Το καλοκαίρι του 2025 μπορεί να μείνει στην ιστορία ως η εποχή που η Ευρώπη στράφηκε εναντίον του τουρισμού.

Οι ντόπιοι, που δεν μπορούσαν να περπατήσουν στους γεμάτους κόσμο δρόμους της Βαρκελώνης, έριχναν νερό με νεροπίστολα στους τουρίστες. Χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν στη Μαγιόρκα.

1

Οι κάτοικοι της Γένοβας παρέλασαν με ένα χαρτονένιο υπερωκεάνιο στα στενά σοκάκια της ιταλικής πόλης για να διαμαρτυρηθούν για τις εποχιακές πλημμύρες κόσμου που προκαλούν οι κρουαζιέρες.

Στο Παρίσι, μια διαμαρτυρία του προσωπικού του Λούβρου είχε ως αποτέλεσμα να αποκλειστούν πλήθη απογοητευμένων επισκεπτών. Η κύρια δεξίωση γάμου του Τζεφ Μπέζος μεταφέρθηκε από το κέντρο της Βενετίας, αφού διαδηλωτές με πλακάτ «Σώστε τη Βενετία από τον Μπέζος» διαμαρτυρήθηκαν ότι ο γάμος του αφεντικού της Amazon είχε «πλημμυρίσει» την πόλη.

Καθώς ο αριθμός των ταξιδιωτών αναψυχής επιστρέφει στα προ-πανδημικά επίπεδα, οι περιοχές που πάντα προσέλκυαν πολλούς επισκέπτες βιώνουν «υπερτουρισμό» πέρα από τον οποίο η καθημερινή ζωή γίνεται αφόρητη για τους ντόπιους. Το 2023, ένα από τα χειρότερα σημεία υπερτουρισμού στην Ευρώπη, το νησί της Ζακύνθου, προσέλκυσε 150 φορές περισσότερους επισκέπτες από τους μόνιμους κατοίκους του.

Οι τουρίστες φέρνουν χρήματα και δημιουργούν θέσεις εργασίας. Προκαλούν όμως και έντονη κυκλοφοριακή συμφόρηση και ρύπανση, πίεση στις βασικές υπηρεσίες και έλλειψη στέγασης.

Η άνοδος των πλατφορμών διαμονής, όπως το Airbnb, το VRBO και το Wimdu, σημαίνει ότι μεγάλα τμήματα της αγοράς εξαφανίζονται και μετατρέπονται σε καταλύματα βραχυπρόθεσμης διαμονής.

Καθώς οι τοπικές επιχειρήσεις κυνηγούν τα τουριστικά ευρώ, τα καταστήματα με σουβενίρ και τα παγωτατζίδικα αντικαθιστούν τα καταστήματα που χρειάζονται οι κάτοικοι.

Οι επισκέπτες με υψηλή καταναλωτική δύναμη ανεβάζουν τις τιμές σε τέτοιο σημείο που οι ντόπιοι δεν μπορούν πλέον να κάνουν διακοπές στη χώρα τους.

Στους παραθαλάσσιους προορισμούς, η ετήσια εισροή τουριστών που αναζητούν τον ήλιο απειλεί το περιβάλλον και επιβαρύνει τους πόρους, όπως το νερό.

Όλο το νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων καταχωρήθηκε στον κατάλογο των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς που κινδυνεύουν το 2024, λόγω των επιπτώσεων της τουριστικής ανάπτυξης στο τοπίο και τον πολιτισμό.

Οι αγαπημένοι προορισμοί τείνουν να εμπίπτουν σε τρεις κατηγορίες: παραθαλάσσια θέρετρα της Μεσογείου, χιονοδρομικά κέντρα των Άλπεων και ιστορικές πόλεις.

Τα νησιά της Ελλάδας, η βόρεια ακτή της Κροατίας και τα χιονοδρομικά χωριά στην Αυστρία πλήττονται ιδιαίτερα από τον υπερβολικό αριθμό τουριστών σε σχέση με τον αριθμό των κατοίκων.

Όσον αφορά τον καθαρό αριθμό τουριστών σε μια αστική περιοχή, οι πόλεις μπορεί να είναι σε χειρότερη θέση, ειδικά το Παρίσι, με περισσότερους από 400.000 επισκέπτες ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο το 2024, την Αθήνα (88.000 ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο) και την Κοπεγχάγη (64.000).

