Νέος Ποινικός Κώδικας: Τι αναφέρει το σχετικό άρθρο για την κατ’ οίκον κράτηση βαρυποινιτών

Κόντρα μεταξύ δικαστικών και του υπουργείου Δικαιοσύνης προκαλεί ο νέος Ποινικός Κώδικας, τον οποίο υπερψήφισε μόνη της η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και τέθηκε σε ισχύ από την 1η Ιουλίου. Αιτία υπήρξαν οι φόβοι των νομικών για μαζικές αποφυλακίσεις βαρυποινιτών και το κατά πόσο θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τις νέες ευνοϊκές διατάξεις και οι ισοβίτες μέλη της 17 Νοέμβρη, όπως ο Αλέξανδρος Γιωτόπουλος, ο Σάββας Ξηρός και ο Δημήτρης Κουφοντίνας.

Σύμφωνα με τις δικαστικές πηγές, με βάσει το άρθρο 110Α του νέου ΠΔ, ο φερόμενος ως αρχηγός της τρομοκρατικής οργάνωσης με τις 17 φορές ισόβια Αλέξανδρος Γιωτόπουλος, ο Βασίλης Τζωρτζάτος, ο Σάββας και ο Χριστόδουλος Ξηρός μπορούν από αύριο κιόλας να υποβάλουν αίτημα αποφυλάκισης και να κριθούν από δικαστικό συμβούλιο, ενώ ο Δημήτρης Κουφοντίνας θα έχει δικαίωμα να ζητήσει την κατ’ οίκον έκτιση της ποινής του από τον Σεπτέμβριο. Σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους, ο νέος Ποινικός Κώδικας στο άρθρο 110Α δεν εξαιρεί τους καταδικασμένους για τρομοκρατία πολυισοβίτες από την απόλυση με όρους, ούτε τους εξαιρεί από την κράτηση στο σπίτι με βραχιολάκι, κάτι που ίσχυε με τον προηγούμενο νόμο. Και αυτό καθώς όπως εξηγούν δικαστές και εισαγγελείς, πρόκειται για διατάξεις ουσιαστικού ποινικού δικαίου, συνεπώς θα υπερισχύουν ως ευνοϊκότερες, ακόμα κι αν μεταβληθούν προς το αυστηρότερο στο άμεσο μέλλον.

Από την πλευρά του, πάντως, ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης του ΣΥΡΙΖΑ, Μιχάλης Καλογήρου, ο οποίος κόντρα στις προειδοποιήσεις των δικαστικών και εισαγγελικών κύκλων αποφάσισε να ισχύσει ο νέος Ποινικός Κώδικας από την 1η Ιουλίου, έσπευσε να καθησυχάσει τους πολίτες, υποστηρίζοντας πως η φασαρία γίνεται για… προεκλογικούς λόγους.

Σύμφωνα με τον κ. Καλογήρου, με τον νέο ποινικό κώδικα η αντιμετώπιση των πολυισοβιτών με τον νέο Ποινικό Κώδικα είναι βαρύτερη, και η παραμονή στη φυλακή τους αυξάνεται από τα 19 στα 25 έτη.

Παράλληλα, υποστηρίζει πως σύμφωνα με το άρθρο 7 του ΠΔ. 62/2014,  δεν εμπίπτουν στην πιλοτική εφαρμογή του θεσμού της ηλεκτρονικής επιτήρησης όσοι έχουν καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη. Συνεπώς, σήμερα, δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη ο εν λόγω θεσμός στις περιπτώσεις που αφορούν τα προκείμενα δημοσιεύματα.

«Πέραν αυτού, πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι κανένα αίτημα αποφυλάκισης από μόνο του δεν μπορεί να οδηγήσει σε αυτή, αφού απαιτείται απόφαση του αρμόδιου δικαστικού συμβουλίου, που κρίνει τις τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις», καταλήγει ο κ. Καλογήρου.

Τι αναφέρει ωστόσο το άρθρο 110Α του νέου Ποινικού Κώδικα, για τον οποίο κάνουν λόγο οι δικαστικοί;

Πρόκειται για τη διάταξη που αφορά την «απόλυση υπό τον όρο της κατ’ οίκον έκτισης της ποινής με ηλεκτρονική επιτήρηση».

Περιέχει 10 παραγράφους, μεταξύ των οποίων και αυτή που ξεκαθαρίζει πως «σε κάθε περίπτωση ο καταδικασθείς μπορεί να απολυθεί αν έχει παραμείνει στο κατάστημα δεκατέσσερα έτη και αν εκτίει περισσότερες ποινές ισόβιας κάθειρξης, αν έχει παραμείνει δεκαέξι έτη», αλλά και ότι «για την απόλυση του καταδικασθέντος κατά τις διατάξεις του παρόντος άρθρου δεν απαιτείται να έχει καταστεί η καταδίκη αμετάκλητη».

Αναλυτικά το συγκεκριμένο άρθρο 110Α του νέου Ποινικού Κώδικα αναφέρει: 

Απόλυση υπό τον όρο της κατ’ οίκον έκτισης της ποινής με ηλεκτρονική επιτήρηση 

1. Όσοι καταδικάσθηκαν σε ποινή στερητική της ελευθερίας μπορούν, με αίτησή τους, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 106 παρ. 1, να απολυθούν υπό τον όρο του κατ’ οίκον περιορισμού με ηλεκτρονική επιτήρηση, όπως αυτός ορίζεται στο άρθρο 284 Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, εφόσον έχουν εκτίσει: α) προκειμένου για φυλάκιση, το ένα πέμπτο αυτής, β) προκειμένου για πρόσκαιρη κάθειρξη, τα δύο πέμπτα αυτής και γ) προκειμένου για ισόβια κάθειρξη, τουλάχιστον δεκατέσσερα έτη.

2. Στην περίπτωση που συντρέχουν σωρευτικά περισσότερες ποινές, ο καταδικασθείς πρέπει να έχει εκτίσει το άθροισμα των τμημάτων των ποινών που προβλέπονται στην προηγούμενη παράγραφο. Σε κάθε περίπτωση μπορεί να απολυθεί, αν έχει εκτίσει δεκαεπτά έτη, ακόμη και όταν το παραπάνω άθροισμα υπερβαίνει το όριο αυτό.

3. Αν ο καταδικασθείς εργάζεται, κάθε ημέρα εργασίας υπολογίζεται σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις της σωφρονιστικής νομοθεσίας.

4. Για τη χορήγηση της υπό όρο απόλυσης, ως ποινή που εκτίθηκε θεωρείται αυτή που υπολογίστηκε ευεργετικά κατά την προηγούμενη παράγραφο. Προκειμένου για ποινές κάθειρξης δεν μπορεί να χορηγηθεί στον καταδικασθέντα η απόλυση, αν δεν έχει παραμείνει στο σωφρονιστικό κατάστημα για χρονικό διάστημα ίσο με το ένα πέμπτο της ποινής που του επιβλήθηκε και, σε περίπτωση ισόβιας κάθειρξης, για δώδεκα έτη. Το χρονικό διάστημα του ενός πέμπτου ή, σε περίπτωση ισόβιας κάθειρξης, των δώδεκα ετών, προσαυξάνεται κατά το ένα πέμπτο των λοιπών ποινών που τυχόν έχουν επιβληθεί, στην περίπτωση που αυτές συντρέχουν σωρευτικά. Σε κάθε περίπτωση όμως ο καταδικασθείς μπορεί να απολυθεί αν έχει παραμείνει στο κατάστημα δεκατέσσερα έτη και αν εκτίει περισσότερες ποινές ισόβιας κάθειρξης, αν έχει παραμείνει δεκαέξι έτη.

5. Για την απόλυση του καταδικασθέντος κατά τις διατάξεις του παρόντος άρθρου δεν απαιτείται να έχει καταστεί η καταδίκη αμετάκλητη.

