Κ. Ζέρβας: «Η αλλαγή των αντιλήψεων σχετικά με το φύλο είναι ένας μακρύς δρόμος»

Ισότητα. Δικαίωμα σε ίσες ευκαιρίες, ίσες αμοιβές, ισότιμη αντιμετώπιση… Αγώνας χωρίς αρχή και τέλος για κάθε γυναίκα, ανεξαρτήτως ηλικίας, ιδιότητας ή επαγγελματικής δραστηριότητας. Αγώνας απέναντι σε στερεότυπα που επιμένουν, σε ανισορροπίες που εξακολουθεί να συναντά κανείς σε κάθε σημείο της ιδιωτικής ή της δημόσιας σφαίρας, απέναντι σε προκαταλήψεις και φαινόμενα σεξισμού που δεν λένε να εκλείψουν.

Αρκούν, άραγε, οι ποσοστώσεις για να αλλάξουν βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις ή μήπως μένουμε στην επιφάνεια, στην επιδερμική εικόνα;

Το σίγουρο είναι πως «η αλλαγή των αντιλήψεων σχετικά με το φύλο είναι ένας μακρύς δρόμος», όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Κωνσταντίνος Ζέρβας, στη συνέντευξη που παραχωρεί στο mononews.gr και στο portraits.gr.

Και σε αυτόν τον δρόμο, θα συμπληρώσουμε, πέραν από τον αγώνα των ίδιων των γυναικών, πολύ σημαντικό ρόλο έχουν και οι άντρες. Ο δικός τους αγώνας υπέρ της ισότητας, υπέρ της ενίσχυσης της θέσης της γυναίκας και των δικαιωμάτων της. Γι’ αυτό και, για πρώτη φορά, μέσα από τη στήλη «Women Act Champions», δίνουμε λόγο και βήμα στους άντρες, ζητώντας τους να μας βοηθήσουν, μέσα από τη δική τους οπτική και κριτική στάση, να διαμορφώσουμε ένα καλύτερο αύριο όχι μόνο για τις γυναίκες, αλλά για ολόκληρη την κοινωνία.

Ο λόγος στον Δήμαρχο Θεσσαλονίκης λοιπόν…

Υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση λόγω φύλου στην επαγγελματική πορεία αντρών και γυναικών στο χώρο σας;

Δυστυχώς πάντοτε υπήρχε και ακόμη και σήμερα υπάρχει. Ο χώρος της πολιτικής, της ηγεσίας δεν ξεφεύγει από αυτόν τον κανόνα, χωρίς να παραβλέπουμε τη σταδιακή βελτίωση των τελευταίων ετών. Στην καθημερινότητα έχουν γίνει και γίνονται βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, απέχουμε όμως ακόμη από το σημείο της πλήρους ισότητας.

Υπάρχουν στερεότυπα που μπορούν να λειτουργούν περιοριστικά στην ανέλιξη των γυναικών;

Σίγουρα υπάρχουν και είναι συνυφασμένα με τις παραδοσιακές αντιλήψεις για το ρόλο των γυναικών και τις δεξιότητες που αυτές έχουν.

Για παράδειγμα η άποψη που θέλει τις γυναίκες να μην αντέχουν ή να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν σε περιβάλλον υψηλής πίεσης ή ενδεχομένως να μην μπορούν να διαχειριστούν project μεγάλης συνθετότητας είναι στερεοτυπική. Διαψεύδεται καθημερινά. Τολμώ να πω πως μπορεί να ισχύει και το αντίθετο – μιας και είναι πλέον αποδεκτό ότι το γυναικείο φύλο είναι εμφανώς ικανότερο στο multitasking.

Έχετε διαπιστώσει ότι είχατε κάποιο στερεότυπο στα πιστεύω σας αλλά το έχετε αλλάξει;

Συνειδητά, σε επίπεδο αντίληψης και άποψης δεν είχα και δεν έχω στερεοτυπική σκέψη – το αντίθετο. Όμως έχω «συλλάβει» τον εαυτό μου να «κουβαλάει» κάποιες τέτοιες αποσκευές ασυναίσθητα. Για κλάσματα δευτερολέπτου ή αυτό που λέμε «η πρώτη σκέψη» επηρεάζεται από ορισμένες βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις. Επίσης έχω αναθεωρήσει την άποψή μου για τα όρια αντοχής των γυναικών – είναι εμφανώς μεγαλύτερα από αυτά των ανδρών. Είναι πιο ανθεκτικές και πιο προσηλωμένες στο στόχο.

