Όλα τα μυστικά: Τι συμβαίνει στην Καπέλα Σιξτίνα κατά την εκλογή του νέου Πάπα

Η Καπέλα Σιξτίνα το ιστορικό μνημείο, θαύμα της τέχνης έκλεισε ήδη για το κοινό προκειμένου να προετοιμαστεί για ένα από τα πλέον μυστικοπαθή αλλά και συμβολικά γεγονότα στον κόσμο. Όλα τα μάτια έτσι, είναι στραμμένα σε όσα θα συμβούν μέσα στο αριστούργημα του Μιχαήλ Άγγελου, καθώς η Καθολική Εκκλησία ετοιμάζεται να επιλέξει έναν νέο πάπα. Αλλά τι συμβαίνει πραγματικά στην Καπέλα Σιξτίνα κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, γνωστής ως κονκλάβιο, που θα ξεκινήσει στις 7 Μαΐου;

Με τοίχους και οροφή διακοσμημένα με τοιχογραφίες του Μιχαήλ Άγγελου, το παρεκκλήσι αποτελεί σήμερα ένα πολυσύχναστο τουριστικό σημείο. Αλλά η χρήση του ως κονκλάβιο πάει πολύ πίσω, για την ακρίβεια στα 1492, αρκετά χρόνια δηλαδή, πριν ο μεγάλος δάσκαλος της Αναγέννησης σκαρφαλώσει σε μια ψηλή σκαλωσιά για να μεταμορφώσει την οροφή με το πινέλο του. Οι σκηνές συγκεκριμένα, της Παλαιάς Διαθήκης του Μιχαήλ Άγγελου ολοκληρώθηκαν μεταξύ 1508 και 1512, έχοντας ανατεθεί από έναν άλλο ισχυρό και φιλότεχνο ποντίφικα, τον Πάπα Ιούλιο Β’, ο οποίος φιλοδοξούσε να διακοσμήσει και να αναβαθμίσει το παρεκκλήσι, που είχε ανατεθεί από τον θείο του, τον Πάπα Σίξτο Δ’.

Από τα πολυτιμότερα σημεία αυτού του εικονογραφικού διάκοσμου άλλωστε και ένα από τα ιστορικότερα έργα μιας ανεπανάληπτης τέχνης είναι η Δημιουργία του Αδάμ, που δεσπόζει ανάμεσα σε σκηνές όπως τον Διαχωρισμό του Φωτός από το Σκοτάδι από τον Θεό και την Επιβίωση του Νώε από τον κατακλυσμό. Μερικές δεκαετίες αργότερα εξάλλου, μεταξύ 1536 και 1541ο Μιχαήλ Άγγελος είχε προσκληθεί να ολοκληρώσει την Τελική Κρίση στον τοίχο του βωμού ενώ και άλλοι καλλιτέχνες συνέβαλαν με αριστουργηματικές τοιχογραφίες τους στην Καπέλα Σιξτίνα, περιλαμβανομένων του Μποτιτσέλι, του Περουτζίνο και του Γκιρλαντάιο.

Η καμινάδα και η σόμπα

Αν και το κονκλάβιο έχει πραγματοποιηθεί σε διάφορους χώρους κατά τη διάρκεια των αιώνων, η Καπέλα Σιξτίνα είναι η μόνιμη έδρα του από το 1878. Τι συμβαίνει λοιπόν στον ιερό χώρο κατά τη διάρκεια αυτής της εξαιρετικά μυστικής συγκέντρωσης;

Πριν από τη διεξαγωγή του κονκλάβιου το παρεκκλήσι πρέπει να προετοιμαστεί. Και η πιο σημαντική τροποποίηση είναι η εγκατάσταση καμινάδας και σόμπας, που παίζουν βασικό ρόλο στην ενημέρωση του έξω κόσμου για όσα συμβαίνουν εντός.

