«Στο διεθνές πεδίο της ενεργειακής μετάβασης, στηρίζουμε διαχρονικά τις εφικτές, παγκόσμιες λύσεις και όχι τα μονομερή και περιφερειακά μέτρα που υπονομεύουν τη βιωσιμότητα του κλάδου», επισημαίνει στην τελευταία έκθεση της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, η πρόεδρος της, Μελίνα Τραυλού.

«Ωστόσο, υπενθυμίζει η Μελίνα Τραυλού, η πρόσφατη συμφωνία στον IMO σχετικά με τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για τη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία, προβληματίζει έντονα τον κλάδο» και προσθέτει με νόημα:

1

« Παρόλο που η διεθνής ναυτιλία ήταν παρούσα καθόλη τη διάρκεια των μακροχρόνιων συζητήσεων και διαπραγματεύσεων, οι ρεαλιστικές της προτάσεις υιοθετήθηκαν μερικώς και σε μη ικανοποιητικό βαθμό. Καθώς η τελική συμφωνία αποτέλεσε καρπό εξισορρόπησης αντικρουόμενων συμφερόντων και συμβιβασμού των διαφορετικών προτεραιοτήτων Κρατών-Μελών του Οργανισμού, εμφανίζει σημαντικές προκλήσεις ως προς την εφαρμογή της»

Στην ετήσια έκθεση της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, επισημαίνεται επίσης ότι η πορεία για την απανθρακοποίηση της ναυτιλίας δεν είναι εύκολη. Μετά από έτη έντονων διαπραγματεύσεων και συμβιβασμών, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ) συμφώνησε τον Απρίλιο του 2025 το κανονιστικό πλαίσιο Net-Zero Framework (NZF) για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία.

Το ΙΜΟ NZF, εφόσον υιοθετηθεί τον Οκτώβριο 2025, τονίζεται στην έκθεση της ΕΕΕ, θα αποτελεί το πρώτο παγκόσμιο κανονιστικό πλαίσιο τιμολόγησης εκπομπών για έναν ολόκληρο κλάδο. Είναι θετικό το γεγονός ότι περιλαμβάνει την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», θέση την οποία η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών (ΕΕΕ) έχει καταλυτικά υποστηρίξει. Ειδικότερα, προβλέπεται ότι το πλοίο θα μπορεί να ανακτήσει τυχόν κόστη που προκύπτουν βάσει αυτού του κανονισμού από τον φορέα που ασκεί την εμπορική εκμετάλλευση του πλοίου, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την επιλογή του καυσίμου, του μεταφερόμενου φορτίου, της διαδρομής ή/και της ταχύτητας του πλοίου.

Παρ’όλα αυτά το ΙΜΟ NZF παρουσιάζει σοβαρές προκλήσεις όπως: Μια πολύπλοκη πορεία σταδιακής μείωσης Έντασης Καυσίμου σε αέρια θερμοκηπίου (GHG Fuel Intensity – GFI) με μη ρεαλιστικούς ετήσιους στόχους μείωσης εκπομπών και δυσανάλογα υψηλές κυρώσεις για τα πλοία που δεν συμμορφώνονται, απουσία διαθέσιμων εναλλακτικών καυσίμων. Κρίσιμες λεπτομέρειες που παραμένουν ασαφείς, όπως η μεθοδολογία υπολογισμού των ανταμοιβών για τη χρήση καυσίμων και τεχνολογιών μηδενικών ή σχεδόν μηδενικών εκπομπών (ZNZ) και οι μηχανισμοί διακυβέρνησης και εκταμίευσης του νέου Ταμείου Απανθρακοποίησης (NetZero Fund) του ΙΜΟ.

Το γεγονός ότι σημαντικά μεταβατικά καύσιμα, όπως το LNG, δεν τυγχάνουν δίκαιης μεταχείρισης, το οποίο υπονομεύει τις υφιστάμενες επενδύσεις της ναυτιλιακής βιομηχανίας, που είναι αναγκαίες για την ενεργειακή της μετάβαση στην απανθρακοποίηση.

Αναμένεται ότι τα συμμορφούμενα καύσιμα θα έχουν περιορισμένη διαθεσιμότητα, ιδίως κατά τα πρώτα χρόνια της μετάβασης. Επομένως, επισημαίνεται στην έκθεση της ΕΕΕ, κρίνεται απαραίτητο να υποστηριχθούν όλα τα καύσιμα και οι τεχνολογίες που μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, συμπεριλαμβανομένων και των μεταβατικών καυσίμων, όπως είναι το LNG και τα βιοκαύσιμα. Το ΙΜΟ NZF πρέπει απαραίτητα να συνοδευτεί από εμπεριστατωμένες και κατάλληλες κατευθυντήριες γραμμές. Είναι επιβεβλημένο αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές να αναπτυχθούν σε στενή διαβούλευση με τη ναυτιλία αξιοποιώντας την εξειδικευμένη γνώση του κλάδου.