Η ευθύνη για το σπίτι και τους ανθρώπους της ευρύτερης οικογένειας συνήθως ανήκει στην γυναίκα. Πιστεύετε ότι είναι έτσι; Μπορεί να αλλάξει;

Αυτή ήταν η πραγματικότητα τις προηγούμενες δεκαετίες. Η γενιά που αμφισβήτησε πολιτικά και πολιτισμικά αυτόν το «καταμερισμό εργασίας» ήταν οι babyboomers χωρίς αυτό να σημαίνει ότι επήλθε η ισότητα. Παρατηρώντας όμως τις γενιές που ακολούθησαν, generation x, millennials και τώρα generation z βλέπω πως αλλάζει αυτό το στερεότυπο και πλέον υπεύθυνα για την οικογένεια, την επιμέλεια του σπιτιού και τους ανθρώπους είναι και τα δύο φύλα.

Και βέβαια αυτή η σταδιακή εξέλιξη οφείλεται σε πολλές αλλαγές της οικονομίας, της παραγωγής – πλέον η γυναίκα είναι μέρος του εργατικού δυναμικού, παράγει, έχει εισόδημα, καταναλώνει. Δεν είναι αποκλειστικά η εξαρτώμενη σύζυγος – μητέρα –  νοικοκυρά.

Οι γυναίκες σε θέσεις ευθύνης έχουν πλεονεκτήματα ή μειονεκτήματα σε σχέση με τους άντρες ίδιων προσόντων; Ή είναι το ίδιο;

Το χάσμα μεταξύ των φύλων παραμένει στην αγορά εργασίας, καθώς οι γυναίκες συνεχίζουν να υπερεκπροσωπούνται στους χαμηλότερα αμειβόμενους τομείς και να υποεκπροσωπούνται στις θέσεις λήψης αποφάσεων.

Υπάρχουν μελέτες – και αυτό είναι εντυπωσιακό – που δείχνουν πως όπου υπάρχει ισορροπία των φύλων στα Κέντρα Λήψης Αποφάσεων, τα αποτελέσματα είναι εμφανώς πιο θετικά, με μετρήσιμα στοιχεία. Θεωρώ λοιπόν πως τα δύο φύλα είναι ισάξια στην διαφορετικότητά τους.

Πιστεύετε στις ποσοστώσεις;

Στην Ελλάδα είμαστε πίσω συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στις τελευταίες εθνικές εκλογές, το 2019, εξελέγησαν 65 γυναίκες βουλευτές, ενώ οι τελευταίες δημοτικές και περιφερειακές εκλογές ανέδειξαν μόλις 19 γυναίκες δημάρχους και μία περιφερειάρχη. Ίδια εικόνα και σε εταιρικούς χώρους -10,2% είναι η γυναικεία εκπροσώπηση σε ΔΣ μεγάλων εταιρειών, ενώ οι γυναίκες σε ανώτερες διοικητικές θέσεις  φτάνουν περίπου στο 22% το 2019.

Η θετική διάκριση είναι ένα μέσο διαμόρφωσης πιο ισορροπημένων σχημάτων και πιο αντιπροσωπευτικών αναλογιών. Πιο πολύ όμως πιστεύω πως «η αλλαγή των αντιλήψεων σχετικά με το φύλο είναι ένας μακρύς δρόμος, όπου η ποσόστωση μόνο προσωρινή ανακούφιση των συμπτωμάτων μπορεί να προσφέρει».

Πρέπει οι άντρες να προωθήσουν την γυναικεία ηγεσία στην δημόσια σφαίρα; Και αν ναι, πώς;

Άνδρες που βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης, θέσεις ηγεσίας πρέπει να εμπιστευθούν περισσότερες γυναίκες. Να δώσουν ευκαιρίες, να αναθέσουν, να επιλέξουν, να συνεργασθούν.

