Η σιωπή και εθελοτυφλία δεν αρμόζουν στις σύγχρονες προκλήσεις

Παρά τις ενδείξεις – για να μην πω αποδείξεις—για το αντίθετο, εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι υπάρχει επιστροφή στην κανονικότητα που γνωρίζαμε.

Φαντάζομαι ότι η εθελοτυφλία είναι βασικό ανθρώπινο χαρακτηριστικό—αν και στην Ελλάδα έχει μεγάλη πέραση.

Η απόφαση της Μεγάλης Βρετανίας να μην εντάξει την Ελλάδα στις χώρες ασφαλούς προορισμού σε συνδυασμό με την άλλη απόφαση του Μπόρις Τζόνσον να μην άρει τα περιοριστικά μέτρα λόγω της εξάπλωσης της νέας μετάλλαξης του ιού, είναι καμπανάκι των κινδύνων που ελλοχεύουν.

Για όσους έχουν μάτια και αυτιά ανοιχτά είναι ταυτόχρονα προειδοποίηση προς την χώρα μας σχετικά με την εμμονή της στο παρωχημένο μοντέλο τουρισμού που εξακολουθούμε να υποστηρίζουμε.

Δυο είναι οι παράγοντες: ο κορονοϊός δεν αντιμετωπίζεται εύκολα επειδή, σε αντίθεση με προηγούμενες αντίστοιχες εμπειρίες, διαδίδεται ταχύτατα, κυρίως με την αναπνοή και μεταλλάσσεται προς το χειρότερο. Επιπλέον, ο οικονομικός εθνικισμός είναι σε άνοδο καθώς πολλά κράτη επιχειρούν να κατευθύνουν τις δαπάνες αναψυχής (ταξίδια και διακοπές) στην εσωτερική αγορά τους.

Η Ελλάδα έχει ανοίξει τα σύνορα της προκειμένου να περιορίσει την μεγάλη ζημιά από την πτώση του τουρισμού. Έστω ότι η οικονομική επιταγή υπερισχύει της υγείας – καθώς οι εμβολιασμοί πληθαίνουν και πολλά περιοριστικά μέτρα είναι αποδεκτά από πολλούς.

Είμαστε, όμως, ευάλωτοι στις μεταλλάξεις. Είναι, δε, σαφές, ότι ένα τέταρτο κύμα θα είναι αβάστακτο σε ανθρώπινο και οικονομικό επίπεδο. Τουλάχιστον προσπαθούμε.

Δεν μπορούμε, όμως, να κάνουμε τίποτα με τις πολιτικές που υιοθετούν άλλα κράτη, επιχειρώντας κι αυτά να περιορίσουν τις αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία τους. Στην λογική «έχω υποφέρει, γιατί να σου δώσω τα χρήματα μου για να περάσεις εσύ καλύτερα» δεν έχουμε απάντηση.

Δεν είναι, ίσως, πολύ αργά για να συνειδητοποιήσουμε ότι στη νέα εποχή των κορονοϊών, της κλιματικής αλλαγής, της μετανάστευσης και της ανατροπής των γεωπολιτικών ισορροπιών, το συγκεκριμένο μοντέλο του μαζικού τουρισμού –με τα τεράστια ξενοδοχεία, τα καζίνο και τις πανάκριβες βίλλες—δεν είναι το πλέον ενδεδειγμένο.

Έχω γράψει για το θέμα αυτό αρκετές φορές (23/10, 2/11, 1/6) επισημαίνοντας ότι η δομή της οικονομίας μας με την υπερβολική εξάρτηση από τον τουρισμό μας καθιστά μη ανταγωνιστικούς στο άμεσο μέλλον. Δυστυχώς, στην Ελλάδα ο τουρισμός αντιμετωπίζεται ως ιερή αγελάδα και κανένας δεν θέλει να προβληματιστεί για την επόμενη ημέρα.

Όλοι τυφλά προσδοκούν στην επιστροφή της κανονικότητας και σχεδόν κανένας δεν μιλά για τους δύο ελέφαντες που στρογγυλοκάθονται στο σαλόνι: πως μπορούμε να αυξήσουμε την συμμετοχή των άλλων τομέων στο ΑΕΠ και πως μπορούμε να στρέψουμε τον τουρισμό σε ποιο σύγχρονες εκφράσεις του – γεγονός που απαιτεί όραμα, θέληση υλοποίησης του και διάθεση για ριζικές αλλαγές—ακόμη και στην παιδεία.

Ένα παράδειγμα είναι αρκετό. Ο φόβος των μεγάλων συγκεντρώσεων υπάρχει και θα υπάρχει. Ταυτόχρονα, δεν μπορεί όλη η Ελλάδα να γίνει Μύκονος.

Μπορεί, όμως, για παράδειγμα, να στραφεί στον ιατρικό τουρισμό, στον τουρισμό του ευ ζειν (well being), στον τουρισμό των συνταξιούχων.

Όλα αυτά προϋποθέτουν τις κατάλληλες και ανταγωνιστικές υποδομές σε εγκαταστάσεις και δίκτυα καθώς και την ύπαρξη του κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού. Προϋποθέτουν ότι οι ξενοδόχοι δεν θα βασίζονται στα τεράστια ξενοδοχεία και στους φτηνούς μαθητευόμενους από τα Βαλκάνια αλλά σε δομές που προσφέρουν περισσότερη ιδιωτικότητα (privacy) και στελεχώνονται από εξειδικευμένο (οπότε και πιο ακριβό) προσωπικό.

Σημαίνει ότι η ακτοπλοΐα δεν θα έχει πλοία 30 ετών αλλά θα επενδύσει στις σύγχρονες ανέσεις και ταχύτητες. Ότι τα λιμάνια δεν θα είναι χαβούζες βύθισης απορριμμάτων και υποδομών του 1950, αλλά κέντρα ασφαλούς υποδοχής και βιτρίνα της χώρας.

Σημαίνει ότι τα πανεπιστήμια θα αναπροσαρμόσουν την διδακτέα ύλη και την δομή των μαθημάτων, ότι θα αναπτυχθεί η σύγχρονη, εξειδικευμένη τουριστική παιδεία.

Σημαίνει ότι τα κυβερνητικά σχέδια θα πρέπει να προσανατολίζονται και στην προσπάθεια να αυξηθεί η συμμετοχή της γεωργίας και της βιομηχανίας στο ΑΕΠ.

Σημαίνει ότι οφείλει να γίνει μία ολοκληρωμένη μελέτη ως προς τις προβλεπόμενες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε συγκεκριμένους και δημοφιλείς τουριστικούς , ώστε να υπάρξει η κατάλληλη και έγκαιρη προετοιμασία.

Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν είναι ούτε προφανή σε πολλούς, ούτε υπάρχει και καμία εμφανής ένδειξη ότι κινούμαστε προς αυτές τις κατευθύνσεις. Αν δεν είναι αυτές, τότε επιτέλους ας γίνει μία συζήτηση για το που πάμε, κι αν μετά αποφασίσουμε ότι όλα είναι καλά, τότε ο καθένας μπορεί τουλάχιστον να αναλάβει τις ευθύνες του.

Η σιωπή και η εθελοτυφλία, όμως, δεν αρμόζουν στις σύγχρονες προκλήσεις. Η συζήτηση για τον ελληνικό τουρισμό πρέπει να ανοίξει.