Θα γλυτώσουμε την ύφεση ή θα πάει πιο βαθιά;

Είναι πολύ πιθανό ότι η επόμενη συνεδρίαση της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ στις 20/21 Σεπτεμβρίου θα είναι κρίσιμη για την πορεία και της παγκόσμιας οικονομίας. Διότι, η Αμερική έχει επιρροή που επεκτείνεται πέρα από τα σύνορα της. Έτσι, μία περαιτέρω άνοδος των επιτοκίων από την FED μπορεί εύκολα να δημιουργήσει νέο σύνδρομο για ακόμη πιο περιοριστική πολιτική στην Ευρώπη.

Το βασικό ερώτημα που δεν μπορεί κανένας οικονομολόγος να απαντήσει πλέον είναι «πόση ύφεση απαιτείται για να μειωθεί ο πληθωρισμός;». Σε άλλες εποχές όπου η σχέση μεταξύ πληθωρισμού και ανεργίας ήταν σχετικά σαφής (η αναφορά είναι στην περίφημη καμπύλη Philips) αυτός ο υπολογισμός ήταν πιο εύκολος.

Ο απλός κανόνας ήταν πως όσο μειωνόταν η ανεργία τόσο αυξανόταν ο πληθωρισμός. Δεν ζούμε, όμως, πια σ’ αυτήν την εποχή.

Αυτό φάνηκε πολύ καθαρά στην κρίση του 2008/9 όταν με τον φόβο του πληθωρισμού και χωρίς να υπάρχει επαρκής γνώση των καταστάσεων, οι αρχές αφαίρεσαν τα μέτρα στήριξης και έριξαν την παγκόσμια οικονομία σε μία δεκαετία στασιμότητας.

Η κατάσταση σήμερα μοιάζει ως ένα βαθμό σ’ εκείνη του 2009/10. Ο πληθωρισμός οδήγησε σε αύξηση των επιτοκίων και τώρα περιμένουμε να δούμε αν αυτή η αύξηση ήταν αρκετή για να περιορίσει τον πληθωρισμό; Όταν δεν υπάρχει η γνώση, υπάρχουν τα λάθη.

Χθες, στις ΗΠΑ, η ανακοίνωση ότι ο πληθωρισμός δεν είχε μειωθεί σύμφωνα με τις προσδοκίες, οδήγησε τα χρηματιστήρια σε σημαντική πτώση. Ο λόγος ήταν απλός: η μη εκπλήρωση των προσδοκιών θα υποχρέωνε την FED να αυξήσει έτι περαιτέρω τα επιτόκια. Και οι αγορές αντέδρασαν προληπτικά.

Εδώ προκύπτουν δύο ερωτήματα.

Ερώτημα πρώτο: ποιος είχε δημιουργήσει τις προσδοκίες; Απάντηση, οι οίκοι αξιολόγησης, οι οικονομολόγοι των τραπεζών και των εταιρειών ιδιωτικών κεφαλαίων, οι υπεύθυνοι των μεγάλων κρατικών ταμείων επενδύσεων κοκ. Δηλαδή, οι ίδιες οι αγορές. Η FED δεν είχε κάνει καμία πρόβλεψη. Θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για αυτοεκπλήρωση προσδοκιών.

Δεύτερον, μπορεί ο πληθωρισμός όπως μετριέται από τον δείκτη τιμών καταναλωτών ή τον δείκτη του «σκληρού πληθωρισμού» να μην μειώθηκε όσο (αβάσιμα) περίμεναν οι αγορές, αλλά ποιος είπε ότι αυτός ο δείκτης δίνει όλες τις απαντήσεις;

Η μανία με τους μονεταριστές είναι ότι εξακολουθούν να υποτιμούν τους παράγοντες από την πλευρά της προσφοράς που έφεραν τον πληθωρισμό και επιμένουν να τον αντιμετωπίζουν σαν τα αίτια να ήταν από την πλευρά της ζήτησης.

Ο κίνδυνος, λοιπόν, είναι ότι μία νέα αύξηση των επιτοκίων από την FED θα έχει δύο επιπτώσεις.

Η μία πως ενδέχεται να ρίξει την οικονομία των ΗΠΑ σε βαθύτερη επιβράδυνση ή και ύφεση απ’ ότι δικαιολογείται, διότι (όπως γράφει σε πρόσφατο άρθρο του ο J. Stiglitz) η πλευρά της παραγωγής δείχνει σημάδια ομαλοποίησης.

Η δεύτερη επίπτωση είναι πως θα παρασύρει την Ευρώπη στον ίδιο δρόμο, καθώς φαίνεται ότι οι πνευματικές αντοχές της Christine Lagarde έχουν αρχίσει να κάμπτονται και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) είναι μάλλον έτοιμη να προχωρήσει και αυτή σε άνοδο των επιτοκίων. Η πτώση του ευρώ έναντι του δολαρίου έχει πληθωριστικές επιπτώσεις στην ευρωζώνη και οι Ευρωπαίοι μονεταριστές έχουν ξεσηκωθεί.

Ο Stiglitz ορθά επισημαίνει ότι η κεντρική τράπεζα οφείλει να λάβει υπόψη της δείκτες που επιχειρούν να αποτυπώσουν το τι συμβαίνει στην πλευρά της προσφοράς – όπου πολλοί δείχνουν κάμψη και επιστροφή σε επίπεδα που ίσχυαν πριν την κρίση με τον πόλεμο—όπως π.χ. το Global Supply Chain Pressure Index, το Baltic Dry Goods Index κοκ.

Είναι περίπου σίγουρο ότι απευθύνεται σε ιδεοληπτικά άτομα.

Το τελευταίο ερώτημα είναι αν ο Jerome Powell και η Christine Lagarde μπορούν να κλείσουν τα αυτιά τους στις σειρήνες του μονεταρισμού και του λαϊκισμού και να περιμένουν;

Διαβάστε επίσης:

«Είδα τον εχθρό και… είμαστε εμείς»