Guardian: Γιατί η Ανατολική Ευρώπη «χτυπήθηκε» λιγότερο απ’ την πλούσια και προηγμένη Δυτική;

Ανάμεσα στα κράτη της ανατολικής Ευρώπης με επιτυχημένη αντίδραση στην πανδημία και η Ελλάδα

Βλέποντας κανείς τον χάρτη εξάπλωσης της πανδημίας στην Ευρώπη, καταλήγει εύκολα σε ένα συμπέρασμα: τα πλουσιότερα έθνη της Δυτικής Ευρώπης υπέφεραν περισσότερο από τον ιό απ’ ό,τι οι χώρες στην ανατολική πλευρά της ΕΕ, σχεδόν χωρίς εξαιρέσεις.

Στα αποτελέσματα τέτοιων μετρήσεων μπορεί να συντελέσουν παράγοντες που να παραποιούν ελαφρώς τα δεδομένα, καθώς η σύγκριση των αριθμών από διαφορετικές χώρες μπορεί να είναι δύσκολη.

Παρ’ όλα αυτά, οι παράγοντες αυτοί δεν είναι αρκετοί να ανατρέψουν το αποτέλεσμα που αποτυπώνεται στην συγκριτική μέτρηση μεταξύ της δυτικής και της ανατολικής Ευρώπης και οι ενδείξεις είναι σαφείς: η δυτική Ευρώπη «χτυπήθηκε» περισσότερο από τον ιό.

Το ερώτημα είναι ένα: γιατί;

Σύμφωνα με σχετική έρευνα που δημοσίευση η εφημερίδα Guardian, διαπιστώθηκε ότι ακόμη και οι λιγότερο πληγείσες χώρες της κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης κατέγραψαν πολύ λιγότερα κρούσματα και θανάτους από τα κράτη της δυτικής Ευρώπης.

Σε ορισμένες, μάλιστα, περιπτώσεις, τα στατιστικά είναι αξιοσημείωτα: η Σλοβακία κατέγραψε μόλις 1.413 επιβεβαιωμένα κρούσματα και 25 θανάτους. Η γειτονική Αυστρία, που θεωρείται ευρέως ότι αντιμετώπισε με επιτυχία την πρόκληση του ιού, έχει, ωστόσο, πάνω από 10 φορές τον αριθμό των λοιμώξεων και 20 φορές περισσότερους θανάτους από την Σλοβακία, με πληθυσμό μικρότερο από το διπλάσιο του μεγέθους.

Μια σειρά από αρκετούς και διαφορετικούς λόγους έχει συντελέσει στην όχι και τόσο αναμενόμενη, ομολογουμένως, εικόνα της Ευρώπης: χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής, που σημαίνει λιγότερους ευάλωτους ηλικιωμένους που ζουν ακόμα, χαμηλότερη πυκνότητα πληθυσμού, λιγότερες πτήσεις προς την Κίνα, χαμηλότερα ποσοστά ή ακόμη και καθαρή τύχη.

Η υποχρεωτική χρήση μάσκας σε εξωτερικούς χώρους, που είναι πλέον κοινή σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, εφαρμόστηκε πολύ νωρίς στην Τσεχία και την Σλοβακία και μπορεί επίσης να βοήθησε στην μείωση της εξάπλωσης του ιού.

 

Ο καθοριστικός παράγοντας

Ο πιο σημαντικός λόγος, ωστόσο, φαίνεται να είναι τα πρόωρα περιοριστικά μέτρα που εφαρμόστηκαν από όλες σχεδόν τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Πιο συγκεκριμένα, όταν στην Βρετανία και σε άλλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης, δημόσιες εκδηλώσεις και συγκεντρώσεις συνεχίζονταν την 2η και 3η εβδομάδα του Μαρτίου, στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη οι κυβερνήσεις είδαν τι συνέβαινε στην Ιταλία και εφάρμοσαν νωρίς το lockdown.

Τα πρόωρα περιοριστικά μέτρα συνέβαλαν στην μείωση της εξάπλωσης του ιού σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Σε πολλά μέρη, ο φόβος των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης, που δεν χρηματοδοτούνται και θα δυσκολεύονταν να αντιμετωπίσουν μια απότομη αύξηση εισαγωγών, βοήθησε πάρα πολύ.

«Η Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο είχαν την αίσθηση πως θα μπορούσαν να σταθμίσουν μια σειρά πολιτικών επιλογών», δήλωσε ο Μπεν Στάνλεϊ, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας.

Ο κόσμος τήρησε με προθυμία τα περιοριστικά μέτρα

Ο ίδιος φόβος για την αδυναμία του υγειονομικού συστήματος έκανε, επίσης, τους πληθυσμούς να είναι πιο πρόθυμοι να ακολουθήσουν τις εντολές, με λιγότερο κόσμο να διαφωνεί με τα αυστηρά μέτρα σε σχέση με την Δυτική Ευρώπη ή τις ΗΠΑ.

«Ήταν ακριβώς το γεγονός ότι νιώσαμε ευάλωτοι στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, που έκανε τον κόσμο να ακολουθήσει το lockdown. Επειδή δεν εμπιστεύεσαι το σύστημα», είπε ο Ιβάν Κράστεφ, Βούλγαρος πολιτικός επιστήμονας.

Η περίπτωση της Ελλάδας

Η Ελλάδα, η οποία εφάρμοσε επίσης ένα πρώιμο και αυστηρό lockdown, για να αποφευχθεί η πίεση στο σύστημα υγείας που πλήττεται από την λιτότητα, είναι άλλη μία χώρα που οι αριθμοί του ιού μέχρι στιγμής παρέμειναν εντυπωσιακά χαμηλοί. Σε πληθυσμό 11 εκατομμυρίων, μόνο 2.642 κρούσματα έχουν επιβεβαιωθεί μέχρι σήμερα.