Για την αποφυγή στρεβλώσεων και τη διατήρηση ισότιμων όρων ανταγωνισμού, είναι απαραίτητο η ναυτιλία να συμμετάσχει στη διοίκηση του Ταμείου (Fund) NetZero του ΙΜΟ, το οποίο αναμένεται να αποφέρει σημαντικά ετήσια έσοδα. Αποτελεί υψηλή προτεραιότητα η διασφάλιση της διάθεσης σημαντικού μέρους των εσόδων αυτών στην απανθρακοποίηση της ναυτιλίας. Αναγκαίο είναι επίσης να τεθούν αυστηροί μηχανισμοί εποπτείας που θα εγγυώνται την αποτελεσματική διάθεση των κεφαλαίων.

Η ναυτιλία είναι εκ φύσεως παγκόσμια, τονίζει στην έκθεση της η ΕΕΕ και συνεχίζει:

« Η διασφάλιση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας είναι καίριας σημασίας για έναν τομέα που δεν περιορίζεται σε γεωγραφικά σύνορα. Επομένως, αν ο ΙΜΟ υιοθετήσει το ΙΜΟ NZF, η ΕΕ θα πρέπει να το ενσωματώσει πλήρως στο ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να μην υπάρχουν πολλαπλές ρυθμίσεις των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στις θαλάσσιες μεταφορές και να εκλείψουν σχετικά περιφερειακά μέτρα, όπως η επέκταση του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της ΕΕ (EU ETS) στη ναυτιλία και ο Κανονισμός FuelEU Maritime.

Η ναυτιλία έχει βρεθεί σε ένα σημείο καμπής στην προσπάθειά της να μειώσει τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου σύμφωνα με τους στόχους της Στρατηγικής του ΙΜΟ. Ο πρώτος στόχος που πρέπει να επιτευχθεί είναι η μείωση της έντασης άνθρακα κατά 40% σε σύγκριση με το 2008 ή κατά 21,5% σε σύγκριση με το 2019, έως το 2030. Και όπως φαίνεται, η ναυτιλία βρίσκεται σε σωστή πορεία για να συμβεί αυτό».

Σύμφωνα με τον ΙΜΟ, ο κλάδος της ναυτιλίας έχει επιτύχει μείωση της έντασης άνθρακα κατά 9,7% για το έτος 2023 (σε σύγκριση με το 2019). Η μείωση κατά 9,7% είναι σχεδόν διπλάσια από τη συμφωνηθείσα μείωση 5% για το έτος 2023 και κοντά στον στόχο του 11% για το 2026.

Σημειώνεται ότι ο δείκτης έντασης άνθρακα (Carbon Intensity Indicator-CII) που αποτυπώνει τη μείωση έντασης άνθρακα των πλοίων, επηρεάζεται από παραμέτρους εκτός του ελέγχου του πλοίου. Η ναυτιλία έχει υποστηρίξει ότι θα πρέπει να αντιμετωπιστούν οι διαπιστωμένες ασυνέπειες του κανονισμού CII ώστε να αντικατοπτρίζεται με ακρίβεια η ενεργειακή αποδοτικότητα των πλοίων. Ο ΙΜΟ εργάζεται για την ανάπτυξη μιας αναθεωρημένης πρότασης για τον κανονισμό CII, η οποία θα μπορούσε να βασιστεί στην πρόωση του πλοίου κατά τη διάρκεια του πλου.

Όσον αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (Greenhouse Gas – GHG), τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η διεθνής ναυτιλία αντιστοιχούσε στο 1,4% των συνολικών παγκόσμιων εκπομπών το 2023.

Παρότι εξυπηρετεί τις ανάγκες όλων των χωρών του κόσμου, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που παράγει, είναι λιγότερες από το ένα εικοστό των εκπομπών της χώρας με τις υψηλότερες εκπομπές παγκοσμίως.

Αυτά τα αξιοσημείωτα επιτεύγματα στη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων της διεθνούς ναυτιλίας αντανακλώνται και στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).

Μεταξύ 2008-2022, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από τη ναυτιλία στην ΕΕ μειώθηκαν κατά 22% σε απόλυτα μεγέθη, τονίζει η έκθεση της ΕΕΕ και καταλήγει λέγοντας:

«Για την ίδια περίοδο, ενώ οι εκπομπές CO2 από τον τομέα των μεταφορών αυξήθηκαν από 28,5% σε 34,6% ως ποσοστό των συνολικών εκπομπών στην ΕΕ, το μερίδιο της ναυτιλίας μειώθηκε από 16,8% σε 14,2%».

Διαβάστε επίσης

Μελίνα Τραυλού: Πρώτη παγκοσμίως με 5.700 πλοία η ελληνική ναυτιλία

Το Celestyal Discovery γίνεται το πρώτο πλοίο στην Ελλάδα στο οποίο εφαρμόζεται μείγμα βιοκαυσίμου

Τραυλού: Η στοχοποίηση της ναυτιλίας πλήττει τη διεθνή ασφάλεια και την ευημερία των πολιτών