβλημα του πως να παράγεις μια οικονομικά βιώσιμη εταιρεία που να εκμεταλλεύεται την ενέργεια των κυμάτων έχει συναρπάσει μια εξειδικευμένη ομάδα μηχανικών, πολλοί εκ των οποίων είναι συγκεντρωμένοι γύρω απ’ την ανεμοδαρμένη ακτή της Σκωτίας. Εφευρέτες έχουν κατασκευάσει κάθε λογής παράξενες και θαυμάσιες συσκευές για να αντλήσουν ενέργεια απ’ το νερό και επενδυτές έχουν προσφέρει εκατομμύρια λίρες σε αυτήν την προσπάθεια.

Το πρόβλημα παραμένει αναμφισβήτητα ένα από τα δυσκολότερα στην ενεργειακή παραγωγή. Και ίσως η απάντηση πλησιάζει.

Σε αναζήτηση λείων γραμμών

Ο Stephen Salter, ο “νονός” της ενέργειας παραγόμενης από κύματα, κατασκεύασε πιθανώς τον πρώτο Μετατροπέα Κυματικής Ενέργειας (WEC- Wave Energy Converter)-μια υποθαλάσσια συσκευή που χρησιμοποιεί την ενέργεια των κυμάτων για να τροφοδοτήσει μια γεννήτρια- τη δεκαετία του ’70.

Η συσκευή του, που αποκαλούσε Duck (πάπια), ενέπνευσε δεκάδες από “παρόμοια πράγματα που βρίσκονταν στον ωκεανό και είχαν αστεία ονόματα”, εξήγησε ο Jamie Taylor, επικεφαλής project manager στην Artemis Intelligent Power Ltd, μια εταιρεία που ξεκίνησε από το ερευνητικό κέντρο του πανεπιστημίου του Εδιμβούργου και αγοράστηκε από την Mitsubishi το 2010.

Στην Artemis, ο Taylor μελετά ένα κομμάτι της διαδικασίας μετατροπής ενέργειας: πως θα χρησιμοποιήσει υδραυλικά για να μεταφέρει ενέργεια από τον WEC στη γεννήτρια με τον πιο σταθερό τρόπο. Η συγκεκριμένη τεχνολογία, που επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην βιομηχανία παραγωγής αιολικής ενέργειας, κέρδισε το βραβείο MacRobert για το 2015, ένα από τα κορυφαία βραβεία μηχανικής που απονέμεται από τη Βασιλική Ακαδημία Μηχανικής (Royal Academy of Engineering).

Ο Richard Yemm, επικεφαλής της Quoceant, μιας εταιρείας που εξειδικεύεται στις υπηρεσίες και συμβουλευτική σε θέματα θαλάσσιας ενέργειας, είχε ιδρύσει μια παρόμοια εταιρεία την  δεκαετία του ’90 και ξόδεψε 17 χρόνια προσπαθώντας να την κάνει οικονομικά βιώσιμη. Κανείς δεν το έχει καταφέρει μέχρι τώρα, γεγονός που τον ανάγκασε να κλείσει την εταιρεία του, την Pelamis, το 2014.

Τα κύματα ποικίλλουν από ελαφριές ψιχάλες σε ορμητικούς υδάτινους τοίχους. Έτσι, κάθε μηχάνημα που τοποθετούμε δέχεται μια “ ακανόνιστη, άμορφη εισαγόμενη δύναμη” λέει ο Yemm, “και δουλειά του είναι να παράγει ηλεκτρισμό που το δίκτυο θα συλλάβει ως μια λεία, σταθερή γραμμή.” Εδώ είναι που η ικανότητα της υδραυλικής τεχνολογίας να εξομαλύνει τις ατέλειες αποδεικνύεται τόσο χρήσιμη.

Η ιστορία θα κρίνει

Τα πράγματα πήγαιναν καλά για την θαλάσσια ενέργεια το 2014. Τότε η Pelamis είχε ακόμα το ξεχωριστό “κιτρινοκόκκινο θαλάσσιο φίδι” της στα νερά. Ενώ η Aquamarine, άλλη μια σκωτσέζικη εταιρεία τέσταρε την δική της συσκευή, την Oyster (στρείδι). Η Pelamis, με προσωπικό 70 ατόμων και έξοδα περισσότερα από 90 εκατομμύρια λίρες στα 17 χρόνια λειτουργίας της, πτώχευσε το Φθινώπορο του 2014. Έναν χρόνο αργότερα, η Aquamarine γνώρισε την ίδια μοίρα.

“Οι άνθρωποι ξεμένουν από λεφτά, ή από υπομονή με τις καινούργιες τεχνολογίες προτού τα παρατήσουν.” λέει ο Neil Kermonde, που διευθύνει το ερευνητικό κέντρο της Orkney. “Είχαν κάνει τόσα καλά πράγματα…Έτσι, φαίνεται τόσο κρίμα που δεν ήμασταν σε θέση να συνεχίσουμε την πρόοδο. Είναι πραγματικά λυπηρό. Και μόνο η ιστορία θα κρίνει εάν λάβαμε τις σωστές αποφάσεις.”

Παρόλα αυτά, ο Kermonde παραμένει θετικός. Η Σκωτία είχε μόλις μετά βίας τομείς πετρελαίου και φυσικού αερίου τη δεκαετία του ’70 και έχει χτίσει ένα τεράστιο δίκτυο άντλησης πετρελαίου και γεώτρησης από τότε. Η θάλασσα αποτελεί τον τομέα που βρίσκεται παραδοσιακά η ικανότητα της χώρας και πιστεύει πως θα παραμείνει έτσι φέρνοντας επανάσταση στον ενεργειακό τομέα.

“Η Σκωτία παραμένει ακόμα ένθερμος υποστηρικτής των θαλάσσιων ανανεώσιμων πηγών” και επανέκτησε τον ηγετικό ρόλο της μετά το συνέδριο για το παγκόσμιο κλίμα στο Παρίσι το 2015, με τον Kermode να δηλώνει.”Αυτό ήταν εξαιρετικά ενθαρρυντικό.”

Εντωμεταξύ, ούτε ο Yemm ούτε ο Taylor σχεδιάζουν να σταματήσουν την αναζήτηση τρόπων παραγωγής ενέργειας απ’ τα κύματα- το αντίθετο μάλιστα. Η Artemis έχει την υποστήριξη των Ιαπώνων ιδιοκτητών της, και καθώς ο τομέας αναπτύσσεται, η εταιρεία έχει και άλλες οικονομικές επιλογές για την τεχνολογία της, όπως την αιολική ενέργεια.

Όλο αυτό το διάστημα, νέοι “παίκτες” καταφθάνουν στον τομέα, εκμεταλλευόμενοι την 40ετή εμπειρία και δοκιμές καθώς και τις σύγχρονες ακαδημαϊκές γνώσεις τους, φέρνοντας νέες προοπτικές και επιχορηγήσεις στο “παιχνίδι”. Ίσως ένας από αυτούς να φέρει την ανακάλυψη που ο τομέας χρειάζεται. Ή ίσως ένας περισσότερο έμπειρος φτάσει εκεί πρώτος.