Συνθήκη Σένγκεν: Ολα κρινονται στις 17 Δεκεμβρίου

Αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο αποβολής από τον χώρο Σένγκεν βρίσκεται πλέον η Ελλαδα ως  συνέπεια  αφενός της πολιτικής των ανοικτών συνόρων που ακολούθησε από τον Ιανουάριο και μετά και αφετέρου της διαχειριστικής ανεπάρκειας όπως δείχνει η κατάσταση στα hot spots αλλά και στα σύνορα με την ΠΓΔΜ. Η Ελλάδα δεν δέχεται μόνο πρόσφυγες από τις εμπόλεμες περιοχές αλλά όπως δείχνει το πρόβλημα στην Ειδομένη, από το Μαρόκο, το Μπαγκλαντές, το Ιράν, το Πακιστάν.

Ο κίνδυνος είναι υπαρκτός για την Ελλάδα η οποία θα πρέπει μέχρι το επόμενο Συμβούλιο Κορυφής της ΕΕ στις 17 Δεκεμβρίου να προχωρήσει σε μία σειρά μέτρων που έχει καθυστερήσει και αφορούν την καταγραφή όσων εισέρχονται στην χώρα και στον περιορισμό της ανεξέλεγκτης μετακίνησής τους στις άλλες χώρες. Στο πλαίσιο αυτό η FRONTEX θα δραστηριοποιηθεί και στα σύνορα με την ΠΓΔΜ ενώ η Ελλάδα θα υποβάλλει αίτημα και για ενεργοποίηση της ειδικής ομάδας RABIT στα νησιά.

Επιπλέον η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να επιταχύνει τις διαδικασίες για την λειτουργία των hotspots, ώστε να γίνεται η καταγραφή των εισερχόμενων μεταναστών με τη κατάθεση αιτήματος ασύλου και νόμιμα πλέον να μεταφέρονται στα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη, καθώς επίσης θα πρέπει να προχωρήσει και στην δημιουργία των συμφωνηθέντων χώρων προσωρινής φιλοξενίας τους. Καθώς όμως η Ευρώπη, η οποία από την αρχή του έτους έχει δεχθεί περί τις 800.000 αιτήσεις ασύλου σκληραίνει πλέον την πολιτική της η χώρα μας κινδυνεύει να βρεθεί εκτεθειμένη.

Το πλαίσιο δίνει ξανά ο Επίτροπος Δημήτρης Αβραμόπουλος ο οποίος σε τοποθέτησή του στις αρμόδιες επιτροπές της γαλλικής εθνοσυνέλευσης σημείωσε: “Η ενίσχυση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης, που ζητάει η Γαλλία, είναι μια αναγκαιότητα. Θα εξετάσουμε σύντομα το ενδεχόμενο τροποποίησης του κώδικα Σένγκεν για την καθιέρωση συστηματικών ελέγχων μεταξύ άλλων και για τους πολίτες της ΕΕ όταν επιστρέφουν στον χώρο Σένγκεν”. Παράλληλα ο κ. Αβραμόπουλος προανήγγειλε για την Άνοιξη του 2016 την επανεξέταση της συνθήκης του Δουβλίνου.

Είναι υπαρκτός ο κίνδυνος ;

Σε θέμα των ημερών έχει εξελιχθεί η Συνθήκη της Σένγκεν. Τηρείται ορθά από την Ελλάδα; Και αν όχι, μπορούν οι άλλες χώρες να μας «αποβάλουν» από τη ζώνη της Σένγκεν; Ή ακόμα και να καταργηθεί εντελώς η Συνθήκη της Σένγκεν; Και τι συνέπειες θα είχε αυτό για τη χώρα μας; Ας ξεκινήσουμε πρώτα από τα βασικά: Τι είναι η Συνθήκη της Σένγκεν;

Πρόκειται για ένα σύμφωνο που υπεγράφη τον Ιούνιο του 1985 στην κωμόπολη Schengen του Λουξεμβούργου (εξ ου και το όνομα της Συνθήκης) από τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο, με στόχο την ελεύθερη κυκλοφορία πολιτών μεταξύ των χωρών αυτών μόνο με την ταυτότητα ή το διαβατήριό τους, και χωρίς να απαιτείται visa.

