Το σχέδιο της Κίνας για να εκτοπίσει τη Silicon Valley

Tο δέλτα του ποταμού Zhujiang της Κίνας είναι ο τόπος της πιο δραματικής αστικοποίησης στην ανθρώπινη ιστορία. Η περιοχή φιλοξενεί σχεδόν 70 εκατομμύρια ανθρώπους. Συνεισφέρει το ένα όγδοο του ΑΕΠ της Κίνας, με μια οικονομία αξίας 1,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων – περίπου ίση με την Αυστραλία και την Ισπανία, και σχεδόν τόσο μεγάλη όσο η Ρωσία και η Νότια Κορέα.

Τώρα, η κινεζική κυβέρνηση παρουσίασε τα σχέδιά της να ενώσει αυτό που αποκαλεί Greater Bay Area σε μια γιγαντιαία μεγαλούπολη και να την μετατρέψει σε κέντρο υψηλής τεχνολογίας που θα μπορούσε να ανταγωνιστεί τη Silicon Valley της Καλιφόρνια και το Tokyo Bay της Ιαπωνίας.

Η περιοχή περιλαμβάνει το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο, μαζί με εννέα πόλεις στην επαρχία Γκουανγκντόνγκ: Guangzhou, Shenzhen, Zhuhai, Zhongshan, Jiangmen, Zhaoqing, Foshan, Dongguan και Huizhou.

Σύμφωνα με ένα συνολικό σχέδιο που φτάνει ως το 2035, η ανάπτυξη και στις 11 πόλεις θα είναι συντονισμένη, με τέσσερις βασικούς κόμβους που προορίζονται για την προώθηση της ανάπτυξης συγκεκριμένων βιομηχανιών:

• Το Χονγκ Κονγκ θα επιδιώξει να ενισχύσει τη θέση του ως κέντρο διεθνούς χρηματοδότησης, καθώς και να επικεντρωθεί στο εμπόριο, την ναυσιπλοΐα και τα αεροπορικά ταξίδια.
• Το Μακάο θα χρησιμοποιήσει τα καζίνο, τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια για να εξελιχθεί σε διεθνή τουριστικό προορισμό και θα χρησιμοποιήσει την αποικιακή του κληρονομιά για να διευρύνει το εμπόριο με τον πορτογαλόφωνο κόσμο.
• Η Shenzhen – ήδη μια ειδική οικονομική ζώνη που φιλοξενεί τεχνολογικούς γίγαντες όπως οι Huawei, Tencent και ZTE – αναμένεται να αξιοποιήσει τη φήμη της ως η πιο καινοτόμα πόλη της Κίνας.
• Και η Guangzhou, η οποία είναι ήδη η επαρχιακή πρωτεύουσα της Γκουανγκντόνγκ, θα εδραιώσει τη θέση της ως διοικητικός κόμβος.

Η Greater Bay Area μπορεί να υπερηφανεύεται για μια εντυπωσιακή κατασκευαστική βάση, ιδιαίτερα για την Dongguan, μια πόλη που μερικές φορές αποκαλείται «εργοστάσιο του κόσμου», η οποία παράγει το ένα πέμπτο των smartphones παγκοσμίως και ένα δέκατο των παπουτσιών στον κόσμο. Είναι επίσης η έδρα τριών από τα πέντε πιο πολυσύχναστα λιμάνια της Κίνας και θα ξεπερνούσε την Ιαπωνία ως ο τέταρτος μεγαλύτερος εξαγωγέας στον κόσμο.

Δισεκατομμύρια δολάρια έχουν ήδη δαπανηθεί για τη βελτίωση των μεταφορών και υποδομών μεταξύ των πόλεων. Πέρυσι εγκαινιάστηκε η μακρύτερη θαλάσσια γέφυρα του κόσμου που συνδέει το Χονγκ Κονγκ, το Ζουχάι και το Μακάο: ένα επίτευγμα της μηχανικής, αξίας 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που μειώνει το χρόνο που χρειάζεται για να ταξιδέψει κανείς από τη μία άκρη του ποταμού Zhujiang σε λιγότερο από μία ώρα.

Το Χονγκ Κονγκ συνδέεται τώρα επίσης με το σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλής ταχύτητας των 25.000 χιλιομέτρων της Κίνας, επιτρέποντας στους επιβάτες να πάνε κατευθείαν από το Kowloon στο Guangdong σε μόλις 47 λεπτά.

