Άνοιγμα του Πάπα Φραγκίσκου στους σύγχρονους καλλιτέχνες – Μια ιστορική συνάντηση

«Η ομορφιά της τέχνης εμπνέει μια επιθυμία για τον Θεό και του αποδίδει δόξα», άκουγαν οι περισσότεροι από 200 προσκεκλημένοι τον Πάπα Φραγκίσκο στην ομιλία του την περασμένη Παρασκευή στην Καπέλα Σιξτίνα.

Δικοί του καλεσμένοι ήταν άλλωστε, άνθρωποι του σύγχρονου πολιτισμού, εικαστικοί, σκηνοθέτες, μουσικοί, συγγραφείς, που ανταποκρίθηκαν στην γιορτή για τα 50 χρόνια από την επέκταση των Μουσείων του Βατικανού στη μοντέρνα και σύγχρονη τέχνη.

Μια παρόμοια συγκέντρωση στο ίδιο μέρος είχε γίνει, πριν από σχεδόν έξι δεκαετίες με την πρόσκληση τότε από τον Πάπα Παύλο ΣΤ΄, που είχε οργανώσει μία συνάντηση καλλιτεχνών σε μια προσπάθεια επέκτασης της τεράστιας συλλογής έργων τέχνης του Βατικανού στη σύγχρονη εποχή.

Έτσι, όταν η Μοντέρνα και Σύγχρονη Συλλογή του Βατικανού άνοιξε, το 1973, στα έργα του Μικενάντζελο και του Μποτιτσέλι  προστέθηκαν σιγά σιγά  εκείνα καλλιτεχνών, όπως ο Φράνσις Μπέικον, ο Μαρκ Σαγκάλ, ο Βίνσεντ βαν Γκογκ, ο Τζόρτζιο ντε Κίρικο, ο Λούτσιο Φοντάνα και ο Ανρί Ματίς, αργότερα η Ρίνκο Καβάουτσι και άλλοι.

Άλλωστε γεγονός είναι, ότι η συλλογή του Βατικανού έχει αυξηθεί από περίπου 1.000 έργα, όταν εγκαινιάστηκε σε περίπου 9.000 σήμερα.

Μάντεις και ονειροπόλοι

Στην νέα συνάντηση ο Πάπας Φραγκίσκος χαιρέτισε τους καλλιτέχνες ως μάντεις, ονειροπόλους και οραματιστές σημειώνοντας, ότι ενώ ορισμένοι από τους παρευρισκόμενους είναι συγκρουσιακοί στη δουλειά τους, προκειμένου να προκαλέσουν τους ανθρώπους να σκεφτούν, ο βαθύτερος  στόχος τους είναι να επιτύχουν την αρμονία και την ομορφιά.

«Θέλετε να αποκαλύψετε την πραγματικότητα στις αντιφάσεις της και σε εκείνα τα πράγματα, που είναι πιο άνετο και βολικό να μένουν κρυφά», όπως είπε ο Πάπας Φραγκίσκος. «Όπως οι βιβλικοί προφήτες αντιμετωπίζετε πράγματα, που μερικές φορές είναι άβολα, επικρίνετε τους σημερινούς ψεύτικους μύθους και τα νέα είδωλα, τις κενές συζητήσεις, τα τεχνάσματα του καταναλωτισμού, τα σχέδια εξουσίας…».

Ένας αιρετικός καλλιτέχνης

Για τη φετινή επέτειο, η Εκκλησία είχε και πάλι στόχο να εμβαθύνει τη σχέση της με τις τέχνες, όπως δήλωσε ο επίσκοπος Πολ Τάι, Γραμματέας του Τμήματος Πολιτισμού και Εκπαίδευσης του Βατικανού και γι΄αυτό το λόγο διευρύνθηκε η λίστα των καλεσμένων. Ανάμεσά τους, ο βραζιλιάνος μουσικός Γκαετάνο Βελόζο, ο βρετανός σκηνοθέτης Κεν Λόουτς αλλά και ο βρετανο-ινδός γλύπτης Ανίς Καπούρ.

