Αναδρομική έκθεση Yayoi Kusama στο Fondation Beyeler

Το Fondation Beyeler στη Βασιλεία παρουσιάζει την πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση της Yayoi Kusama στην Ελβετία. Η έκθεση αναδεικνύει τη συνολική, πολυεπίπεδη δημιουργία της καλλιτέχνιδας, με περίπου 300 έργα που καλύπτουν όλη της την πορεία, από εμβληματικά installations, μέχρι αδημοσίευτες δημιουργίες που φωτίζουν τη διαχρονική εμμονή της με το άπειρο, την επανάληψη και τη σχέση ανάμεσα στην τέχνη και τη ζωή.

Ξεχωρίζει το έργο “Infinity Mirrored Room – Illusion Inside the Heart” (2025), ένας κύβος-καθρέφτης, τοποθετημένος στον κήπο του μουσείου, που βυθίζει τους επισκέπτες στο χαρακτηριστικό καλειδοσκοπικό περιβάλλον της Kusama. Δίπλα του, το “Narcissus Garden” που παρουσιάστηκε αρχικά με… αντάρτικο τρόπο στην Μπιενάλε της Βενετίας το 1966, επιστρέφει με εκατοντάδες ασημένιες σφαίρες να επιπλέουν στη λίμνη του μουσείου, δημιουργώντας μια στοχαστική οπτική εμπειρία.

Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης το “The Hope of the Polka Dots Buried in Infinity Will Eternally Cover the Universe” (2019/2024), μια πλήρως περιβάλλουσα εγκατάσταση με γιγαντιαία φουσκωτά πλοκάμια, που υπογραμμίζουν τη γοητεία της Kusama με την κλίμακα, την επανάληψη και την κοσμική εμβύθιση.

Στην αναδρομική έκθεση προσθέτουν βάθος 130 αδημοσίευτα έργα, μεταξύ των οποίων εύθραυστες ακουαρέλες, χαρακτικά και κολάζ που δημιούργησε τα πρώτα της χρόνια στην Ιαπωνία. Αυτές οι πιο προσωπικές δημιουργίες, όπως το “Self Portrait” του 1972 με πεταλούδες και βοτανικά μοτίβα, αποκαλύπτουν μια πιο εσωστρεφή πλευρά της και αναδεικνύουν την επινοητικότητά της στη χρήση οικονομικών υλικών, όπως το χαρτί καλλιγραφίας shikishi.

Παράλληλα, οι επισκέπτες συναντούν επαναλαμβανόμενα μοτίβα της Kusama: τους πίνακες «Infinity Net», υλικό τεκμηρίωσης από performances των χρόνων της στη Νέα Υόρκη και πειραματισμούς μόδας, όπως ένα χρυσαφί φόρεμα, διακοσμημένο με ζυμαρικά. Συνολικά, η αναδρομική έκθεση αποτυπώνει την αδιάκοπη δημιουργικότητά της και τη συνεχή αναζήτησή της να ενώσει την τέχνη με τη ζωή.

«Το αξιοθαύμαστο είναι ότι αυτή η γυναίκα των σχεδόν 100 ετών, που ζει ουσιαστικά απομονωμένη, πέρα από ελάχιστα μέλη της ομάδας της και λίγους φίλους, καταφέρνει να επικοινωνεί μέσω της τέχνης πέρα από κάθε όριο, σε ανθρώπους όλων των ηλικιών, όλων των υποβάθρων, ακόμη και με όσους συνήθως δεν ενδιαφέρονται καν για την τέχνη. Αυτό είναι πραγματικά εξαιρετικά σπάνιο», λέει ο Sam Keller, διευθυντής του Fondation Beyeler στη Βασιλεία, όπου η αναδρομική έκθεση της Kusama θα διαρκέσει έως τις 25 Ιανουαρίου 2026.

Την ημέρα της προεπισκόπησης τον Οκτώβριο, σε συνδιοργάνωση με έναν από τους βασικούς συνεργάτες του ιδρύματος, τον ελβετικό οίκο ωρολογοποιίας Richard Mille, το φως αντανακλάται στον κύβο Infinity Mirrored Room – Illusion Inside the Heart, ενώ τα φθινοπωρινά φύλλα καθρεφτίζονται στις ασημένιες μπάλες του Narcissus Garden που επιπλέουν στη λίμνη της γκαλερί, σχεδιασμένης από τον Renzo Piano.

