Διευρύνεται η απόσταση ανάμεσα στους οικονομολόγους και τον ρεαλισμό

Αναρωτιέμαι πόσο σοβαρός μπορεί να είναι κανείς όταν υποστηρίζει ότι το 2024 ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη θα είναι 2,6% αντί για το 2,7% που έχει προβλέψει πριν από ένα τρίμηνο – να το λέει και να το πιστεύει;

Δεν έχω αμφιβολία ότι οι οικονομολόγοι που ασχολούνται με τις προβλέψεις είναι καλής πίστης και γνώστες του αντικειμένου τους.

Δεν αμφιβάλω επίσης ότι στην δουλειά τους χρησιμοποιούν εργαλεία ακρίβειας, με εξισώσεις διαφόρων ειδών, είναι άριστοι στην στατιστική και προσπαθούν να κάνουν το καλύτερο από πλευράς ποιότητας.

Φοβάμαι, όμως, πως τα καλά λόγια σταματούν εδώ. Προσπαθώ να κατανοήσω σε τι χρησιμεύει η συγκεκριμένη ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ); Η ερμηνεία ότι αποκλιμακώνεται ο πληθωρισμός είναι εξαιρετικά αδύναμη: είναι πέρα και από τα όρια του στατιστικού λάθους.

Αν γίνεται για να προσδιοριστεί πολιτική, είναι γελοίο. Όταν επικρατεί παγκόσμια αβεβαιότητα που πηγάζει από γεωπολιτικές εξελίξεις, αυτή η διαφορά της 0,1 ποσοστιαίας μονάδας είναι σαν να μην υπάρχει. Πολύ περισσότερο, δεν μπορεί με κανένα τρόπο να χρησιμεύσει ως οδηγία (Guidance) στην αγορά.

Το πρόβλημα, βέβαια, έγκειται στο γεγονός ότι ούτε οι οικονομολόγοι γνωρίζουν με σχετική έστω βεβαιότητα τι θα συμβεί.

Κάθονται, λοιπόν, μπροστά στα γραφεία τους, ανεβάζουν την οθόνη τους το προγνωστικό μοντέλο με το οποίο αισθάνονται άνετα, αυτό που προσδιορίζει την προσωπική τους ζώνη ασφάλειας και, πιστοί στο καθήκον, βγάζουν τα αποτελέσματα στα χρονικά όρια που τους έχουν δοθεί.

Σε παλαιότερες εποχές, που διακρίνονταν τόσο για την αφέλεια τους όσο και για τον δογματισμό τους, οι ομαλές εξελίξεις δικαίωναν τους οικομολογούντες. Σήμερα, όπου τα πάντα μπορεί να ανατραπούν μέσα σε λίγα λεπτά, αυτές οι προβλέψεις και ανακοινώσεις είναι άχρηστες.

Ορθά θα υπάρξει ο υπερασπιστικός αντίλογος ότι καμία εξίσωση δεν μπορεί να λάβει υπόψη της άμεσα γεγονότα όπως, π.χ., τον πόλεμο. Και καμία δεν μπορεί να προβλέψει την ανθρώπινη συμπεριφορά. Με τα νέα εργαλεία στατιστικής, όμως, μπορούν τουλάχιστον να κατασκευαστούν σενάρια – π.χ. ποια θα είναι η εξέλιξη του πληθωρισμού αν συνεχιστεί ή δεν συνεχιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, ή τι θα συμβεί αν συνεχιστεί η πορεία της αποπαγκοσμιοποίησης;

Κοντύτερα στις ανάγκες της κοινωνίας, θα μπορούσαν οι ειδικοί να μας περιγράψουν σενάρια για τις εξελίξεις αν σταματήσει ο χορός της αύξησης των επιτοκίων ή, ακόμα καλύτερα, αν μειωθούν τα επιτόκια.

Αυτή η αυτόματη, προκαθορισμένη στάση «όταν αυξάνεται ο πληθωρισμός, αυξάνουμε ως ανταπόκριση τα επιτόκια» ( knee jerk reaction), που σήμερα έχει αναχθεί σε δόγμα, δεν εξυπηρετεί κανένα—εκτός από την ματαιοδοξία της κρατούσας, πρωταρχικά Γερμανικής, ορθοδοξίας στην οποία έχει τυφλά υποκύψει η μεγάλη πλειοψηφία οικονομολόγων και πολιτικών.

Βλέποντας ότι η κρίση του χρηματοπιστωτικού τομέα δεν υποβόσκει απλά, αλλά συνεχίζεται με απτά, ορατά, γεγονότα, θα περίμενε κανείς από αυτούς που ισχυρίζονται ότι γνωρίζουν το μέλλον, λιγότερη πνευματική αμετροέπεια και περισσότερο ρεαλισμό.

Για παράδειγμα, αν οι επιχειρήσεις δεν βρίσκουν σήμερα εργαζόμενους, αυτό οφείλεται κυρίως στην εκπαίδευση: η τριτοβάθμια εκπαίδευση κάθε μορφής δεν προσφέρει στους πολίτες τα εφόδια, τι δεξιότητες, τα μέσα, τις γνώσεις που αναζητά η παραγωγή. Το πρόβλημα είναι στην εκπαίδευση και πάντως δεν διορθώνεται με την διατήρηση των επιτοκίων σε υψηλά επίπεδα, ούτε με προβλέψεις για οριακή – μικρή σε σημείο γελοιότητας—αποκλιμάκωση του πληθωρισμού.

Εξάλλου, όπως έχει λεχθεί σχετικά, οι οικονομολόγοι έχουν προβλέψει με ακρίβεια τις επόμενες 10 από τις 5 κρίσεις που ξέσπασαν.

Κανένας επίσημος οργανισμός, κανένας θεσμικός οικονομολόγος, δεν πρόβλεψε την κρίση του 2008/9 ή έστω την παρούσα.

Δυστυχώς, είναι ακόμα πολλές οι εκπλήξεις που μας επιφυλάσσουν το ίδιο το σύστημα, ο δογματισμό και η εθελοτυφλία.

Διαβάστε επίσης: