Οι επιπτώσεις στη χώρα από την νέα μάχη αναζήτησης πολιτικών ισορροπιών στην Ευρώπη 

Η Ευρώπη για άλλη μία φορά εισέρχεται στην αναζήτηση ενός νέου πλαισίου συμβιβασμών ως προς δύο βασικά θέματα: Αφενός την διαπραγμάτευση του Νέου Συμφώνου Σταθερότητας, αφετέρου την πολιτική της «ενεργειακής μετάβασης».

Στην φάση αυτή διαγράφονται εκ νέου πεδία αντιπαράθεσης για την επικράτησης πολιτικών που αγγίζουν τον πυρήνα των διαχρονικών πολιτικών διαφωνιών στην Ε.Ε.. Δυστυχώς, το συνολικό αυτό πλαίσιο των επιδιωκόμενων νέων ισορροπιών, δεν είναι δυνατόν να αφήσει ανεπηρέαστη την θέση της χώρας μας σε μία κρίσιμη περίοδο οικονομικής ανασύνταξης.

Η παρούσα συγκυρία εμφανίζει ένα ιστορικό οξύμωρο, καθώς είναι από τις λίγες φορές που η σύμπλευση Γερμανίας -Γαλλίας στο θέμα της ενεργειακής μετάβαση (taxonomy) δημιουργεί ρήγματα στο παραδοσιακό μπλοκ χωρών του Βορρά, την ίδια στιγμή που στο θέμα του Συμφώνου Σταθερότητας, οι διαφοροποιήσεις όμως Βορρά- Νότου είναι εμφανείς και ισχυρές. Η είσοδος της πυρηνικής ενέργειας και του φυσικού αερίου στην συνολική διαπραγμάτευση δημιουργεί εντάσεις με έμφαση περισσότερο στην πολιτική επιμερισμού πόρων και λιγότερο στην περιβαλλοντική προστασία. Όσο ποιο σύνθετα γίνονται τα ζητήματα όμως, που αφορούν πολιτικές για τις επόμενες δεκαετίες, τόσο ποιο χρονοβόρες γίνονται οι διεργασίες επίτευξης συμφωνίας μεταξύ των χωρών μελών.

Σε κάθε περίπτωση, όσον αφορά την χώρα μας, η έναρξη των συζητήσεων για τις αλλαγές στους δημοσιονομικούς κανόνες, σε συνδυασμό με την διαμόρφωση του προϋπολογισμού και την αναμονή των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, διαμορφώνουν ένα σύνθετο παζλ για δυνατούς λύτες. Βρισκόμαστε άλλωστε σε αναμονή της ολοκλήρωσης της «ενισχυμένης εποπτείας» για την χώρα μας όταν είναι επίσης γνωστό πως θα συνεχίσει να ελέγχεται η οικονομία από τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς και μετά από την έξοδο της εποπτείας αυτής στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού εξαμήνου.

Η προσθήκη της νέας παραμέτρου όμως, του «taxonomy», είναι δυνατόν να αλλάξει σημαντικά την θεώρηση των δεδομένων που έτειναν να διαμορφωθούν μέχρι προ ολίγων ημερών. Ας μην διαφεύγει της προσοχής μας, το γεγονός ότι ακόμα και η αυτονόητη σύσταση του Ταμείου Ανάπτυξης λόγω της πανδημίας, είχε ολοκληρωθεί μετά από σημαντικές διαπραγματεύσεις και υπερκέραση σκοπέλων ιδεολογικών και όχι μόνον. Την στιγμή που αναμένεται η εκταμίευση της πρώτης δόσης.

Αναδεικνύεται πλέον η ανάγκη επίτευξης μίας πρωτόγνωρης ισορροπίας μεταξύ διαφορετικών φιλοσοφιών και ιστορικών συμμαχιών των Ευρωπαϊκών κρατών ως προς την αντιμετώπιση του κρατικού χρέους, την ανάγκη αυτόνομης διαμόρφωσης του προϋπολογισμού μίας χώρας και της ανάδειξης δικής της φιλοσοφίας του μακροπρόθεσμου αναπτυξιακού σχεδιασμού της. Όλα τα παραπάνω βασιζόμενα σε ένα πλαίσιο σφαιρικής αντιμετώπισης της οικονομικής πολιτικής, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις πτυχές της, καθώς και ανάδειξη κοινωνικής ισορροπίας. Βέβαια, οι παραπάνω στόχευση προϋποθέτει ουσιαστική συλλογική δράση. Όσο περνάει ο καιρός όμως, αυτή επιτυγχάνεται όλο και ποιο δύσκολα στην Ε.Ε..

Είναι σαφές πλέον πως ο Νότος πρέπει να υποστηρίξει την πλήρη ανασύνθεση του κανόνα του Συμφώνου Σταθερότητας. Μία διαπραγμάτευση που επί της ουσίας αναμένεται να επηρεασθεί πλέον από την πρόσφατα εξαγγελθείσα νέα πολιτική της ΕΚΤ ως προς την παροχή ρευστότητας στις οικονομίες της Ευρωζώνης αλλά και της FED. H πολιτική αυτή στις ΗΠΑ έχει αρχίσει ήδη να ξεδιπλώνεται. Μόνον που στην χώρα αυτή δεν υπάρχει «σύμφωνο σταθερότητας» και οι αποφάσεις λαμβάνονται άμεσα.

Κατά συνέπεια  ο συνδυασμός της αλλαγής του περιβάλλοντος παροχής ρευστότητας από την ΕΚΤ, και τυχόν επικράτηση της σκληρής πολιτικής των «Βορείων» για επαναφορά των δημοσιονομικών κανόνων από το 2022, είναι δυνατόν να προκαλέσουν τριγμούς στην περεταίρω ανάκαμψη σημαντικού αριθμού οικονομιών της Ε.Ε.

Η προσθήκη σε αυτό το παζλ, της νέας διάστασης διαπραγμάτευσης περί του τρόπου και του χρόνου ενεργειακής μετάβασης, αναδεικνύει άμεσα το γεγονός πως τυχόν «λάθος», θα σηματοδοτήσει νέα περίοδο κρίσεων για τις ασθενέστερες οικονομικά χώρες του Νότου.  Τα γερμανικά “think tanks” μπορεί να θεωρούν πως από τις χώρες του Νότου μόνον η Ελλάδα και η Πορτογαλία έχουν δυνατότητα ουσιαστικής μείωσης του χρέους, είναι όμως ανάγκη να λάβουμε υπόψη το γεγονός πως οι εξελίξεις είναι δυναμικές και ανατρέπουν θεωρήσεις σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.

Δυστυχώς, εν μέσω «ενεργειακής κρίσης» και πανδημίας, η σύνθεση των ζητημάτων της Ευρώπης ολοένα και γίνεται ποιο πολύπλοκη. Κατά συνέπεια, μπορεί το κύριο βάρος της διαπραγμάτευσης μας για την νέα πολιτική δημοσιονομικής σταθερότητας να το σηκώνουν οι Ιταλία και η Γαλλία, όμως είναι αναγκαίο -στα πλαίσια της αναγκαστικής πλέον αναδιάταξης της πολιτικής ανάπτυξης – η κυβέρνηση να αναδείξει ως βάση διαπραγματευτικής τακτικής την εξαίρεση κονδυλίων που οδηγούνται σε αναπτυξιακά έργα από τον υπολογισμό των ελλειμμάτων.