Σε μια εποχή όπου το κόστος των πρώτων υλών αυξάνεται, οι γεωπολιτικές πιέσεις επαναχαράσσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού και η κοινωνία απαιτεί ουσιαστική δράση για το περιβάλλον, οι επιχειρήσεις στρέφονται σε έναν νέο αναπτυξιακό ορίζοντα: την κυκλική οικονομία.

Δεν πρόκειται μόνο για “οικολογικό καθήκον” αλλά για επιχειρηματική στρατηγική. Η ανακύκλωση και η επαναχρησιμοποίηση των πόρων δεν μειώνουν μόνο τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αλλά ενισχύουν άμεσα την ανθεκτικότητα και την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών – και ελληνικών – επιχειρήσεων.

1

Από το γραμμικό μοντέλο στο κυκλικό πλεονέκτημα

Το παραδοσιακό οικονομικό μοντέλο “παίρνω – παράγω – πετώ” έχει ξεπεράσει τα όριά του. Αντίθετα, το κυκλικό μοντέλο βασίζεται στη μέγιστη αξιοποίηση των πόρων: ανακύκλωση υλικών, σχεδιασμός προϊόντων που διαρκούν, δυνατότητα επισκευής και επαναξιοποίησης.

Για τις επιχειρήσεις, αυτό μεταφράζεται σε:

Μείωση κόστους: Επαναχρησιμοποίηση υλικών σημαίνει λιγότερες εισαγωγές, άρα λιγότερες δαπάνες και λιγότερη εξάρτηση.

Καινοτομία: Το κυκλικό μοντέλο απαιτεί ανασχεδιασμό προϊόντων, υπηρεσιών και διαδικασιών, ενισχύοντας την τεχνολογική υπεροχή.

Νέα έσοδα: Μοντέλα τύπου “πώληση ως υπηρεσία” (π.χ. leasing αντί για ιδιοκτησία) δημιουργούν νέες μορφές εμπορικής αξίας.

Αξιοπιστία και βιώσιμο brand: Οι καταναλωτές πλέον ανταμείβουν την υπεύθυνη παραγωγή με την προτίμησή τους.

Κυκλική οικονομία και ΕΕ: Μια στρατηγική επιλογή

Η ΕΕ έχει εντάξει την κυκλική οικονομία στον πυρήνα της Πράσινης Συμφωνίας. Ο «Νέος Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία» στοχεύει στην επίτευξη “πλήρως κυκλικών” προϊόντων έως το 2030, με αυστηρά πρότυπα οικολογικού σχεδιασμού και επέκταση της διάρκειας ζωής των προϊόντων.

Η ανακύκλωση μετάλλων, πλαστικών και ηλεκτρονικών είναι κρίσιμη για την αυτάρκεια της Ευρώπης. Σε αυτό το πλαίσιο, εντάσσεται και ο Κανονισμός για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες (CRMA), που προβλέπει ότι μέχρι το 2030 τουλάχιστον το 25% των κρίσιμων πρώτων υλών πρέπει να προέρχεται από ανακύκλωση.

Παραδείγματα από την πράξη

Στην Ελλάδα, εταιρείες όπως η Alumil, η Polygreen και η Hellenic Recovery Recycling Corporation υιοθετούν κυκλικά μοντέλα παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων, κερδίζοντας έδαφος σε εξαγωγές, μείωση κόστους και κοινωνική αναγνώριση.

Η νέα αγορά της “βιομηχανίας ανακύκλωσης” δεν αφορά μόνο μεγάλες βιομηχανίες. Μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις αξιοποιούν πλατφόρμες επαναχρησιμοποίησης υλικών, αναπτύσσουν συνεργασίες με start-ups τεχνολογίας και εισάγουν το concept του “zero waste” στον κλάδο τους.

Κυκλική μετάβαση: Προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες

Φυσικά, η μετάβαση δεν είναι χωρίς εμπόδια. Η έλλειψη τεχνογνωσίας, το θεσμικό κενό, η ακριβή τεχνολογία και η ανεπαρκής διαχείριση αποβλήτων εξακολουθούν να είναι φραγμοί – ιδιαίτερα για μικρές επιχειρήσεις.

Όμως η ενίσχυση από ευρωπαϊκά ταμεία (π.χ. Horizon Europe, Life, REPowerEU), η αυξανόμενη ζήτηση για “πράσινα” προϊόντα και η προώθηση των λεγόμενων “βιομηχανικών συμμετοχικών οικοσυστημάτων” δείχνουν ότι οι ευκαιρίες είναι εδώ – και είναι καινοτόμες, εξαγώγιμες και κοινωνικά ωφέλιμες.