Δημοπρασία – Μέσα στη θρυλική σουρεαλιστική συλλογή της Πολίν Καρπίδα

Οι συλλέκτες έργων τέχνης είναι πολλοί αλλά οι προστάτες της γίνονται ολοένα και πιο σπάνιοι. Η Πολίν Καρπίδα όμως, σύζυγος του Έλληνα μεγιστάνα των κατασκευών και εκ των ιδρυτών της τεράστιας, διεθνούς εταιρείας «Αρχιρόδον» Κωνσταντίνου Καρπίδα σίγουρα ανήκει στους τελευταίους.

Γνωστή στον χώρο των εικαστικών – καλλιτεχνών, γκαλερί, μεγάλων οίκων δημοπρασιών και άλλων- για την ουσιαστική συλλογή της μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης, καθώς και για την γενναιόδωρη υποστήριξή της σε ανερχόμενους βρετανούς καλλιτέχνες-βρετανίδα άλλωστε και η ίδια- παραλληλίζεται συχνά με προηγούμενες «grand dame» συλλέκτριες, όπως η Πέγκυ Γκουγκενχάιμ και η Ντομινίκ ντε Μενίλ.

Χωρίς την δική τους «εκκίνηση» μάλιστα, καθώς οι συγκεκριμένες υπήρξαν γόνοι πάμπλουτων οικογενειών ενώ αντίθετα η Πολίν Καρπίδα με καταγωγή από το βιομηχανικό Μάντσεστερ και από οικογένεια της εργατικής τάξης, με μόνα της εφόδια τις σπουδές γραμματέως κατόρθωσε παρ΄όλα αυτά να αναδειχθεί σε ειδήμονα της τέχνης λειτουργώντας «ενστικτωδώς και αλάθητα», όπως έχει ειπωθεί. Απόδειξη, η θρυλική συλλογή της σουρεαλιστικών έργων, μέρος της οποίας πρόκειται να βγει σε δημοπρασία στις 17 και 18 Σεπτεμβρίου στον οίκο Sotheby’s του Λονδίνου, όπου αναμένεται να σπάσει ρεκόρ!

Με την βοήθεια του Αλέξανδρου Ιόλα εξάλλου, στον οποίο πιστώνεται η ανακάλυψη του Άντι Γουόχολ και τον οποίο επιστράτευσε ο αείμνηστος Καρπίδας για να «εκπαιδεύσει» την σύζυγό του στα σύγχρονα ρεύματα, καθώς ο ίδιος ήταν συλλέκτης περισσότερο κλασικών έργων, δημιουργήθηκαν οι βάσεις αυτής της συλλογής. Λέγεται μάλιστα, ότι ο Ιόλας επέστρεψε από την «σύνταξη», το 1974 ακριβώς για να βοηθήσει την Πολίν στην συγκρότηση της συλλογής έργων τέχνης του ζευγαριού.

Σήμερα περί τα 250 έργα από το εκκεντρικό σπίτι της στο Λονδίνο, μεταξύ των οποίων σουρεαλιστικά αριστουργήματα των Σαλβαδόρ Νταλί, Ρενέ Μαγκρίτ, Μαξ Ερνστ, Νίκι ντε Σεν Φαλ, Λεονόρα Κάρινγκτον, Λε Λαλάν και άλλων αναμένεται να πωληθούν για πάνω από 70 εκατομμύρια ευρώ, στην υψηλότερη εκτίμηση που έχει δοθεί ποτέ για μία μόνο συλλογή στον οίκο Sotheby’s Europe. Η επιβεβαίωση της σπουδαιότητας μιας από τις μεγαλύτερες, μεταπολεμικές συλλογές τέχνης.