Σταδιακά στις χώρες της Σένγκεν προστέθηκαν οι περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (η Ελλάδα εντάχθηκε το 1997), με εξαιρέσεις μέχρι σήμερα το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιρλανδία, την Κύπρο, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Επίσης, στη Σένγκεν ανήκουν και τέσσερα ευρωπαϊκά κράτη εκτός ΕΕ: Η Ελβετία, το Λιχτενστάιν, η Νορβηγία και η Ισλανδία.

Καταλαβαίνει λοιπόν κανείς ότι το να βρίσκεται μία ευρωπαϊκή χώρα εκτός Σένγκεν δεν είναι ακριβώς «καταστροφή» – η Μεγάλη Βρετανία έχει επιλέξει να μη συμμετέχει στη ζώνη της Σένγκεν, και αυτό δεν έχει πλήξει ιδιαίτερα την οικονομία της, προφανώς. Η βασική διαφορά για μία χώρα που βρίσκεται εκτός Σένγκεν είναι ότι οι πολίτες της χρειάζονται visa για να επισκεφθούν μία χώρα που ανήκει στη Σένγκεν, μία διαδικασία κατά την οποία καλούνται να αποδείξουν μεταξύ άλλων τον σκοπό του ταξιδιού τους και το ότι διαθέτουν αρκετούς οικονομικούς πόρους για τη διαμονή τους εκεί.

Ωστόσο, για πολλά κράτη που δεν ανήκουν στη Σένγκεν, όπως είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Αυστραλία, το Μεξικό, η Αργεντινή και η Βραζιλία, και πάλι δεν είναι απαραίτητη η έκδοση visa, αν οι υπήκοοι αυτών  των χωρών επισκέπτονται χώρα της Σένγκεν για διάστημα μικρότερο των 90 ημερών.

Πέρα από τις ρυθμίσεις που αφορούν στα ταξίδια, η Συνθήκη της Σενγκεν περιλαμβάνει ακόμα κοινούς κανόνες περί χορήγησης ασύλου, κοινές προσπάθειες καταπολέμησης της διακίνησης ναρκωτικών, καθώς και ένα σύστημα πληροφοριών το οποίο επιτρέπει σε αστυνομικά τμήματα να μοιράζονται κοινό τμήμα αρχείων καταζητούμενων και ανεπιθύμητων ανθρώπων, αλλά και κλεμμένων αντικειμένων.

Στο επίμαχο θέμα των ημερών, τώρα, η Συνθήκη της Σένγκεν ορίζει πως τα κράτη-μέλη που συνορεύουν με χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν την υποχρέωση να ελέγχουν αυστηρά τα σύνορά τους αυτά, ώστε να αποτραπεί το λαθρεμπόριο ανθρώπων και ναρκωτικών, καθώς και άλλων παράνομων δραστηριοτήτων.

Αν κριθεί ότι υπάρχει περίπτωση σοβαρού κινδύνου για τη δημόσια ασφάλεια, κάθε κράτος-μέλος έχει δικαίωμα να αποκαταστήσει προσωρινά τους ελέγχους στα σύνορά του εντός της Ζώνης Σένγκεν.

Όσο για το ενδεχόμενο «αποβολής» της Ελλάδας από τη Σένγκεν, δεν υπάρχει κάποια διάταξη που να το απαγορεύει, αν και αναλυτές σημειώνουν πως κάτι τέτοιο δεν θα είχε ουσιαστικά καμία επίδραση, με δεδομένο ότι η Ελλάδα δεν έχει χερσαία σύνορα με άλλες χώρες της Σένγκεν, και φαίνεται ότι η «απειλή» αυτή έχει σκοπό να ασκήσει πίεση στην ελληνική κυβέρνηση να ενισχύσει τους ελέγχους στα σύνορά της.

Πάντως, πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επισημαίνουν τη συμβολική αξία που έχει η Συνθήκη της Σένγκεν για το όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για το ενδεχόμενο διάλυσης της ζώνης της Σένγκεν, σε περίπτωση που το προσφυγικό πρόβλημα συνεχίσει να επιδεινώνεται, κάτι που θα αποτελούσε σοβαρό πλήγμα για την ενότητα της Ευρώπης.