Για δεκαετίες, η παγκόσμια χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική λειτουργούσε στη σκιά της πολιτικής εξουσίας, βασισμένη όχι στη στρατιωτική ισχύ ή στη λαϊκή εντολή, αλλά στην εμπιστοσύνη, τη συνεργασία και την αθόρυβη τεχνοκρατική νομιμοποίηση. Ωστόσο, το τοπίο αυτό απειλείται σήμερα από τις παρεμβάσεις της κυβέρνησης Τραμπ, η οποία φλερτάρει ανοιχτά με την ιδέα αποχώρησης από τους διεθνείς οργανισμούς που επιβλέπουν την παγκόσμια οικονομική σταθερότητα.

Σύμφωνα με πρόσφατο εκτελεστικό διάταγμα, οι ΗΠΑ θα επανεξετάσουν τη συμμετοχή τους σε όλους τους διεθνείς θεσμούς εντός 180 ημερών, προκαλώντας ανησυχία στους κόλπους της παγκόσμιας οικονομικής κοινότητας. Ανάμεσα στους φορείς που ενδέχεται να επηρεαστούν βρίσκονται και οργανισμοί-πυλώνες της μετα-κρίσης εποχής, όπως η Επιτροπή Τραπεζικής Εποπτείας της Βασιλείας και το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, οι οποίοι εναρμονίζουν τους τραπεζικούς κανόνες μεταξύ των χωρών.

1

Η πρόθεση αποδέσμευσης της Ουάσινγκτον από τις παγκόσμιες ρυθμίσεις εγείρει εύλογες ανησυχίες για το μέλλον ενός ήδη ευάλωτου συστήματος. Η πίεση εντείνεται καθώς ο πρόεδρος Τραμπ έχει ήδη σταματήσει την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων της Βασιλείας ΙΙΙ, οι οποίες είχαν συμφωνηθεί μετά την κρίση του 2008. Αντί για ενίσχυση των κανόνων, η νέα προσέγγιση των ΗΠΑ εστιάζει στη χαλάρωση του ρυθμιστικού πλαισίου, κάτι που ενθουσιάζει τις αγορές αλλά θορυβεί τους θεσμικούς παράγοντες.

Απειλή κατά της διεθνούς τάξης;

Ο επικεφαλής της JP Morgan, Τζέιμι Ντίμον, μαζί με άλλους τραπεζικούς ηγέτες της Wall Street, έχουν απευθύνει προειδοποιήσεις στον Λευκό Οίκο για τους κινδύνους μιας τέτοιας στάσης, κάνοντας λόγο για απώλεια αξιοπιστίας των ΗΠΑ και ακόμη και για ύφεση εάν οι πολιτικές αυτές συνεχιστούν. Την ίδια ώρα, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο τηρούν στάση αναμονής, καθυστερώντας την εφαρμογή των κανόνων, περιμένοντας την τελική στάση της Ουάσινγκτον.

Πίσω από τις επίσημες δηλώσεις αισιοδοξίας, στους διαδρόμους των διεθνών ρυθμιστικών οργανισμών επικρατεί σκεπτικισμός. Τρεις υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι, μιλώντας υπό καθεστώς ανωνυμίας, εξέφρασαν στον ιστότοπο Politico την ανησυχία τους για ένα μέλλον στο οποίο οι διεθνείς κανόνες καθίστανται κενό γράμμα χωρίς την αμερικανική συμμετοχή. Όπως σχολίασαν, η έλλειψη δεσμευτικής εξουσίας από πλευράς των οργανισμών σημαίνει ότι η εφαρμογή των προτύπων εξαρτάται αποκλειστικά από τη βούληση των κυβερνήσεων.

Η εποχή των πολυμερών συναινέσεων φτάνει στο τέλος της;

«Αν οι ΗΠΑ πάψουν να εμπλέκονται ενεργά, τότε δεν μπορούμε να μιλάμε πια για παγκόσμιους κανόνες», εξηγεί ο Θόρστεν Μπεκ, διευθυντής του Florence School of Banking and Finance. Όπως σημειώνει, ο κίνδυνος κατακερματισμού της ρύθμισης είναι πλέον ορατός: οι διεθνείς τράπεζες θα πρέπει να συμμορφώνονται με διαφορετικούς κανόνες ανά χώρα, αυξάνοντας το κόστος και την αβεβαιότητα. «Αν αποσυρθούν οι ΗΠΑ, αυτοί οι οργανισμοί θα γίνουν περισσότερο λέσχες συζήτησης παρά πραγματικοί ρυθμιστές», επισημαίνει.

Ορισμένοι φοβούνται ότι η απόσυρση των ΗΠΑ θα ανοίξει τον δρόμο για μεγαλύτερη επιρροή αναδυόμενων δυνάμεων, όπως η Κίνα και οι BRICS, στους διεθνείς κανόνες. Ενώ αυτό μπορεί να σηματοδοτεί μια πιο πολυπολική οικονομική τάξη, εγκυμονεί επίσης τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης σε περίπτωση κρίσης — μιας κρίσης την οποία οι υπάρχοντες παγκόσμιοι θεσμοί ίσως να μην μπορούν πλέον να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά.

Ένα τεχνικό ζήτημα με παγκόσμιες επιπτώσεις

Αν και το θέμα μοιάζει τεχνικό και μακριά από την καθημερινότητα των πολιτών, οι συνέπειές του είναι πολύ πιο απτές. Από την παγκόσμια σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος μέχρι τη ρύθμιση της αγοράς κρυπτονομισμάτων και τις ανθεκτικές δομές για την αντιμετώπιση κρίσεων, οι διεθνείς οικονομικοί κανόνες επηρεάζουν άμεσα τη ζωή και τις αποταμιεύσεις των πολιτών σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Για την ώρα, η διεθνής κοινότητα περιμένει την εκπνοή της εξάμηνης διορίας των ΗΠΑ. Το μέλλον του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος κρέμεται από την απόφαση μιας κυβέρνησης που δεν κρύβει ότι προτεραιότητά της είναι το «America First».

 

Διαβάστε επίσης 

Μπιλ Γκέιτς: Η έλλειψη συνεργασίας των ΗΠΑ για την κλιματική αλλαγή δεν θα είναι μόνιμη

Χρυσός: Αυξάνεται εν μέσω κινδύνων εμπορικού πολέμου, ενώ οι έμποροι αναμένουν την απόφαση της Fed

Μπέσεντ: Η ατζέντα Τραμπ για δασμούς και μείωση των φόρων θα φέρει επενδύσεις στη χώρα