6. Ο απολυθείς σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου επιτρέπεται να ευρίσκεται προκαθορισμένες ώρες της ημέρας εκτός του τόπου του κατ’ οίκον περιορισμού του αποκλειστικά για λόγους εργασίας, εκπαίδευσης ή επαγγελματικής κατάρτισης, συμμετοχής του σε εγκεκριμένο πρόγραμμα συντήρησης ή απεξάρτησης από ναρκωτικές ουσίες ή αλκοόλ ή και εκπλήρωσης των υποχρεώσεων που του έχουν επιβληθεί. Οι ώρες απουσίας του καταδικασθέντος από τον τόπο του κατ’ οίκον περιορισμού του και το σύνολο των υποχρεώσεών του καθορίζονται είτε με το βούλευμα που διέταξε την απόλυσή του είτε μετά τη χορηγηθείσα απόλυση, με διάταξη του εισαγγελέα πλημμελειοδικών του τόπου έκτισης της ποινής. Με διάταξή του, ο ίδιος εισαγγελέας είτε κατόπιν αίτησης του καταδικασθέντος είτε αυτεπαγγέλτως, αποφασίζει για την αλλαγή του τόπου του κατ’ οίκον περιορισμού, την τροποποίηση του προγράμματος των ωρών απουσίας του καταδικασθέντος από αυτόν και την επιβολή ή τροποποίηση των υποχρεώσεων του τελευταίου. Κατά τα λοιπά ισχύουν τα οριζόμενα στο άρθρο 106 παρ. 2.

7. Η απόλυση σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου μπορεί να μη χορηγηθεί, με ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 106.

8. Η απόλυση μπορεί να ανακληθεί, αν ο καταδικασθείς δεν συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις που του επιβλήθηκαν και πιθανολογείται ότι ενόψει της βαρύτητας της παράβασης των υποχρεώσεών του, του τρόπου και των εν γένει συνθηκών που αυτή συντελέστηκε, δεν παρέχει την προσδοκία ότι θα τηρήσει τις υποχρεώσεις του στο μέλλον. Σε περίπτωση ανάκλησης, ο χρόνος από την απόλυση έως τη νέα σύλληψη δεν υπολογίζεται στην εκτιθείσα ποινή. Ο καταδικασθείς διατηρεί πάντως το δικαίωμα να απολυθεί υπό όρο κατ’ άρθρο 105Β.

9. Η απόλυση σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου αίρεται, όταν ο καταδικασθείς, κατά το χρονικό διάστημα που προβλέπεται στην παράγραφο 10, τελέσει κακούργημα ή πλημμέλημα με δόλο που τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι μηνών, για το οποίο καταδικάστηκε αμετακλήτως. Σε περίπτωση άρσης της απόλυσης, ο χρόνος από την απόλυση έως τη νέα σύλληψη δεν υπολογίζεται στην εκτιθείσα ποινή. Ο καταδικασθείς στην περίπτωση αυτή δικαιούται να απολυθεί υπό όρο κατ’ άρθρο 105Β, αφού παραμείνει στο σωφρονιστικό κατάστημα ένα επιπλέον έτος σε σχέση με τα οριζόμενα στο άρθρο 105Β παρ. 1. Το ίδιο ισχύει αν, κατά το χρόνο που κατέστη η καταδίκη αμετάκλητη, είχε ήδη χορηγηθεί απόλυση κατ’ άρθρο 105Β, χωρίς όμως να έχει παρέλθει το χρονικό διάστημα που αναφέρεται στο άρθρο 109. Δεν εφαρμόζεται το προηγούμενο εδάφιο, αν, κατά το χρόνο που κατέστη η καταδίκη αμετάκλητη, είχε ήδη χορηγηθεί στον καταδικασθέντα η απόλυση υπό όρο κατ’ άρθρο 105Β, χωρίς να έχει ανακληθεί, με αποτέλεσμα η ποινή για την οποία χορηγήθηκε η απόλυση να θεωρείται ότι έχει ήδη εκτιθεί κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 109.

10. Η με το παρόν άρθρο χορηγούμενη απόλυση εκτείνεται μέχρι του χρονικού σημείου της χορήγησης στον καταδικασθέντα της απόλυσης υπό όρο κατ’ άρθρο 105Β.

