Τι κρύβεται πίσω από την ανορεξία ή τη βουλιμία;

Όταν το στόμα σιωπά, μιλάει το σώμα!

Οι διατροφικές διαταραχές συνδέονται με τον τρόπο που ο κάθε άνθρωπος βιώνει τον εαυτό του. Το σώμα μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις σκέψεις και τα συναισθήματα μας. Το άτομο που παρουσιάζει διατροφικές διαταραχές δείχνει να εμφανίζει μία διαστρεβλωμένη εικόνα για το σώμα του, η οποία φαίνεται να αποκλίνει τόσο από τη ρεαλιστική και αντικειμενική του εικόνα όσο και από τον ετεροπροσδιορισμό της που προκύπτει από την εκτίμηση των άλλων. Έτσι, το φαινομενικά άσαρκο σώμα του ανορεκτικού ατόμου φαντάζει στα ίδια του τα μάτια ως υπέρβαρο και ανυπόφορο.

Η ανορεξία και η βουλιμία ενδέχεται είτε να εμφανίζονται εκ περιτροπής είτε ανεξάρτητα η μία από την άλλη. Και στις δύο περιπτώσεις, τα αίτια πηγάζουν από ενδοψυχικές συγκρούσεις, οι οποίες και έρχονται στην επιφάνεια υπό τη μορφή συμπτωμάτων, σκέψεων και συμπεριφορών σε σχέση με το φαγητό και το σώμα.

Στη μεν νευρική ανορεξία, το άτομο υποσιτίζεται σε τέτοιο βαθμό που το βάρος του σώματός του φτάνει πολύ πιο κάτω από το κατώτατο φυσιολογικό βάρος για το ύψος και την ηλικία του, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με την πρόκληση εμετών ή τη χρήση καθαρτικών σε τακτικό ή μη τακτικό βαθμό.

Στη δε βουλιμία, υιοθετείται μία διατροφική συμπεριφορά, κατά την οποία γίνεται κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φαγητού σε  μικρό χρονικό διάστημα, την οποία το άτομο δε δύναται να ελέγξει. Ως αποτέλεσμα, έπειτα από ένα τέτοιο επεισόδιο προσφεύγει σε αυτοπροκαλούμενους εμετούς και άλλες μεθόδους αποτροπής απόκτησης βάρους, όπως η υπερβολικά έντονη σωματική άσκηση, μεταξύ άλλων.

Μέσω της βουλιμίας και της ανορεξίας εκδικούμαστε το σώμα μας, σε μία προσπάθειά μας να απαλλαχτούμε από δυσφορικά συναισθήματα. Καταπίνουμε την τροφή, όπως καταπίνουμε τα συναισθήματά μας, ενώ αντίστοιχα την αρνούμαστε ή την αποβάλλουμε από το σώμα μας για να τιμωρήσουμε τον εαυτό μας για όλα εκείνα που δεν είναι και θα «έπρεπε» να είναι. Ο έλεγχος του εαυτού μας απέναντι στο φαγητό είτε μέσω ασιτίας είτε μέσω μεθόδων αποβολής σηματοδοτεί επίσης την ανάγκη μας να νιώσουμε ότι παίρνουμε τα ηνία στη ζωή μας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι διατροφικές διαταραχές ενδέχεται να λειτουργήσουν ως έκφραση της ανάγκης για ανεξαρτητοποίηση.

Επιπροσθέτως, υπάρχουν και περιπτώσεις ανθρώπων, οι οποίοι ενδεχομένως μεγάλωσαν εντός αυταρχικών και υπεραπαιτητικών οικογενειών που τους πίεζαν πάντοτε για συμμόρφωση στα «πρέπει», για υψηλές προσδοκίες και για δυσεπίτευκτος στόχους. Έτσι  έμαθαν μια ζωή να προσαρμόζονται στις προτιμήσεις των άλλων, να υποτάσσονται στα «πρέπει» τους και να ρυθμίζουν τη ζωή και την προσωπικότητά τους βάσει αυτών των άλλων. Τα άτομα αυτά είναι λοιπόν πιθανόν να καταφύγουν σε εξαντλητικές δίαιτες ή ακόμη και στην ανορεξία, επηρεαζόμενα από τη γνώμη κάποιου τρίτου σχετικά με την εμφάνιση και το σωματικό τους βάρος ή ακόμη και από τα πρότυπα των κάτισχνων μοντέλων που προωθούνται από τα ΜΜΕ.

