Κυριάκος Πιερρακάκης: Ο πρωταγωνιστής δύο εμβληματικών μεταρρυθμίσεων που άλλαξαν τη χώρα

Με αθλητικούς όρους, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης έχει ήδη πετύχει το «νταμπλ». Το πέρασμά του από τα υπουργεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Παιδείας άφησε πίσω του ένα αξιοσημείωτο αποτύπωμα σε δύο εντελώς διαφορετικά πεδία.

Το gov.gr αποτέλεσε το μοναδικό αποτελεσματικό πλήγμα στην γραφειοκρατία που ταλαιπωρούσε το ελληνικό Δημόσιο και τους πολίτες. Μια ουσιαστική μεταρρύθμιση από αυτές που ανατρέπουν την καθημερινότητα και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής.

Πριν λίγες ημέρες, επιβεβαιώθηκε ότι η διετής θητεία του στο Υπουργείο Παιδείας θα μνημονεύεται ως αυτή που άνοιξε τον δρόμο στα ξένα Πανεπιστήμια να επενδύσουν και να δημιουργήσουν τα δικά τους παραρτήματα στην Ελλάδα.

Τα πρώτα ξένα πανεπιστήμια

Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τον Μάρτιο του 2024, όταν ο τότε υπουργός Παιδείας άκουγε πύρινους λόγους περί καταστρατήγησης του Συντάγματος από την αντιπολίτευση κατά τη διάρκεια συζήτησης του νομοσχεδίου που θα επέτρεπε για πρώτη φορά την ίδρυση παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα.

Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε και με απόφαση του ΣτΕ την περασμένη Παρασκευή κρίθηκε συνταγματικό με το Ανώτατο Δικαστήριο να απορρίπτει τις προσφυγές που είχαν κατατεθεί, κρίνοντας ότι η λειτουργία των παραρτημάτων είναι νόμιμη και συνταγματική.

Ακόμα και στο παρά πέντε αυτή η απόφαση ανάβει το πράσινο φως σε όσες από τις 12 αιτήσεις ξένων πανεπιστημίων έχουν λάβει έγκριση να λειτουργήσουν από τον Σεπτέμβριο του 2025 και να δεχθούν τους πρώτους φοιτητές τους.

Υπολογίζεται ότι από το νέο ακαδημαϊκό έτος θα μπορούσαν να τρέξουν πάνω από 100 προγράμματα σπουδών, που απευθύνονται τόσο σε Έλληνες όσο και διεθνείς φοιτητές με έδρα την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, ενώ εφόσον η ανταπόκριση θα είναι μεγάλη, θα μπορούσε να προσελκύσει κι άλλα ξένα πανεπιστήμια που ακόμα είναι διστακτικά σχετικά με την επένδυση.

Το χρονικό μιας δικαίωσης

Ο Κυριάκος Πιερρακάκης επέμενε σε δηλώσεις του από τη θέση του υπουργού Παιδείας να μιλάει για ένα «κρατικό μονοπώλιο» που πρέπει να σπάσει, υποστηρίζοντας ότι το άρθρο 16 πρέπει να αναθεωρηθεί.

Δεν ήταν η πρώτη φορά που η Νέα Δημοκρατία είχε επιχειρήσει –ατελέσφορα- να φέρει εξελίξεις στη Βουλή. Η τελευταία ήταν το 2019, όταν από τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ζήτησε να μπει το επίμαχο άρθρο προς αναθεώρηση, κάτι που η τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ αρνήθηκε.

Με τις ελπίδες για μία νέα απόπειρα αναθεώρησης να τοποθετούνταν στο μακρινό 2027, τον Ιούλιο του 2023, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μίλησε για πρώτη φορά για ενεργοποίηση του άρθρου 28, ανοίγοντας εκ νέου τη συζήτηση για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα.

 Ο Κυριάκος Πιερρακάκης ως υπουργός Παιδείας κίνησε άμεσα τις διαδικασίες, ώστε εντός λίγων μηνών να έχει στα χέρια του το νομοσχέδιο, το οποίο τον Φεβρουάριο του 2024 κατατέθηκε στη Βουλή. Περιελάμβανε ένα «σφιχτό» πλαίσιο κανονισμών -τόσο σε επίπεδο επενδύσεων όσο και ακαδημαϊκό- ώστε καλύπτονται οι υψηλές προδιαγραφές εκπαίδευσης

Τόσο εκτός όσο και εντός Βουλής ο τότε υπουργός Παιδείας δέχθηκε πυρ ομαδόν για το νομοθετικό του έργο, με φορείς της εκπαίδευσης να έχουν έτοιμες τις προσφυγές στο ΣτΕ, με την ψήφιση του νομοσχεδίου.

