Σε γρίφο για δυνατούς λύτες εξελίσσεται το ζήτημα των συντάξεων χηρείας, με την κυβέρνηση να καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στο πολιτικό κόστος, τις κοινωνικές αντιδράσεις και τις πιέσεις που δέχεται ακόμη και από βουλευτές της ΝΔ.

Η εικόνα των «δύο ταχυτήτων» είναι πλέον ξεκάθαρη: συνταξιούχοι του Δημοσίου και του πρώην ΟΓΑ έχουν ήδη δει τις περικοπές να εφαρμόζονται, ενώ περίπου 100.000 δικαιούχοι του ιδιωτικού τομέα εξακολουθούν να λαμβάνουν κανονικά τα ποσά, καθώς η διάταξη του νόμου 4387/2016 δεν ενεργοποιήθηκε ποτέ. Την ίδια στιγμή, οι χαμηλές συντάξεις χηρείας του πρώην ΟΓΑ βρίσκονται στο επίκεντρο κοινοβουλευτικής ερώτησης από οκτώ βουλευτές της ΝΔ, που ζητούν απαντήσεις από την υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Νίκη Κεραμέως.

1

Τι προβλέπει ο νόμος

Ο νόμος 4387/2016 (γνωστός ως «νόμος Κατρούγκαλου») ορίζει ότι ο επιζών σύζυγος δικαιούται το 70% της σύνταξης του θανόντος για τρία χρόνια. Μετά την τριετία, αν εργάζεται, αυτοαπασχολείται ή λαμβάνει δική του σύνταξη, το ποσοστό μειώνεται στο 35%. Αν δεν εργάζεται, παραμένει στο 70%.

Οι ρυθμίσεις εφαρμόζονται για θανάτους που συνέβησαν από 13 Μαΐου 2016 και μετά. Ωστόσο, από τον Οκτώβριο του 2020 η εφαρμογή στον ιδιωτικό τομέα ανεστάλη, λόγω καθυστέρησης στην προσαρμογή του λογισμικού. Έτσι, περίπου 100.000 δικαιούχοι εξακολουθούν να εισπράττουν το πλήρες ποσό, σε αντίθεση με τους συνταξιούχους του Δημοσίου και του ΟΓΑ, όπου οι μειώσεις εφαρμόστηκαν κανονικά.

Σενάρια για την εφαρμογή

Το υπουργείο Εργασίας εξετάζει τρεις επιλογές για να προχωρήσει στην εφαρμογή του νόμου:

1. Μείωση στη μικρότερη σύνταξη: σε περίπτωση που ο δικαιούχος λαμβάνει δύο συντάξεις, να μειώνεται κατά 50% η μικρότερη.

2. Περικοπή μόνο στην εθνική σύνταξη: το σενάριο αυτό προβλέπει μείωση 35% μόνο στο τμήμα της εθνικής σύνταξης (436,40 ευρώ σήμερα), διατηρώντας ανέπαφο το ανταποδοτικό μέρος.

3. Αναζήτηση αναδρομικών: η τρίτη επιλογή περιλαμβάνει επιστροφή των ποσών που καταβλήθηκαν από το 2020 και μετά, αλλά σε πολλές δόσεις, ώστε να περιοριστεί η πίεση στους δικαιούχους.

Οι κοινωνικές επιπτώσεις

Η σύνταξη χηρείας αποτελεί βασική πηγή εισοδήματος για χιλιάδες οικογένειες, κυρίως γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας. Η μείωση ή η πιθανή αναδρομική αναζήτηση ποσών τετραετίας προκαλεί έντονη ανησυχία, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος.

Επιπλέον, η εθνική σύνταξη καταβάλλεται μόνο μία φορά, γεγονός που σημαίνει ότι όσοι λαμβάνουν δύο συντάξεις χηρείας ή χηρείας και γήρατος κινδυνεύουν με περαιτέρω απώλειες.

Το ειδικό ζήτημα του πρώην ΟΓΑ

Στο μεταξύ, παραμένει ανοιχτή μια άλλη σοβαρή εκκρεμότητα: οι συντάξεις χηρείας του πρώην ΟΓΑ για θανάτους που επήλθαν πριν από τις 13 Μαΐου 2016. Οι περιπτώσεις αυτές εξαιρούνται από τις ευνοϊκές ρυθμίσεις του ν. 4387/2016 και δεν δικαιούνται κατώτατο όριο.

Ως αποτέλεσμα, τα ποσά που καταβάλλονται είναι εξαιρετικά χαμηλά. Για παράδειγμα, αν ο θανών λάμβανε σύνταξη 300 ευρώ (200 ευρώ βασική και 100 ευρώ κύρια), ο επιζών σύζυγος εισπράττει μόλις 50 ευρώ, εφόσον δεν έχει άλλη σύνταξη.

Κοινοβουλευτική παρέμβαση

Το πρόβλημα έφεραν εκ νέου στο προσκήνιο οκτώ βουλευτές της ΝΔ, με κοινοβουλευτική ερώτηση προς την υπουργό Εργασίας, Νίκη Κεραμέως. Οι Γιώργος Καρασμάνης, Χαράλαμπος Αθανασίου, Βασίλης Γιόγιακας, Αθανάσιος Καββαδάς, Γεώργιος Κοτρωνιάς, Θεόφιλος Λεονταρίδης, Φίλιππος Φόρτωμας και Ευριπίδης Στυλιανίδης κάνουν λόγο για «σοβαρές ανισότητες και αδικίες» και υπογραμμίζουν ότι δημιουργείται η εικόνα «πολιτών δύο ταχυτήτων».

Όπως σημειώνουν, «οι ανάγκες και οι συνθήκες διαβίωσης των επιζώντων είναι ίδιες για όλους και δεν εξαρτώνται από την ημερομηνία θανάτου των συζύγων». Οι βουλευτές εξηγούν ότι οι συντάξεις χηρείας του πρώην ΟΓΑ παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, καθώς δεν υπάρχει κατώτατο όριο και το ποσό υπολογίζεται ως το μισό της κύριας σύνταξης του θανόντος.

Στο πλαίσιο αυτό ζητούν απαντήσεις για:

• τον αριθμό των δικαιούχων σύνταξης χηρείας του πρώην ΟΓΑ για θανάτους πριν από τις 13/5/2016,
• το εκτιμώμενο δημοσιονομικό κόστος εάν ενταχθούν στις διατάξεις του ν. 4387/2016,
• και το αν το υπουργείο προτίθεται να προχωρήσει σε νομοθετική ρύθμιση για την αποκατάσταση της αδικίας.

Διαβάστε επίσης:

Παγώνει η περικοπή των συντάξεων χηρείας στον ιδιωτικό τομέα

Έρχεται η ώρα του νέου προϋπολογισμού για το 2026

Συντάξεις Σεπτεμβρίου: Πιο νωρίς οι πληρωμές  – Αναδρομικά στο Α21