Υπήρχαν όμως και ονόματα καλλιτεχνών, που μπορεί να είχαν κάνει προηγούμενους Πάπες να ανατριχιάσουν…

«Ήμουν έκπληκτος που με προσκάλεσαν», όπως είπε στους New York Times, ένας εξ αυτών, ο Άντρες Σεράνο που το έργο του συχνά χαρακτηρίζεται ως «παραβατική τέχνη».

Πράγματι, το 1987 η φωτογραφία του με έναν πλαστικό σταυρό σε κόκκινο φόντο, να επιπλέει σε μια δεξαμενή με ούρα είχε προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις στην Αμερική, καθώς  θρησκευτικές οργανώσεις και συντηρητικοί πολιτικοί, όπως οι γερουσιαστές των ΗΠΑ Αλφόνς Ντ΄Αμάτο και Τζέσι Χελμς τον κατηγόρησαν για βλασφημία. Αυτό είχε ως συνέπεια μάλιστα τις περικοπές χρηματοδότησης στο «Εθνικό Προικοδότημα των Τεχνών, που είχε υποστηρίξει την προώθησή του.

Οι προτροπές του Πάπα

Πολλά χρόνια όμως, έχουν περάσει από τότε, και η Εκκλησία έχει διευρύνει την αιγίδα της σε όλα τα είδη τέχνης, συμπεριλαμβανομένης και της αμφιλεγόμενης. Μάλιστα, ο Πάπας Φραγκίσκος ευλόγησε ακόμη και τον Σεράνο! Κάτι, που ο καλλιτέχνης είπε, ότι τον εξέπληξε περισσότερο από την πρόσκληση.

«Είμαι πολύ χαρούμενος, που η Εκκλησία καταλαβαίνει, ότι είμαι χριστιανός καλλιτέχνης και δεν είμαι βλάσφημος καλλιτέχνης. Γιατί είμαι απλώς καλλιτέχνης», όπως δήλωσε ο ίδιος. Όσο για το σημάδι ενθάρρυνσης από το Πάπα «Ήταν ένα υπέροχο, άτακτο χαμόγελο», είπε ο Σεράνο στους Times.

Γενικότερα εξάλλου ο Πάπας Φραγκίσκος προέτρεψε στη συγκέντρωση τους καλλιτέχνες να θυμούνται τους φτωχούς, «που έχουν ανάγκη από τέχνη και ομορφιά» και συνήθως «δεν έχουν φωνή για να ακουστεί» ενώ ζήτησε από  τη συγκεντρωμένους να επικεντρωθούν στην κοινωνική δικαιοσύνη και τα περιβαλλοντικά ζητήματα.

«Υπάρχουν λίγοι θρησκευτικοί ηγέτες, που ήταν τόσο δυνατοί,  τόσο τολμηροί και τόσο γενναίοι όσον αφορά την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής», δήλωσε εξάλλου, ο Ντέιβιντ Βαν Ρέιμπρουκ, βέλγος ιστορικός πολιτισμού και συγγραφέας. Προσθέτοντας για την συγκέντρωση, ότι «Η πυκνότητα του καλλιτεχνικού ταλέντου σε λίγα τετραγωνικά μέτρα σπάνια ήταν τόσο υψηλή!».

Διαβάστε επίσης:

Λίνα Μενδώνη: Ο πολιτισμός είναι δημόσιο κοινωνικό αγαθό, συνυφασμένομε την ανάπτυξη

Γιατί ο Μητσοτάκης επέλεξε δεύτερη φορά τη Λίνα Μενδώνη στο υπουργείο Πολιτισμού

Θεραπευτήριο «Ευαγγελισμός»: Μια ιστορία που συμβαδίζει με αυτήν της νεώτερης Ελλάδας