Η προσωρινή θεματοφύλακας

«Η Πολίν Καρπίδα υπήρξε μια συλλέκτρια πολύ καταρτισμένη και με ακόρεστη όρεξη για ό,τι έχει σχέση με την τέχνη, στοιχεία που λάμπουν σ’ αυτήν την συλλογή», όπως δηλώνεται από τον πρόεδρο του οίκου Sotheby’s Europe, Όλιβερ Μπάρκερ. «Η Καρπίδα λατρεύει να συνεργάζεται με καλλιτέχνες, σχεδιαστές και όλους τους δημιουργούς αλλά στο τέλος το εύρος της συλλογής είναι αναμφισβήτητα δικό της, γιατί είχε την έμφυτη αίσθηση να εντοπίζει απίστευτα έργα πριν από οποιονδήποτε άλλον», προσθέτει ο ίδιος για την συλλέκτρια, που ζει σήμερα στην Νέα Υόρκη.

Ένα ακόμη σύνολο έργων της συλλογής της εξάλλου, 242 τον αριθμό, που βρίσκονταν στο σπίτι της στην Ύδρα δημοπρατήθηκε το 2023 από τον οίκο Sotheby’s στο Παρίσι φθάνοντας τα 35,6 εκατομμύρια ευρώ -πολύ πάνω από την αρχική εκτίμηση- ενώ και το εκπληκτικό ακίνητο, στο οποίο η ίδια φιλοξενούσε για πολλά χρόνια κάθε καλοκαίρι την διεθνή αφρόκρεμα της σύγχρονης τέχνης είχε πουληθεί έναν χρόνο νωρίτερα.

Όπως έχει πει άλλωστε η ίδια, πάντα έβλεπε τον εαυτό της ως προσωρινή θεματοφύλακα των δημιουργιών των καλλιτεχνών. «Νιώθω ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για τα έργα, που βρίσκονται στο σπίτι μου στο Λονδίνο να βρουν την επόμενη γενιά θεματοφυλάκων τους», αναφέρει σε δήλωσή της διαβεβαιώνοντας όμως, ότι «αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση ένα τέλος, καθώς θα συνεχίσω να ζω ανάμεσα στην τέχνη, να διαβάζω βιβλία, να συλλέγω νέα έργα και να υποστηρίζω καλλιτέχνες».

Οι σχέσεις με τους καλλιτέχνες

Η Πολίν Καρπίδα εξάλλου, ανέπτυξε στενές σχέσεις με πολλούς από τους καλλιτέχνες, συμπεριλαμβανομένων των Φρανσουά- Ξαβιέ και Κλοντ Λαλάν, πάνω από 60 έργα των οποίων θα βγουν επίσης στο σφυρί. Η φιλία τους μάλιστα είχε δημιουργηθεί πολύ πριν οι δύο καλλιτέχνες, τους οποίους επισκεπτόταν στο εργαστήριό τους έξω από το Παρίσι, σημειώσουν επιτυχία και έκτοτε υποστήριζε το έργο τους. Στην δημοπρασία για παράδειγμα, θα προσφερθούν πολλές παραγγελίες, που έγιναν από την Καρπίδα στο ζευγάρι των καλλιτεχνών, όπως τα «Σκαμπό Κροκοδείλων» της Κλοντ Λαλάν (1999), η προέλευση των οποίων είναι τόσο σουρεαλιστική όσο και τα έργα. Κι αυτό, γιατί η προέλευσή τους είναι τόσο σουρεαλιστική όσο και τα έργα.

Συγκεκριμένα, το 1972 η Κλοντ φέρεται να επισκέφτηκε τα μεσάνυχτα έναν τοπικό ζωολογικό κήπο για να παραλάβει έναν πρόσφατα νεκρό κροκόδειλο, αποτέλεσμα μιας παράξενης συμφωνίας για την οποία μεσολάβησε η ομότεχνη καλλιτέχνιδα Νίκι ντε Σεν Φαλ, η οποία ήταν φίλη με τον διευθυντή του ζωολογικού κήπου. Το κουφάρι κροκοδείλου επέτρεψε στην Κλοντ να δημιουργήσει εξαιρετικά πιστές αναπαραγωγές του ζώου σε μελλοντικά έργα της, μερικά από τα οποία έφθασαν στην συλλογή της Καρπίδα.