Ωστόσο, αν και η περιοχή έχει όλα τα απαραίτητα συστατικά για την επιτυχία, υπάρχουν σημαντικά εμπόδια που το νέο σχέδιο επιδιώκει να ξεπεράσει.

Το πιο άμεσο είναι το γεγονός ότι η περιοχή χωρίζεται σε τρεις διακριτές διοικητικές δικαιοδοσίες, καθεμιά με διαφορετικά νομικά συστήματα, νομίσματα και κανόνες που διέπουν την παραμονή και τη μετανάστευση. Το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο είναι και οι δύο Ειδικές Διοικητικές Περιφέρειες, με κυβερνήσεις που είναι σε μεγάλο βαθμό αυτόνομες από το Πεκίνο σε πολλά θέματα, οι οποίες λειτουργούν στο πλαίσιο της πολιτικής «μία χώρα, δύο συστήματα».

Πολλές από τις διατάξεις του σχεδίου της Greater Bay Area αφορούν την αυξανόμενη συνεργασία μεταξύ των διαφόρων δικαιοδοσιών: για παράδειγμα, επιτρέπουν στις χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις του Χονγκ Κονγκ και του Μακάο μεγαλύτερη ελευθερία να λειτουργούν στην ηπειρωτική χώρα και χαλαρώνουν ορισμένους περιορισμούς στην πρόσβαση στην εκπαίδευση, τη στέγαση και την ιατρική περίθαλψη. Η ελπίδα είναι ότι η ελεύθερη πρόσβαση του Χονγκ Κονγκ και του Μακάο στα διεθνή κεφάλαια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την τόνωση των επενδύσεων στο σύνολό τους και θα μπορούσε να ανοίξει η αγορά για ομόλογα, δάνεια και παράγωγα που εκφράζονται σε γιουάν. Παρόλο που υπάρχει μια υπόσχεση να διευκολυνθεί η ροή αγαθών και ανθρώπων, δεν υπάρχουν σαφείς λεπτομέρειες για την εφαρμογή των τελωνειακών και μεταναστευτικών κανόνων.

Η αντίδραση των κυβερνήσεων του Μακάο και του Χονγκ Κονγκ στο σχέδιο ήταν θετική. Αλλά δεν είναι όλοι ενθουσιασμένοι από την προοπτική της στενότερης ολοκλήρωσης. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης στο Χονγκ Κονγκ εξέφρασαν την ανησυχία τους για το ότι το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της πόλης έναντι των γειτόνων της θα μπορούσε να υποτιμηθεί λόγω υπερβολικής συνεργασίας.

Υπάρχουν επίσης μεγάλες αποκλίσεις στο βιοτικό επίπεδο μεταξύ των διαφόρων πόλεων. Οι κάτοικοι του Μακάο είναι σχεδόν 10 φορές πιο εύποροι από αυτούς που ζουν στο Zhaoqing.

Η περιβαλλοντική ζημία είναι ένα άλλο πρόβλημα που το σχέδιο επιδιώκει να αντιμετωπίσει με μια πιο συντονισμένη απάντηση. Το νερό στο δέλτα του ποταμού είναι από τα πιο μολυσμένα στον κόσμο, παρά τις σημαντικές επενδύσεις σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων και επεξεργασίας νερού. Η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να μην είναι τόσο αποπνικτική όσο στις βόρειες πόλεις της Κίνας, αλλά μπορεί ακόμα να φτάσει σε ανθυγιεινά επίπεδα και ακόμη και περιστασιακά είναι ορατή από το διάστημα.

Όπως και η πρωτοβουλία «Μία ζώνη, ένας δρόμος» για να ανοίξει ο κόσμος για την κινεζική αγορά, το Greater Bay Area είναι ένα έργο του οποίου η επιτυχία θα μετρηθεί σε δεκαετίες. Είναι ένα φιλόδοξο όραμα που μιλά για τη δημιουργία ενός «παγκόσμιου συμπλέγματος πόλεων» με υψηλή ποιότητα διαβίωσης. Ωστόσο, υπό το πρίσμα της εξαιρετικής επιτυχίας της Κίνας να απομακρύνει 800 εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια τα τελευταία 40 χρόνια, θα ήταν παράλογο να στοιχηματίζουμε στο ότι δεν θα γίνει πραγματικότητα.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο world economic forum.org και συγγραφέας είναι ο Alex Thornton