Από το ύπαιθρο στο μουσείο – Οι Κούροι της Νάξου μεταφέρονται για να σωθούν

Κείτονται στο έδαφος εδώ και 2.700 χρόνια αλλά κανείς δεν τους μετακίνησε από την θέση τους ως τώρα, παρ΄ ότι ο αρχικός τους προορισμός ήταν να αφιερωθούν σε κάποιο αρχαίο ιερό. Έχουν δοκιμαστεί με όλους τους τρόπους, κλιματολογικά κυρίως αλλά και από τον άνθρωπο (μεταξύ άλλων επισκέπτες αναρριχώνται πάνω τους για φωτογράφηση). Αλλά πλέον έφθασε η ώρα να ληφθούν μέτρα για την σωτηρία αυτών των Κούρων της Νάξου, όπως είναι γνωστά τα κολοσσικά αγάλματα της Αρχαϊκής εποχής, που βρίσκονται στο νησί, εκ των οποίων πράγματι, τα δύο είναι Κούροι ενώ το τρίτο απεικονίζει μάλλον τον θεό Διόνυσο. Ημίεργα και τα τρία ωστόσο, αφού για λόγους, που πιθανολογούνται μόνον, δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ, έχουν παραμείνει στο ύπαιθρο, με τους κινδύνους για την διατήρησή τους να έχουν σήμερα αυξηθεί, λόγω της κλιματικής κρίσης αλλά και της ραγδαίας αύξησης του τουρισμού.

Η μεταφορά των δύο εξ αυτών, των Κούρων συγκεκριμένα, αποφασίστηκε έτσι από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, προκειμένου να εκτεθούν στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάξου, που είναι υπό κατασκευή. Αντίγραφα όμως, θα τοποθετηθούν στην αρχική θέση των γλυπτών.

Όσο για το τρίτο άγαλμα, μια ιδιαιτερότητα απαγορεύει την μετακίνηση του: Η κάτω επιφάνειά του δεν αποκολλήθηκε ποτέ από το φυσικό βράχο, στον οποίο λαξευόταν και όπως φαίνεται εγκαταλείφθηκε μισοτελειωμένο είτε γιατί υπήρξαν δυσκολίες στην δημιουργία και την μεταφορά του είτε γιατί εμφανίστηκαν μεγάλες ρωγμές στην επιφάνεια του μαρμάρου ή ακόμη για άλλους, άγνωστους λόγους.

Τα ημίεργα αγάλματα

Διάσημη για τα εργαστήρια γλυπτικής της στην αρχαιότητα ήταν η Νάξος και σε ένα από αυτά στην περιοχή των Μελάνων του Φλεριού βρίσκονται οι δύο Κούροι. Ακέραιος σχεδόν είναι αυτός που σώζεται σε έναν αγρό δίπλα στην κοίτη του χειμάρρου του Φλεριού, ένα άγαλμα ύψους 5,55 μέτρων από το οποίο λείπει μόνον το κάτω μέρος του αριστερού ποδιού – από το ύψος της ποδοκνημικής άρθρωσης μαζί με το αντίστοιχο κομμάτι της πλίνθου ενώ το δεξί κάτω άκρο είναι αποκομμένο στο ύψος της επιγονατίδας. Όπως εικάζεται εγκαταλείφθηκε στη συγκεκριμένη θέση κατά τη μεταφορά του, πιθανότατα εξαιτίας κάποιου ατυχήματος ας ατυχούς θραύσης μέρους του.

Στην πλαγιά ενός λόφου της κοιλάδας του Φλεριού στο Φαράγγι είχε εγκαταλειφθεί από το πρώτο μισό του 6ου π.Χ. αιώνα, ο δεύτερος ημίεργος Κούρος με σωζόμενο ύψος τα 4,10 μέτρα (το αρχικό του ύψος υπολογίζεται περί στα 5,50 μέτρα). Συγκεκριμένα το άγαλμα σώζεται από το κεφάλι ως το γόνατο του δεξιού ποδιού ενώ το αριστερό λείπει από την μέση του μηρού και κάτω. Το πρόσωπο εξάλλου, έχει αποκοπεί ενώ ημιτελής είναι η κώμη του. Και αυτό πιστεύεται ότι εγκαταλείφθηκε εξ αιτίας κάποιου ατυχήματος κατά την κύλισή του πάνω σε επικλινή βράχο, οπότε και προέκυψε η θραύση των κάτω άκρων.

Στον ευρύτερο χώρο του αρχαίου λατομείου υπάρχουν όμως και διάφορα ημίεργα αρχιτεκτονικά μέλη, όπως επίσης και λαξεύματα στον βράχο.

Τα προβλήματα

Μια ανδρική γενειοφόρο μορφή με την κώμη να πέφτει μέχρι τους ώμους, φορώντας χιτώνα και μακρύ ιμάτιο απεικονίζει εξάλλου, το άγαλμα που βρίσκεται στο λατομείο μαρμάρου κοντά στο χωριό Απόλλωνας. Κολοσσικών διαστάσεων με ύψος 10,7 μέτρα απεικονίζει ίσως τον θεό Διόνυσο και λαξεύτηκε επί τόπου επάνω στο φυσικό μάρμαρο περίπου στα τέλη του 6ου ή στις αρχές 5ου π.Χ. αιώνα. Η αποκόλληση και η μετακίνησή του όμως, προφανώς θα ήταν δύσκολη ενώ πιθανή είναι και η δημιουργία μεγάλων ρωγμών, επιφανειακών και δομικών στο υλικό. Αδυναμίες, που οδήγησαν στην εγκατάλειψή του.

Η διάβρωση είναι το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα τα γλυπτά με συνέπεια την απώλεια του αυθεντικού υλικού. Τα άλατα, διάφορες απολεπίσεις ή και διογκώσεις του μαρμάρου, χαράγματα, ρηγματώσεις, ακόμη και βιολογικές αποθέσεις αλλά και ίχνη καύσης δημιουργούν ένα σύνολο εξαιρετικά αρνητικό για την διατήρησή τους. Προβλήματα που καλείται να επιλύσει η συντήρηση και μια προσεκτικότερη αντιμετώπισή τους.

Διαβάστε επίσης: 

Έργο του Τζορτζ Κόντο, δωρεά Δάκη Ιωάννου στην Ύδρα

Δεύτερος ανελκυστήρας στην Ακρόπολη: Η προσβασιμότητα είναι προτεραιότητά μας, λέει η Λίνα Μενδώνη

Πώς να κερδίσετε κάθε μάχη – Συμβουλές της Κίμπερλι Γκίλφοϊλ πριν φθάσει στην Ελλάδα