Ο τέλειος καμβάς

Η κατοικία της στο Λονδίνο υπήρξε, σε κάθε περίπτωση ο τέλειος καμβάς για το ξεχωριστό, συλλεκτικό της όραμα. Με τη βοήθεια του σχεδιαστή εσωτερικών χώρων Ζακ Γκρανζ ήταν γεμάτη με animal prints, έντονα χρώματα και βιβλιοθήκες γεμάτες με τόμους σχετικά με την τέχνη, την φιλοσοφία και τα όνειρα.

Αλλά και η επιρροή του Ιόλα είναι εμφανής σε αυτή την ομάδα έργων, που βγαίνουν προς πώληση. Γιατί ως ένας από τους κορυφαίους εμπόρους σουρεαλιστικών έργων στις ΗΠΑ ο Ιόλας ήταν αυτός, που σύστησε την Καρπίδα στον Μαγκρίτ, τον Σαλβαδόρ Νταλί, τον Μαξ Ερνστ και άλλες προσωπικότητες του κινήματος.

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1970 και του 1980 έτσι, η συλλέκτρια απέκτησε πολλά έργα τους, συχνά αγοράζοντας απ΄ευθείας από τους καλλιτέχνες ή ιδιώτες. Μεταξύ άλλων για παράδειγμα, αγόραζε από τις συλλογές του Αντρέ Μπρετόν, του ποιητή Πολ Ελυάρ και του καλλιτέχνη Γουίλιαμ Κόπλεϊ με αποτέλεσμα η δική της συλλογή να αποτελεί ένα από τα πλέον ολοκληρωμένα θησαυροφυλάκια σουρεαλιστικών έργων, που βγαίνουν στην αγορά.

Αλλά και γενικότερα η συλλογή της καταγράφει την επιρροή του κινήματος μέσα από σύγχρονα έργα καλλιτεχνών, όπως ο Γουόρχολ και ο Τζεφ Κουνς, καθώς και τα σχέδια των Λε Λαλάν.

Ο Μαγκρίτ και η Καρπίδα

Μεταξύ των σημαντικότερων έργων της δημοπρασίας είναι το έργο του Μαγκρίτ «La Statue volante» (1940–41), ένας αινιγματικός πίνακας από την τελευταία δεκαετία της καριέρας του καλλιτέχνη, που επανεξετάζει το εμβληματικό θέμα της Αφροδίτης της Μήλου. Ένας πίνακας, που η Καρπίδα απέκτησε πριν από 40 χρόνια, το 1985 ενώ η προέλευσή του μπορεί να εντοπιστεί απ’ ευθείας στον Ιόλα, ο οποίος τον είχε παρουσιάσει σε μία ιστορική έκθεση, το 1959 στην γκαλερί του στη Νέα Υόρκη. Ήταν μάλιστα η έκθεση, η οποία εκτόξευσε την φήμη τον Μαγκρίτ στις ΗΠΑ για να ακολουθήσει το σημαντικό αφιέρωμά του «The Surrealist» στο MoMA λίγα χρόνια αργότερα, το 1965.

Ο πίνακας εκτιμάται ότι μπορεί να φθάσει τα 14 εκατ. ευρώ, και είναι το πιο ακριβό έργο που προσφέρεται. Σημειώνεται, ότι τον περασμένο Νοέμβριο, ο διάσημος πίνακας του Μαγκρίτ «Η αυτοκρατορία του Φωτός» (1954) πουλήθηκε έναντι 121,2 εκατομμυρίων δολαρίων στον οίκο Christie’s στη Νέα Υόρκη, κάνοντας νέο ρεκόρ δημοπρασίας για τον βέλγο σουρεαλιστή ζωγράφο.