Τελικά το νομοσχέδιο υπερψηφίστηκε από τη Νέα Δημοκρατία κι από έναν ανεξάρτητο βουλευτή και εκκίνησαν άμεσα οι διαδικασίες που προέβλεπαν την κατάθεση αιτήσεων από τα ξένα πανεπιστήμια, για την άδεια λειτουργίας.

Μεταξύ αυτών το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, το University of York και το Sorbonne Paris Nord.

Οι πολύτιμοι συνεργάτες

«Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που κρίνει συνταγματικό τον νόμο 5094/24 για την εγκατάσταση και λειτουργία μη κρατικών μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στη χώρα μας, συνιστά δικαίωση της βούλησης μας να γκρεμίσουμε τείχη, να σπάσουμε ριζωμένα ταμπού, να ξεπεράσουμε ιδεοληψίες και να δώσουμε περισσότερες επιλογές και ευκαιρίες στους φοιτητές που θέλουν να σπουδάσουν στη χώρα μας», ανέφερε ο κ. Πιερρακάκης λίγη ώρα μετά τη δημοσιοποίηση της απόφασης του ΣτΕ.

Ο ίδιος βέβαια σε ιδιωτικές συζητήσεις, δεν διστάζει να κάνει ειδική αναφορά στους συνεργάτες του, καθώς όπως σημειώνει χωρίς αυτούς δεν θα είχε επιτευχθεί το έργο της ίδρυσης μη κρατικών πανεπιστημίων αλλά και άλλων μεταρρυθμίσεών του.

Οι Γιώργος Δελλής και Νικόλαος – Δημήτρης Πουλάκος είναι οι αρχιτέκτονες του νομοσχεδίου για τα μη κρατικά — και για κάποια αλλά άλλα κυρίως αυτό.

Αυτοί βρήκαν με βάση και τις γνωμοδοτήσεις των κορυφαίων συνταγματολόγων το κλειδί του νομοσχεδίου.

Ο κ. Δελλής είναι καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών ενώ παράλληλα ασκεί και το δικηγορικό του επάγγελμα σε τομείς δημοσίου δικαίου σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Κατά καιρούς έχει εκφράσει τις απόψεις του για τη συνταγματική αναθεώρηση.

Σε πρόσφατη τοποθέτησή του ο κ. Δελλής είχε πει:

«Μπορούμε να ζήσουμε μια χαρά χωρίς αναθεώρηση. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί γιατί η αγωνία είναι να μην σπρώξουμε τον κόσμο στον αντισυστημισμό».

Ερωτηθείς για τη σύνδεση του συντάγματος με την οικονομία, είπε ότι πολλές κρίσιμες συνταγματικές αρχές έρχονται μέσω Βρυξελλών, φέρνοντας ως παράδειγμα το άρθρο 106 για τον ρόλο του κράτους στην οικονομία που δεν έχει αλλάξει ποτέ και ζητώντας, αν γίνει αναθεώρηση, να πούμε το αυτονόητο, ότι το κράτος συντονίζει την οικονομία σε ένα μοντέλο ελεύθερης αγοράς.

Από την άλλη, ο κ. Πουλάκος δικηγόρος, είναι εδώ και χρόνια στο πλευρό του κ. Πιερρακάκη, θεωρείται από τους πιο στενούς του συνεργάτες και από τους ανθρώπους που αναλαμβάνουν πολλές δύσκολες αποστολές.

Η εμπιστοσύνη του δεύτερου αποτυπώνεται στο γεγονός ότι ο κ. Πουλάκος είχε ενεργό ρόλο σε μία σειρά μεταρρυθμίσεων, από τα μη κρατικά πανεπιστήμια μέχρι το ψηφιακό φροντιστήριο, ενώ είχε και την επίβλεψη άλλων έργων.