Τι αναφέρει το άρθρο 7 του Προεδρικού Διατάγματος 62/2014, που επικαλείται ο κ. Καλογήρου (με ημερομηνία ισχύος: 09/12/2016):

1. Ο θεσμός της ηλεκτρονικής επιτήρησης θα εφαρμοσθεί πιλοτικά για χρονικό διάστημα τριάντα έξι (36) μηνών και θα αφορά::α) έως πενήντα (50) κρατουμένους που έχουν καταδικαστεί σε ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης και εκτίουν αυτήν στα Καταστήματα Κράτησης Διαβατών Θεσσαλονίκης, Νιγρίτας Σερρών, Τρικάλων, Κομοτηνής και Γρεβενών, οι οποίοι δηλώνουν μόνιμη κατοικία στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης. Στους κρατούμενους αυτούς θα εφαρμοστεί σύστημα παρακολούθησης της παραμονής τους στην κατοικία τους και της κίνησής τους εκτός αυτής.

β) Έως πενήντα (50) κρατουμένους που έχουν καταδικαστεί σε ποινή περιορισμού και εκτίουν αυτήν στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα ή κρατούμενες που έχουν καταδικαστεί σε ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης και εκτίουν αυτήν στο Κατάστημα Κράτησης Γυναικών Ελαιώνα Θηβών, οι οποίοι δηλώνουν μόνιμη κατοικία στην Περιφερειακή Ενότητα Αττικής, εξαιρουμένων των νήσων που υπάγονται σε αυτήν. Στους κρατούμενους αυτούς θα εφαρμοστεί σύστημα παρακολούθησης της παραμονής τους στην κατοικία τους και της κίνησής τους εκτός αυτής.

γ) Έως εκατό (100) υποδίκους για εγκλήματα, η ανάκριση των οποίων υπάγεται στην αρμοδιότητα του Πρωτοδικείου Αθηνών, του Πρωτοδικείου Πειραιώς και του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, οι οποίοι δηλώνουν μόνιμη κατοικία στην Περιφερειακή Ενότητα Αττικής, εξαιρουμένων των νήσων που υπάγονται σε αυτήν ή την Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης. Στους υποδίκους αυτούς θα εφαρμοστεί σύστημα παρακολούθησης της παραμονής τους στην κατοικία τους. Στον ως άνω αριθμό συμπεριλαμβάνονται και οι υπαγόμενοι στην παράγραφο 3 του άρθρου 110Α του Ποινικού Κώδικα, οι οποίοι δηλώνουν κατοικία στην Περιφερειακή Ενότητα Αττικής, για να εφαρμοστεί σύστημα παρακολούθησης παραμονής στην κατοικία τους. Στον ίδιο αριθμό συμπεριλαμβάνονται και υπόδικοι ή κατάδικοι φοιτητές και σπουδαστές Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, που εδρεύουν στην Περιφερειακή Ενότητα Αττικής, στους οποίους χορηγείται άδεια με ηλεκτρονική επιτήρηση, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 58 του Σωφρονιστικού Κώδικα.

δ) Έως 50 υποδίκους για εγκλήματα που επισύρουν ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης ή καταδίκους που έχουν καταδικαστεί σε ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης και κρατούνται και νοσηλεύονται, για ασθένειες που προβλέπονται στο άρθρο 105 παράγραφος 7 ΠΚ, στο νοσοκομείο κρατουμένων Κορυδαλλού, οι οποίοι δηλώνουν μόνιμη κατοικία στην Περιφερειακή Ενότητα Αττικής, εξαιρουμένων των νήσων που υπάγονται σε αυτήν. Στους υπόδικους αυτούς θα εφαρμοστεί σύστημα παρακολούθησης της παραμονής τους στην κατοικία τους.

2. Σε περίπτωση που καλυφθεί ο αριθμός των ανωτέρω επιτηρουμένων, ο ανάδοχος ειδοποιεί τα αρμόδια όργανα και υπηρεσίες για την ανάκληση της διάταξης, απόφασης ή βουλεύματος, κατ’ αναλογική εφαρμογή της παραγράφου 1 του άρθρου 3.

3. Ο αριθμός των κρατουμένων και υποδίκων που θα ενταχθούν στην πιλοτική εφαρμογή του συστήματος ηλεκτρονικής επιτήρησης μπορεί να αυξομειώνεται με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.