Άλλα δέκα έργα του Μαγκρίτ θα προσφερθούν επίσης, συμπεριλαμβανομένου του «La Race blanche» του 1937 με εκτίμηση έως 2 εκατομμύρια δολάρια και του γλυπτού «Tête» (1960) με εκτίμηση ως 662.000 δολάρια, το οποίο βρισκόταν ανάμεσα σε βιβλία σε ένα ράφι στο σπίτι της Καρπίδα. Το συγκεκριμένο έργο αποκτήθηκε, το 1987 από τον Sotheby’s στο πλαίσιο μιας πώλησης έργων από την περιουσία της χήρας του καλλιτέχνη. Το «Les Menottes de Cuivre» εξάλλου (εκτίμηση έως 662.000 δολάρια), ένα αντίγραφο της Αφροδίτης της Μήλου, πιστεύεται ότι φιλοτεχνήθηκε για την ιστορική «Υπερρεαλιστική Έκθεση Αντικειμένων», το 1936.

Η φιλία με τον Γουόρχολ

Επιπλέον υπερρεαλιστικοί θησαυροί αφθονούν! Όπως το «Πορτρέτο της Γκαλά Γκαλερίνα» (1941) του Σαλβαδόρ Νταλί, ένα σπάνιο και γαλήνιο σχέδιο της μούσας και συζύγου του, που δημιουργήθηκε στην εξορία κατά τη διάρκεια του πολέμου και κάποτε ανήκε στον βρετανό ποιητή και γνωστό προστάτη του σουρεαλισμού Έντουαρντ Τζέιμς.

Αλλά και το «The Hour of Angelus» (1949) της Λεονόρα Κάρινγκτον, ζωγραφισμένο στο Μεξικό (εκτίμηση ως 1,05 εκατομμύρια δολάρια), που συνδυάζει την καθολική εικονογραφία με τις μεσοαμερικανικές και ιρλανδικές μυθολογίες, αντανακλώντας τις προσωπικές και πνευματικές επιρροές της καλλιτέχνιδας.

Η πώληση όμως, δεν θα ήταν ολοκληρωμένη χωρίς μερικά έργα του Άντι Γούρχολ, που έγινε αγαπημένος φίλος της Καρπίδα από το 1978. Ο Γουόρχολ είχε αναλάβει να φιλοτεχνήσει ένα πορτρέτο της στο χαρακτηριστικό του στυλ του τετραπλού πάνελ, και οι δυο τους κατέληξαν να δεθούν χάρη στην αμοιβαία αγάπη τους για τα σχέδια κοσμημάτων Belperron και JAR, με αποτέλεσμα μια μεγάλη φιλία.

Στην δημοπρασία προσφέρονται τέσσερεις σημαντικοί πίνακες του καλλιτέχνη και ανάμεσά τους βρίσκονται δύο έργα από τη σειρά του «Τέχνη από την Τέχνη», εμπνευσμένα από τον Έντβαρντ Μουνκ. Είναι η «Μαντόνα και η αυτοπροσωπογραφία με το Χέρι του Σκελετού» (Μετά τον Μουνκ), η οποία εκτιμάται ως 2,65 εκατομμύρια δολάρια και η «Κραυγή» (Μετά τον Μουνκ), η οποία αναμένεται να πουληθεί έως 4 εκατ. δολάρια.

 

Διαβάστε επίσης:

Ο μυστικός κόσμος της γυναίκας στην αρχαιότητα Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης: Γράφει ο δρ Παναγιώτης Ιωσήφ

Αμφίπολη: Υλοποίηση υποδομών εξυπηρέτησης επισκεπτών και διαμόρφωση εκθεσιακού χώρου στον Τύμβο Καστά

Ο μυστικός κόσμος της γυναίκας στην αρχαιότητα Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων: Γράφει η δρ Ιουλία Κ. Κατσαδήμα