Ηταν άλλωστε από τους ανθρώπους που έτρεξαν την ψηφιακή διακυβέρνηση. Με την μετακόμιση Πιερρακάκη στο υπουργείο Παιδείας, ο κ. Πουλάκος ανέλαβε κρίσιμους τομείς του χαρτοφυλακίου. Είχε οριστεί πρόεδρος της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής για το νομοσχέδιο για το «Ανοικτό Σχολείο», ενώ συνέβαλε τα μέγιστα στη σύνταξη του νομοσχεδίου για τα ιδιωτικά ΑΕΙ.

Ψηφιακή μεταρρύθμιση

Κι αν η πρόσφατη μεταρρύθμιση αφορούσε τη λειτουργία των ιδιωτικών πανεπιστημίων, ο Κυριάκος Πιερρακάκης ουσιαστικά ανέδειξε την αποτελεσματικότητά του στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

Ποιος θα περίμενε ότι το υπουργείο αυτό που ο προκάτοχός του, Νίκος Παππάς, το χρησιμοποιούσε για να… πάει η Ελλάδα στο διάστημα, θα γινόταν το πιο κομβικό υπουργείο της κυβέρνησης.

Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα εισήλθε δυναμικά στην ψηφιακή εποχή, με μία από τις πιο ουσιαστικές και ορατές μεταρρυθμίσεις να είναι αυτή του δημόσιου τομέα. Στην καρδιά αυτής της μεταρρύθμισης βρίσκεται το gov.gr, η ενιαία ψηφιακή πύλη του ελληνικού δημοσίου, η οποία άλλαξε ριζικά τον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες αλληλεπιδρούν με το κράτος.

Μέσα από το gov.gr, εκατοντάδες υπηρεσίες που παλαιότερα απαιτούσαν φυσική παρουσία, πολύωρες αναμονές και γραφειοκρατικά εμπόδια, έγιναν προσβάσιμες με λίγα μόνο «κλικ». Από την έκδοση υπεύθυνων δηλώσεων και εξουσιοδοτήσεων, μέχρι την άυλη συνταγογράφηση, την εγγραφή σε σχολεία και την έκδοση πιστοποιητικών, το κράτος έγινε περισσότερο απλό, γρήγορο και φιλικό προς τον πολίτη.

Η πανδημία επιτάχυνε τις εξελίξεις με τον Κ. Πιερρακάκη και την ομάδα του να κάνουν «σπριντ» στην ψηφιακή μεταρρύθμιση με αποτέλεσμα εκατοντάδες πλέον πράξεις να γίνονται μέσω ίντερνετ, χωρίς τη φυσική παρουσία του πολίτη και με κατάργηση δεκάδων δικαιολογητικών.

Καθοριστική στην επιτυχία αυτής της μετάβασης ήταν η συμβολή του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης την περίοδο 2019–2023. Με τεχνοκρατική κατάρτιση και σαφή στρατηγική, ο Πιερρακάκης έθεσε ως προτεραιότητα την ενοποίηση των διάσπαρτων ψηφιακών συστημάτων και την απλοποίηση των διαδικασιών για τους πολίτες.

Οραματίστηκε και υλοποίησε ένα κράτος που δεν απαιτεί από τον πολίτη να είναι «διαχειριστής εγγράφων», αλλά που λειτουργεί με διαλειτουργικότητα ανάμεσα σε υπηρεσίες, αναλαμβάνοντας την ευθύνη της πληροφόρησης και της εξυπηρέτησης. Το gov.gr, ως ενιαία πλατφόρμα, αποτελεί την πιο ορατή έκφραση αυτής της φιλοσοφίας.

Η ψηφιακή αυτή επανάσταση, πέρα από την ευκολία που προσέφερε, ενίσχυσε και τη διαφάνεια, την αποτελεσματικότητα και την εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος. Η αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19 ήταν ένα πεδίο όπου η ψηφιακή διακυβέρνηση έδειξε τις δυνατότητές της, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την πλατφόρμα εμβολιασμών και την άυλη συνταγογράφηση.

Ο Κυριάκος Πιερρακάκης δεν έφερε απλώς τεχνολογικές λύσεις, αλλά εισήγαγε έναν νέο τρόπο σκέψης για το τι μπορεί και πρέπει να είναι το κράτος στην ψηφιακή εποχή.