Οι πιθανοί ένοχοι αλληλοκατηγορούνται. Η Airbnb υποστηρίζει ότι τα ξενοδοχεία ευθύνονται για το πρόβλημα, καθώς κυριαρχούν στον τομέα, αντιπροσωπεύοντας το 80% των ετήσιων διανυκτερεύσεων στην Ευρώπη.

Η Tui, η μεγαλύτερη ξενοδοχειακή εταιρεία της Ευρώπης, αντέδρασε, υποστηρίζοντας ότι η Airbnb φταίει, καθώς ο τομέας των βραχυπρόθεσμων διαμονών προκαλεί μεγαλύτερη ζημιά, καθώς υπονομεύει άμεσα την αγορά των μακροπρόθεσμων ενοικιάσεων.

Ορισμένοι ιδιοκτήτες καταλυμάτων βραχυπρόθεσμης διαμονής υποστηρίζουν ότι η ραγδαία αύξηση των ενοικίων και η κατάρρευση των τοπικών επιχειρήσεων δεν οφείλονται στους τουρίστες, αλλά στους σχετικά εύπορους «ψηφιακούς νομάδες», οι οποίοι με τις μεσοπρόθεσμες διαμονές τους σε πόλεις όπως η Λισαβόνα και το Βερολίνο εκτοπίζουν τους φτωχότερους μόνιμους κατοίκους.

Κυβερνητικοί αξιωματούχοι καταδικάζουν τον υπερτουρισμό, ενώ παράλληλα δίνουν το πράσινο φως για την κατασκευή νέων ξενοδοχείων και την επέκταση αεροδρομίων, με στόχο να προσελκύσουν ακόμη περισσότερους επισκέπτες.

Όπως αναφέρει το Bloomberg, όμως, είναι πιθανό ο υπερτουρισμός να έχει γίνει ο αποδιοπομπαίος τράγος για διάφορα άλλα προβλήματα.

Παρά τα Airbnb, η έλλειψη προσιτής στέγασης είναι πιο πιθανό να λυθεί με την κατασκευή περισσότερων κατοικιών παρά με την απαγόρευση των βραχυπρόθεσμων ενοικιάσεων.

Συχνά, η εχθρότητα των ντόπιων δε στρέφεται τόσο εναντίον των ίδιων των τουριστών όσο εναντίον της βιομηχανίας που τους εξυπηρετεί.

Τα συνθήματα των διαδηλώσεων επικαλούνται ιδέες κοινωνικής δικαιοσύνης και ισότητας, καθώς και την ιδέα ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις μονοπωλούν τα κέρδη από τον τουρισμό σε βάρος των κοινοτήτων που τους φιλοξενούν.

Σημειωτέον, πάντως, πως η τουριστική βιομηχανία της Ελλάδας απέφερε στην χώρα ρεκόρ εσόδων ύψους 21,7 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2024.

Τα έμμεσα έσοδα από τον τουρισμό ανήλθαν σε 42,7 δισεκατομμύρια ευρώ, οπότε δεν είναι μόνο τα ξενοδοχεία και οι ταξιδιωτικές εταιρείες που κερδίζουν.

Ωστόσο, για όσους ζουν στους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, δεν είναι καθόλου παρήγορο να γνωρίζουν ότι η βιομηχανία που γεμίζει τους δρόμους τους, τους στερεί τον ύπνο και ανεβάζει τα ενοίκια τους, βοηθάει και το διπλανό μαγαζί.

Η δυσαρέσκεια των ντόπιων θα μπορούσε να περιοριστεί αν οι τουρίστες συμπεριφέρονταν καλύτερα. Ως εκ τούτου, οι κυβερνήσεις προσπαθούν να διαχειριστούν καλύτερα τον αριθμό των τουριστών προωθώντας εναλλακτικούς προορισμούς.

Ορισμένες δημοτικές αρχές έχουν λάβει μέτρα για να αποτρέψουν τη μετατροπή των διαμερισμάτων μακροχρόνιας μίσθωσης σε Airbnb πλήρους απασχόλησης, θέτοντας ανώτατο όριο στον αριθμό των διανυκτερεύσεων που μπορεί να μισθωθεί ένα διαμέρισμα ετησίως.

Διαβάστε επίσης: 

Intel: Κατρακυλά η μετοχή καθώς το σχέδιο του νέου CEO που ανησύχησε τους επενδυτές

Iveco Group: Προχωρούν οι συνομιλίες για την πώληση της αμυντικής της μονάδας στη Leonardo

Τραμπ για χορήγηση χάρης στην Γκισλέιν Μάξγουελ: «Έχω το δικαίωμα να το κάνω, αλλά είναι κάτι που δεν έχω σκεφτεί»