Έχετε γυναίκες συνεργάτες στο Δήμο Θεσσαλονίκης;

Ναι, έχω πολλές γυναίκες συνεργάτιδες, αντιδημάρχους και προέδρους Νομικών Προσώπων. Οι περισσότεροι δημοτικοί σύμβουλοι της παράταξής μου είναι γυναίκες. Τις διακρίνει η μεθοδικότητα, η στοχοπροσήλωση, η εργατικότητα. Εμπλουτίζουν τη διοίκηση με τις δικές τους δεξιότητες, ευαισθησίες και τη δική τους διαφορετική ματιά. Νιώθω εξαιρετικά ασφαλής μαζί τους.

Εκτός Δήμου προωθείτε την ιδέα της ισότητας;

Πέραν των κοινωνικών μηνυμάτων και της ευαισθητοποίησης συνεργαζόμαστε με ΜΚΟ που διαδραματίζουν θετικό ρόλο στην υπόθεση αυτή. Παράδειγμα η Women Act που προωθεί την ενίσχυση και ενδυνάμωση γυναικών ώστε να αποκτήσουν ικανότητες, να τις χρησιμοποιήσουν για την προσωπική και επαγγελματική  εξέλιξη και να συμμετέχουν ενεργά στον δημόσιο χώρο.

Επίσης με ενδιαφέρει να αποκτήσουμε σχέσεις συνεργασίας με Δήμους στο δίκτυο των αδελφοποιημένων πόλεων όπου εκεί δήμαρχοι είναι γυναίκες – για παράδειγμα με τη δήμαρχο του Σαν Φρανσίσκο, London Breed. Με ενδιαφέρει να κατανοήσω πώς προσεγγίζουν διάφορα ζητήματα οι γυναίκες συνάδελφοι και ποιες επιλογές κάνουν σε αντίστοιχα προβλήματα με τα δικά μας. Από την άλλη πλευρά να ενισχύσω με όποιες δυνάμεις διαθέτω την ενασχόληση τους με τα κοινά και την επιτυχία τους σε κάθε πολιτικό στίβο.

Έχετε διαπιστώσει φαινόμενα σεξισμού στο χώρο εργασίας σας. Πώς τα αντιμετωπίσατε;

Στο επίπεδο της καθημερινότητάς μου στο Δημαρχείο δεν έχει υποπέσει τίποτε τέτοιο στην αντίληψή μου. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι αποκλείω την ύπαρξη τέτοιων φαινομένων. Ο Δήμος Θεσσαλονίκης είναι ένας μεγάλος οργανισμός – ο μεγαλύτερος εργοδότης στη βόρεια Ελλάδα με 4.500 υπαλλήλους περίπου. Έτσι ό,τι συμβαίνει στην υπόλοιπη κοινωνία και τους εργασιακούς χώρους μπορεί να συμβαίνει και σε εμάς. Το δικό μας χρέος και καθήκον είναι να ενθαρρύνουμε τα θύματα τέτοιων συμπεριφορών και να διαμορφώνουμε πλαίσιο αποτροπής της επανεμφάνισής τους.

Υπάρχει κάτι που μπορεί να αλλάξει νομοθετικά ώστε να δώσει τη δυνατότητα ίσων ευκαιριών στις γυναίκες ή είναι θέμα κουλτούρας και εκπαίδευσης των πολιτών;

Σε θεσμικό – νομικό επίπεδο έχω την αίσθηση ότι έχουν γίνει πολλά βήματα. Βρισκόμαστε ίσως σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο που δυνητικά μπορεί να προωθήσει την ισότητα. Αν με ρωτούσατε θα έδινα μεγαλύτερη βαρύτητα σε θέματα κουλτούρας, ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης, αντικειμενικής δυνατότητας προσφυγής στη δικαιοσύνη κοκ. Χρειάζεται εγρήγορση και παράλληλα μια προσπάθεια στο επίπεδο των αντιλήψεων της κοινωνίας, στην εκπαίδευση, στους χώρους εργασίας. Υπάρχουν κάποιες χώρες που αυτές οι αγωνίες, αυτές οι συζητήσεις έχουν ξεπερασθεί με την ισότιμη -πλέον- συμμετοχή των γυναικών. Εύχομαι σύντομα και στην πόλη, στη χώρα να συμβαίνει το ίδιο.