Το νέο τοπίο για τα κόκκινα δάνεια

Χρειάστηκε μία δεκαετία για να αντιμετωπιστεί η πιστωτική φούσκα που ξεκίνησε το 2002/3 και ξέσπασε το 2008/9.

Όπως παρατηρούν έγκυροι ευρωπαϊκοί χρηματοπιστωτικοί κύκλοι, το τραπεζικό σύστημα κράτησε σε ζωή μη βιώσιμες επιχειρήσεις, «σάπια στοιχεία ενεργητικού», όπως χαρακτηρίζονται. Για τον λόγο αυτό, η εξυγίανση καθυστέρησε υπέρμετρα.

Τούτη τη φορά, ο τραπεζικός τομέας είναι καλύτερα προετοιμασμένος.

Είναι γενική η παραδοχή ότι τα κόκκινα δάνεια θα αυξηθούν σε όλη την Ευρώπη. Λόγω της φύσης της κρίσης, τα προβλήματα έχουν επεκταθεί και σε υγιείς μέχρι σήμερα επιχειρήσεις. Το τραπεζικό σύστημα θα έχει την τεράστια ευθύνη να καθορίσει ποιες έχουν την δυνατότητα να επιβιώσουν αν τους δοθεί δάνειο, και ποιες θα αφεθούν στην τύχη τους.

Για να διευκολυνθεί το επώδυνο έργο τους και να αποφευχθούν τα πολλά λάθη, ο τομέας έχει αποφασίσει να βασιστεί στην συγκέντρωση, ανάλυση και εξαγωγή συμπερασμάτων από ένα τεράστιο όγκο στοιχείων, με την βοήθεια εκτεταμένης χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης.

Στο παρόν στάδιο επικρατεί η άποψη ότι η διάσωση θα πραγματοποιηθεί με την χρήση νέων δανείων. Σε δεύτερο στάδιο θα χρησιμοποιηθούν οι εξαγορές και συγχωνεύσεις.

Το μεγάλο ερώτημα, βέβαια, είναι πως θα αντιμετωπιστούν τα κόκκινα δάνεια. Αν θεωρηθεί πως η αύξηση τους στην Ιταλία είναι περίπου αντιπροσωπευτική για το σύνολο της Ευρώπης, τότε εκτιμάται ότι ο ρυθμός τους θα διπλασιαστεί.

Οι εκτιμήσεις, όμως, είναι πολύ προσεκτικές. Θεωρείται ότι η εικόνα δεν είναι σαφής λόγω των μέτρων στήριξης που λαμβάνονται.

Είναι σαφές ότι η τιτλοποίηση θα χρησιμοποιηθεί σε μεγάλη έκταση. Είναι, όμως, επίσης σαφές ότι οι απαιτήσεις των οργανισμών που θα τα αγοράσουν (asset management companies) έχουν αναβαθμιστεί.

Ζητούν να υπάρχει πληροφόρηση σε βάθος, έτοιμα σχήματα τιτλοποίησης και αποσαφηνισμένο νομικό πλαίσιο. Το ενδιαφέρον τους, δηλαδή, επικεντρώνονται τώρα πιά στις δυνατότητες που προσφέρεται στην κάθε περίπτωση να είναι εφικτή η αναγκαστική πληρωμή (legal enforcement), όπως επίσης και στα μακροοικονομικά δεδομένα της χώρας στην οποία «βρίσκονται» τα κόκκινα δάνεια.

Αυτή η διαδικασία απαιτεί, βέβαια, την ύπαρξη σημαντικών ροών ρευστού σε σχεδόν διαρκή βάση, καθότι με βάση ακόμη και τα σημερινά ανεπαρκή δεδομένα, υπολογίζεται ότι η αντιμετώπιση του προβλήματος δεν θα ολοκληρωθεί πριν το τέλος του 2022. Κι αυτό, δηλαδή, με τις πιο αισιόδοξες προϋποθέσεις.

Ο στόχος των ευρωπαίων είναι να υπάρξει ομαλή προσγείωση. Γι’ αυτό και στην ουσία έχει αναπτυχθεί πλέον μία ολόκληρη «βιομηχανία» γύρω από τα κόκκινα δάνεια. Ένας τομέας που απορροφά υλικούς και ανθρώπινους πόρους και βασίζεται πλέον σε μεγάλο βαθμό στην τεχνολογία και στην ταχύτητα επίλυσης των προβλημάτων.

Για τις τράπεζες αυτές οι εξελίξεις θα έχουν επίπτωση στα κεφάλαια τους. Στη βάση αυτή εκτιμάται ότι οι εποπτικοί θεσμοί θα συνεχίσουν να επιδεικνύουν σχετική ευελιξία ως προς την μορφή και την χρήση των κεφαλαίων για τα κόκκινα δάνεια. Παρά ταύτα, θεωρείται ότι η αύξηση κεφαλαίων θα είναι αναπόφευκτη.

Για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, οι εξελίξεις αυτές προσθέτουν νέες απαιτήσεις και προβλήματα.

Το θέμα της σχέσης της αναβαλλόμενης φορολογίας και της αύξησης κεφαλαίου μπορεί –ίσως–  να επιλύεται –προσωρινά–με τα πρόσφατα νομοθετικά βήματα της κυβέρνησης.

Παραμένει, όμως, το θέμα της ικανότητας του ελληνικού τραπεζικού συστήματος (α) να αντιμετωπίσει με νέα νοοτροπία και νέα εργαλεία το θέμα της διαλογής των επιχειρήσεων ως προς την επιβίωση ή την αποβίωση τους, και (β) να λειτουργήσει με τα σημερινά δεδομένα επάρκειας κεφαλαίου τους, ως ένα αποτελεσματικό χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Είναι σαφές ότι σήμερα αυτή η επάρκεια υπάρχει και έχει πιστοποιηθεί. Το ερώτημα είναι αν μεσοπρόθεσμα δεν θα πρέπει να υιοθετηθούν πιο αποτελεσματικά μέτρα, για να απελευθερωθούν επιτέλους οι τράπεζες από το δεκαετές βάρος που φέρουν.

Στο πλαίσιο αυτό, αν οι εξελίξεις ακολουθήσουν την πιο απαισιόδοξη πορεία που υποστηρίζουν μερικοί ότι είναι η πλέον πιθανή, τότε η ίδρυση μίας ευρωπαϊκής bad bank δεν θα πρέπει να αποκλείεται.