«Όπως και οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, η Ελλάδα είχε μια πολύ καλή αίσθηση της ευθραυστότητας του συστήματος υγείας της», δήλωσε ο Γιώργος Παγουλάτος, πολιτικός οικονομολόγος, επικεφαλής του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής.

«Αυτό οδήγησε την κυβέρνηση στην λήψη επειγόντων μέτρων νωρίτερα από άλλες κυβερνήσεις της Δυτικής Ευρώπης, οι οποίες ένιωθαν μεγαλύτερη αίσθηση εφησυχασμού για την ικανότητα των συστημάτων τους να χειριστούν την κρίση», πρόσθεσε.

Κατά συνέπεια, υπάρχει η ελπίδα πως η πρόωρη αυτή αντίδραση της Ελλάδας στην επέλαση της πανδημίας και η καλή εικόνα που παρουσιάζει έως τώρα θα την βοηθήσει να ανακτήσει το διεθνές κύρος της, μετά από χρόνια μάχης με αρνητικά πρωτοσέλιδα, που την χαρακτήριζαν ως το μαύρο πρόβατο της Ευρωζώνης.

Τόσο η Ελλάδα, όσο και η Τσεχία έχουν συμπεριληφθεί σε ένα δίκτυο επτά εθνών με επιτυχημένες απαντήσεις στον ιό, που συγκλήθηκαν από τον Αυστριακό καγκελάριο, Σεμπάστιαν Κουρτς, με τις βέλτιστες πρακτικές.

Στην Κεντρική Ευρώπη, ορισμένοι πιστεύουν πως η περιοχή δεν έλαβε την κατάλληλη αναγνώριση για τα χαμηλά νούμερα. «Κάθε φορά που διαβάζεις κάτι για την Ανατολική Ευρώπη, είναι κάτι κακό. Κοιτάξτε μας, είμαστε σπουδαίοι και εσείς παιδιά είστε απαίσιοι. Και τότε έρχεται μια μεγάλη κρίση, όπου οι άνθρωποι πεθαίνουν και οι ομιλητές είναι σε πλήρη αποδιοργάνωση και ο κόσμος που παρακολουθεί τα πάει πολύ καλύτερα. Δεν θα έπρεπε να υπάρχει περισσότερος προβληματισμός για το γιατί;», διερωτάται ο Μπράνκο Μιλάνοβιτς, ένας Σερβο-Αμερικανός οικονομολόγος που ειδικεύεται στις παγκόσμιες εισοδηματικές ανισότητες.

Ο Στάνλεϊ είπε ότι, ενώ πίστευε πως η συζήτηση σε ορισμένους κύκλους για μια «αποικιακή νοοτροπία» από το δυτικό μισό της Ευρώπης προς την υπόλοιπη ήπειρο είναι υπερβολική, υπάρχει μια «ήπια μισαλλοδοξία με χαμηλές προσδοκίες», παρούσα σε πολλά μέσα ενημέρωσης και στάσεις απέναντι στην περιοχή.

 

Και ξαφνικά η ανατολική Ευρώπη γίνεται παράδειγμα προς μίμηση

«Ο κόσμος δεν είναι συνηθισμένος να κοιτάζει προς την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη για θετικά παραδείγματα», δήλωσε κυβερνητικός αξιωματούχος σε μια χώρα της περιοχής στον Guardian. «Εν μέρει, αυτό οφείλεται στα στερεότυπα, αλλά εν μέρει είναι και δικό μας λάθος. Είναι δύσκολο να δικαιολογηθεί ο τρόπος με τον οποίο οι φίλοι μας από την Ουγγαρία χρησιμοποίησαν την κρίση ιού, για να επιβάλουν περιορισμούς».

Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Ορμπάν, χρησιμοποίησε την κρίση για να προωθήσει μια πολύ επικριτική νομοθεσία, που του επιτρέπει να κυβερνά επ’ αόριστον, ενώ η κυβέρνηση της Πολωνίας σκοπεύει να διεξαγάγει αμφιλεγόμενες προεδρικές εκλογές, με ταχυδρομική ψηφοφορία αυτό το Σαββατοκύριακο.

Η Βερόνικα Άνγκελ, Ρουμάνος πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, δήλωσε ότι ορισμένες χώρες της περιοχής «λαμβάνουν περισσότερα εύσημα από όσο θα έπρεπε» για τις αντιδράσεις τους στην κρίση του ιού.

«Η στιγμή που εφαρμόστηκε το lockdown είναι ένα αμβλύ μέσο και ένα κακό μέτρο για την επιτυχία των μέτρων», δήλωσε η Άνγκελ. Επαίνεσε την απάντηση ορισμένων χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Τσεχίας και της Σλοβακίας, που έχουν συγκριτικά καλά χρηματοδοτούμενα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης.

«Όμως η Ουγγαρία, η Ρουμανία και η Βουλγαρία βρίσκονται στην άλλη άκρη: οποιαδήποτε αύξηση των κρουσμάτων θα ανατρέψει στο σύστημα», δήλωσε.

Τέλος, σημειώνεται ότι αξιωματούχοι σε όλη την περιοχή γνωρίζουν πως υπάρχει πάντα η πιθανότητα νέας αύξησης των κρουσμάτων. Γι’ αυτό τον λόγο, πολλές χώρες σκέφτονται να χαλαρώσουν τα περιοριστικά μέτρα, αλλά διατηρούν ακόμη αυστηρούς ελέγχους στα σύνορα, προκειμένου να κρατήσουν μακριά τους ξένους επισκέπτες ή, τουλάχιστον, να βάλουν σε καραντίνα όλες τις νέες αφίξεις.