Οι συνέπειες, τόσο στο σώμα όσο και στην ψυχολογία του ανορεκτικού ή βουλιμικού ατόμου μπορεί να αποβούν ολέθριες. Επιπλοκές σε όργανα, όπως ο φάρυγγας, ο οισοφάγος, το στομάχι ή ακόμη και στα δόντια, καθώς επίσης και αρρυθμίες στην καρδιά λόγω των αυτοπροκαλούμενων εμετών, χαμηλή πίεση, υποθερμία, τραχύ δέρμα, οίδημα στους αστραγάλους ή στο πρόσωπο είναι μερικές από τις επιπτώσεις των αναφερόμενων διαταραχών, οι οποίες και κορυφώνονται με το θάνατο, στον οποίο και καταλήγουν το 20% των ανορεκτικών ατόμων. Οι οικογενειακοί δεσμοί και οι ευρύτερες διαπροσωπικές σχέσεις δείχνουν επίσης να πλήττονται σε σημαντικό βαθμό, καθώς το άτομο συχνά αποφεύγει τις κοινωνικές συναναστροφές.

Tips:

• Αποδεχτείτε το πρόβλημα: Εάν ψάχνετε τρόπους αντιμετώπισης της διαταραχής έχετε κάνει το μεγαλύτερο ίσως βήμα για την εύρεση και επιτυχία στην εφαρμογή τους.
• Εάν κάποιο άτομο από την οικογένειά σας είναι αυτό που αντιμετωπίζει το πρόβλημα, μη γίνεστε επικριτικοί απέναντί του. Αντί αυτού, βοηθήστε το με υποστήριξη και καθοδήγηση.
• Αναζητήστε τους λόγους για τους οποίους η σχέση σας με το σώμα και τη διατροφή σας έχει διαταραχθεί, γεγονός το οποίο θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε τι ρόλο παίζει το φαγητό στη ζωή σας.
• Βάλτε στόχους: η μεγαλύτερη τροχοπέδη στο δρόμο για την αντιμετώπιση του προβλήματος είναι η απουσία στόχων και κινήτρων. Μείνετε πιστοί σε αυτούς.
• Βελτιώστε τη σχέση σας με το φαγητό: υιοθετήστε μία ισορροπημένη διατροφή που θα περιέχει πολλά μικρά γεύματα μέσα στην ημέρα.
• Αναζητήστε ιατρική φροντίδα, ανάλογα με τα οργανικά προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί λόγω της διαταραχής. Εάν κρίνεται απαραίτητο και σας το συστήσει ο γιατρός σας, μην αρνηθείτε την εισαγωγή σε κάποιο νοσοκομείο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι 24ωρη νοσοκομειακή περίθαλψη φαίνεται να αποτελεί μια έκτακτη και επιτακτική επιλογή.
• Μη διστάσετε να ακολουθήσετε και οικογενειακή θεραπεία: μέσα από αυτή θα μπορέσετε να αποκαταστήσετε ενδεχόμενα οικογενειακά προβλήματα, τα οποία και ενδέχεται να αποτελούν την εστία της διαταραχής.
• Εναλλακτικά, επιλέξτε να συμμετάσχετε σε κάποια ομάδα βοήθειας. Μέσα από αυτή, θα μπορέσετε, ενδεχομένως, να δείτε πτυχές του εαυτού σας που πριν αγνοούσατε, να νιώσετε αποδοχή και να κατευθυνθείτε προς την αντιμετώπιση του προβλήματός σας. Αντίστοιχα, μπορείτε να αναζητήσετε κάποια ατομική ψυχοθεραπευτική παρέμβαση.
• Όποια μορφή ψυχοθεραπείας και αν επιλέξετε, ωστόσο, η διαδρομή που θα ακολουθήσετε θα σας φέρει σε επαφή με τα καταπιεσμένα και κρυμμένα σας συναισθήματα, οδηγώντας σας στη συνειδητοποίηση και αποτελεσματική αντιμετώπιση των βαθύτερων προβλημάτων σας.

Η ανορεξία και η βουλιμία εμφανίζονται ως έκφραση της ανάγκης μας να κάνουμε μία δήλωση, να αρνηθούμε ή να αυτοτιμωρηθούμε για τα συναισθήματά μας. Ωστόσο, όπως φαίνεται στην πορεία της εκδήλωσης της διαταραχής, η διαδρομή αντί να οδηγεί στην ανακούφιση φαίνεται να παίρνει αντίστροφη πορεία και να ενέχει σοβαρή επικινδυνότητα για την σωματική αλλά και ψυχική μας υγεία!

Φραντζέσκα Καραγιάννη

MSc Κλινική Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια

www.frantzeska-karagianni.gr