Περίπου 135 μέλη του Κολλεγίου των Καρδιναλίων, ηλικίας κάτω των 80 ετών έχουν δικαίωμα ψήφου, μυστικής ασφαλώς ενώ ο νέος Πάπας θα πρέπει να συγκεντρώσει την πλειοψηφία των δύο τρίτων. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εξάλλου, υπάρχουν γύροι ψηφοφορίας, μετά τους οποίους όλα τα ψηφοδέλτια καίγονται με την χρήση χημικών, προκειμένου να χρωματιστεί ο καπνός. Όπως γνωρίζουμε όλοι, εάν ο καπνός είναι μαύρος, αυτό δείχνει στους θεατές, ότι δεν έχει ακόμη ληφθεί απόφαση. Αλλά εάν ο καπνός είναι λευκός το κονκλάβιο έχει καταλήξει με επιτυχία στον νέο ποντίφικα. Παράλληλα θα χτυπήσουν καμπάνες, μετά από τις οποίες ο νέος πάπας θα κάνει την δημόσια εμφάνισή του στο μπαλκόνι με θέα την πλατεία του Αγίου Πέτρου, ντυμένος ήδη με το ράσο του.

Τα γεύματα και οι φορητές τουαλέτες

Οι απόκρυφες τελετουργίες του παπικού κονκλαβίου μπορεί να παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητες κατά τη διάρκεια των αιώνων αλλά οι συνθήκες διαβίωσης των καρδιναλίων, που κλειδώνονται μέσα στο Βατικανό έχουν αλλάξει σε σημείο, που δεν αναγνωρίζονται. Όσοι συμμετέχουν έτσι, στο κονκλάβιο του 2025 θα κοιμούνται σε άνετα, αν και λιτά υπνοδωμάτια, θα τρώνε σε κοινόχρηστη τραπεζαρία και θα ψηφίζουν στο επίσημο περιβάλλον της Καπέλας Σιξτίνα.

Μετά την παραίτηση του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ΄ προκατόχου του Πάπα Φραγκίσκου, το 2013 στην Καπέλα Σιξτίνα πραγματοποιήθηκαν, ειδικά για το κονκλάβιο ορισμένες αλλαγές και προσθήκες. Συγκεκριμένα τοποθετήθηκαν φορητές, χημικές τουαλέτες, καθώς οι καρδινάλιοι δεν μπορούσαν να βγουν εύκολα έξω για να χρησιμοποιήσουν τις ίδιες εγκαταστάσεις, που προορίζονται για τους επισκέπτες των Μουσείων του Βατικανού.

Όσον αφορά την διατροφή των καρδιναλίων τα γεύματα προετοιμάζονται από καλόγριες στην κουζίνα της Casa Santa Marta, της εσωτερικής κατοικίας στην οποία διαμένουν οι ίδιοι. Το μενού περιλαμβάνει παραδοσιακά ιταλικά πιάτα, όπως η σούπα μινεστρόνε, σπαγγέτι, σουβλάκια από αρνίσιο κρέας και βραστά λαχανικά, ενώ απαγορεύονται όμως το κοτόπουλο και τα ραβιόλια και όχι για λόγους θρησκευτικούς αλλά ασφαλείας της διαδικασίας. Κι αυτό, γιατί θεωρείται ότι μπορεί να τοποθετηθούν σ΄ αυτά σημειώσεις με μηνύματα ενώ για τον ίδιο λόγο απαγορεύονται και οι χαρτοπετσέτες.

Προστασία από τηλεφωνικές υποκλοπές

Πολλές λεπτομέρειες ωστόσο, για όσα συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του κονκλάβιου παραμένουν καλυμμένες από μυστήριο. Την τελευταία φορά μάλιστα, η ασφάλεια ήταν εξαιρετικά αυστηρή, καθώς η Καπέλα Σιξτίνα ερευνήθηκε διεξοδικά για κάθε είδους κρυφές κάμερες ή άλλο εξοπλισμό καταγραφής ενώ εγκαταστάθηκαν συσκευές και κατά των τηλεφωνικών υποκλοπών. Απαγορεύονται φυσικά τα τηλέφωνα και τα λάπτοπ ενώ αν κάποιος καρδινάλιος παραβιάσει τον όρκο μυστικότητας αφορίζεται αυτόματα.

Όσον αφορά το παρεκκλήσι εξάλλου, πριν το κονκλάβιο λαμβάνονται προστατευτικά μέτρα σε ορισμένα σημεία του, κυρίως στο μωσαϊκό του δάπεδο, το οποίο καλύπτεται από υπερυψωμένη κατασκευή. Πρόκειται για πλούσια μωσαϊκά με περίπλοκα, γεωμετρικά σχέδια από ένθετα μάρμαρα, που σε ορισμένα σημεία απεικονίζουν το σύμβολο του ποντίφικα με τα σταυρωμένα κλειδιά. Ένας ιδιαίτερος διάκοσμος, που ελάχιστοι όμως από τους επισκέπτες παρατηρούν, καθώς όλοι παρατηρούν –δικαιολογημένα πάντως – τις οροφές με τα αριστουργήματα της ζωγραφικής.

Η παράδοση και το κλειδί

Η παράδοση υπαγορεύει, ότι οι καρδινάλιοι είναι κλειδωμένοι στην Καπέλα Σιξτίνα μέχρι να ανακηρυχθεί ο νέος ποντίφικας, άλλωστε και ο όρος κονκλάβιο προέρχεται από το λατινικό cum clave (κλειδωμένος, με κλειδί). Αλλά ενώ αυτός ο κανόνας εφαρμοζόταν παλαιότερα πιο αυστηρά, σήμερα οι καρδινάλιοι έχουν τη δυνατότητα να κάνουν νυχτερινά διαλείμματα καταφεύγοντας στο κατάλυμά τους στην κοντινή Casa di Santa Marta.

Και αυτό σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν, κάποτε και με σοβαρές συνέπειες, όπως στην εκλογή πάπα, το 1559. Εκείνο το έτος το κονκλάβιο άρχισε εν μέσω αποπνικτικής ζέστης στις αρχές Σεπτεμβρίου και μόλις στις 26 Δεκεμβρίου ο έξω κόσμος πληροφορήθηκε τα νέα της ανακήρυξης του νέου ποντίφικα με την εκλογή τότε του Τζιοβάνι Μέντιτσι σε Πάπα Πίο Δ΄. Κατά τη διάρκεια όμως, αυτών των τεσσάρων μηνών, οι συνθήκες διαβίωσης στο Βατικανό είχαν επιδεινωθεί δραματικά. Ένας καρδινάλιος πέθανε, πολλοί αρρώστησαν (μερικοί από αυτούς πέθαναν στη συνέχεια) ενώ η δυσοσμία στην Καπέλα Σιξτίνα, όπου είχαν τα κελιά τους 21 από αυτούς ήταν τόσο έντονη, που η περιοχή χρειάστηκε να απολυμανθεί.

Η ταινία «Κονκλάβιο» (2024) με πρωταγωνιστή τον Ρέιφ Φάινς έχει κεντρίσει την περιέργεια του κοινού για το ιερό γεγονός ακριβώς την κατάλληλη στιγμή. Είναι όμως η ταινία ακριβής; «Πολλά από όσα εμφανίζονται στην ταινία βασίζονται στην πραγματικότητα, σε λειτουργίες και τελετουργίες και σε όσα συμβαίνουν», όπως δήλωσε η θεολόγος Άννα Ρόουλαντς στον Independent. «Το είδαμε αυτό ήδη, με τη σφράγιση του παπικού διαμερίσματος και με την ανακοίνωση του θανάτου, και σίγουρα υπάρχουν πραγματικά στοιχεία σε αυτήν την ταινία», όπως πρόσθεσε. Η ακρίβεια των άλλων σκηνών ωστόσο, παραμένει μυστήριο.

Η Καπέλα Σιξτίνα είναι το κύριο αξιοθέατο του Μουσείου του Βατικανού και πέρυσι δέχτηκε περί τα 6,8 εκατομμύρια επισκέπτες. Για την τρέχουσα περίοδο ωστόσο, οι προκρατημένες ιδιωτικές περιηγήσεις έχουν ακυρωθεί ή αναβληθεί ενώ έχουν ανασταλεί και όσες αφορούν στους Κήπους του Βατικανού και στον αρχαιολογικό χώρο -νεκρόπολη της Via Triumphalis μέχρι να οριστεί νέος πάπας.

 

Διαβάστε επίσης 

Η ιστορία του Βρετανικού ζωντανεύει -Το ναυάγιο στην Κέα και η ανέλκυση αντικειμένων

Γλυπτά του Παρθενώνα: Όχι από τους Βρετανούς αλλά οι προσπάθειες συνεχίζονται

Είναι πάντα χαρούμενες οι νύφες; – Η τέχνη λέει, όχι