«Είναι πραγματικά διαλογιστικό να παρατηρείς τις μπάλες να κινούνται στην επιφάνεια της λίμνης», λέει ο Keller για το έργο που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1966 με στη Μπιενάλε της Βενετίας. Τότε, η Kusama ήταν μια τολμηρή underground φιγούρα στην υιοθετημένη της πόλη, τη Νέα Υόρκη. Χρειάστηκε να φτάσει το 1993 για να εκπροσωπήσει επίσημα την Ιαπωνία στη Μπιενάλε, ένα ορόσημο σε μια πορεία που την έκανε μία από τις πιο αναγνωρίσιμες και μακροβιότερες σύγχρονες καλλιτέχνιδες.

Η έκθεση στο Fondation Beyeler είναι η πρώτη που αφιερώνεται αποκλειστικά στην καλλιτέχνιδα στην Ελβετία, και η ομάδα αναμένει περισσότερους από 500.000 επισκέπτες, που θα θαυμάσουν το εύρος του έργου της. Οι σφαίρες και οι καθρέφτες δημιουργούν μια ευχάριστη αποπροσανατολιστική αίσθηση, σαν να κοιτάζεις μέσα σε μια άβυσσο. Αυτή η αιώρηση ανάμεσα στο γήινο και το κοσμικό διατρέχει ολόκληρη την ακατάπαυστη παραγωγή της Kusama.

«Νομίζω πως ο κόσμος αντιλαμβάνεται την ακεραιότητα και την αυθεντικότητα της αναζήτησής της. Η ζωή και η τέχνη δεν είναι ξεχωριστές. Δεν είναι “η καριέρα της καλλιτέχνιδας”, είναι η ζωή της», προσθέτει ο Keller.

Η έκθεση σαφέστατα αποκτά ιδιαίτερη δυναμική χάρη στα 130 αδημοσίευτα έργα που ενσωματώνονται στη συνολική παρουσίαση των 300 έργων. Η επιμελήτρια Mouna Mekouar συνεργάστηκε με το Kusama Foundation για να εντοπίσει παραγνωρισμένα έργα, όπως χαρακτικά και μια σειρά μικρών φωτεινών ακουαρέλων με τοπία και ανθισμένα λουλούδια.

«Όταν η Kusama επέστρεψε στην Ιαπωνία στις αρχές της δεκαετίας του 1970, δεν είχε πολλά χρήματα και δεν μπορούσε καν να αγοράσει καλής ποιότητας χαρτί, οπότε δούλευε με shikishi, ένα οικονομικό χαρτί καλλιγραφίας. Δημιούργησε χιλιάδες τέτοια έργα και θεωρούμε πως είναι πραγματικά εντυπωσιακά», λέει η Mekouar για την επιλογή των έργων, ανάμεσά τους και το “Self Portrait” (1972).

«Η ζωγραφική ήταν ένας πυρετός που γεννήθηκε από την απόγνωση, ο μόνος τρόπος για να συνεχίσω να ζω σε αυτόν τον κόσμο», δήλωσε κάποτε η Kusama. Παρατηρώντας την έκθεση, αντιλαμβάνεται κανείς το εύρος της οπτικής της και τη δια βίου αναζήτησή της να αποτυπώσει την έκσταση της δημιουργίας.

Η αναδρομική έκθεση της Yayoi Kusama φιλοξενείται στο Fondation Beyeler και θα παραμείνει ανοιχτή έως τις 25 Ιανουαρίου 2026. Περισσότερες πληροφορίες για ωράρια και εισιτήρια υπάρχουν στον επίσημο ιστότοπο του μουσείου.

Διαβάστε επίσης:

Γιαγιόι Κουσάμα: Οι διασημότερες και ακριβότερες βούλες του κόσμου

H Tέχνη της Eνδυμασίας: Το άγαλμα της Νίκης στο επίκεντρο της νέας έκθεσης του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης

Ralph Lauren Christmas: Η νέα τάση διακόσμησης για τις γιορτές που έγινε εμμονή στα social media

Lacoste: Κέρδισε το βραβείο για το καλύτερο σκηνικό επίδειξης μόδας με τη διεύθυνση της Kolotouros