Μητσοτάκης σε Επίτροπο Χούκστρα: Κάντε κάτι για τις στρεβλώσεις στην ενιαία ενεργειακή αγορά – Συναγερμός από τις τιμές των futures

Στα 135 ευρώ/μεγαβατώρα βλέπουν τις τιμές ενέργειας τα futures  για τον Ιούλιο του 2025 σε Ελλάδα και Ουγγαρία, χώρες που μαζί με τις υπόλοιπες Βαλκανικές χώρες επηρεάζονται από τους ίδιους παράγοντες και αυξάνουν ταυτόχρονα τις τιμές τους, επιβεβαιώνουν τους φόβους της ελληνικής κυβέρνησης για υψηλές τιμές και φέτος το καλοκαίρι.

Αν αυτό συμβεί, για άλλη μια φορά δηλαδή δε  λειτουργήσει η ενιαία ευρωπαϊκή αγορά και έχουμε τιμές ενέργειας δύο ταχυτήτων στην Ευρώπη η Ελλάδα θα βρεθεί και πάλι στη δίνη μιας ενεργειακής κρίσης, παρότι είναι πολύ μπροστά στη διείσδυση των ΑΠΕ και στην παραγωγή πράσινης ενέργειας. Αιτία είναι οι στρεβλώσεις στην Ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας που δεν την αφήνουν να λειτουργήσει ως ενιαία. Σε μια περίοδο που η ανταγωνιστικότητα προβάλλεται ως κεντρικός στόχος της Ευρώπης, οι ανεξέλεγκτες τιμές ενέργειας δημιουργούν ένα επιπλέον εμπόδιο για  τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και αποτελούν απόδειξη της ανεπάρκειας των ευρωπαϊκών  μέτρων και   πολιτικών.

Η ανησυχία στην κυβέρνηση είναι μεγάλη για ράλι τιμών ενέργειας το καλοκαίρι και γι αυτό χθες ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, τόνισε στη συνάντησή του με τον Επίτροπο για το Κλίμα και την Καθαρή Ανάπτυξη, Βόπκε Χούκστρα, την ανάγκη για άμεση και ουσιαστική αντιμετώπιση των στρεβλώσεων στην αγορά ενέργειας της ΕΕ.

 Στο επίκεντρο της συζήτησης βρέθηκαν οι έντονες διακυμάνσεις στις χονδρικές τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς και γενικότερα οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης. Τους φόβους  αυτούς εξάλλου, για επανάληψη του φαινομένου που είχε παρουσιαστεί στις τιμές ενέργειας τον Ιούλιο του 2024, όταν αυξήθηκαν απότομα οι τιμές στην χονδρεμπορική, αποτέλεσμα της συγκυρίας υψηλών θερμοκρασιών χαμηλών υδάτινων αποθεμάτων και ντόμινο υψηλών τιμών στην Νοτιοανατολική Ευρώπη,   επιβεβαιώνουν οι τιμές των futures,

Οι τιμές στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης, (futures) που έχουν στη διάθεσή τους οι traders και παρουσιάζονται παρακάτων,  δείχνουν τιμές για τον Ιούλιο του 2025 στα επίπεδα του περσινού Ιουλίου. Ειδικότερα, οι τιμές των futures αναμένουν τιμές 134,2 ευρώ /μεγαβατώρα τον Ιούλιο του 2025 στην Ελλάδα και 135 ευρώ στην Ουγγαρία.

Η απότομη άνοδος τιμών, συνέβη πέρυσι καθώς ο   νοτιοανατολικός ενεργειακός διάδρομος, είναι ιδιαίτερα ευάλωτος σε αύξηση τιμών ενέργειας και ακόμη και μικρές κρίσεις μπορούν να προκαλέσουν ακραίες αυξήσεις τιμών, αποσυνδεδεμένες από την υπόλοιπη ευρωπαϊκή αγορά. Παράγοντες όπως οι παρατεταμένοι καύσωνες, η απότομη πτώση της αιολικής παραγωγής, τα τεχνικά προβλήματα σε θερμοηλεκτρικούς και πυρηνικούς σταθμούς, καθώς και τα χαμηλά υδάτινα αποθέματα, δημιουργούν ένα εύθραυστο ενεργειακό τοπίο στα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Στο πλαίσιο αυτό, η ελληνική κυβέρνηση είχε καταθέσει ήδη από τον Μάρτιο, μέσω του Υπουργού Ενέργειας Σταύρου Παπασταύρου και του Υφυπουργού Νίκου Τσάφου, πρόταση για σύσταση Task Force σε επίπεδο ΕΕ. Σκοπός της, ο συντονισμός μεταξύ Διαχειριστών, Ρυθμιστικών Αρχών και κυβερνήσεων, με στόχο τη διασφάλιση επαρκούς μεταφορικής ικανότητας στις διασυνδέσεις ενόψει θερινών αιχμών ζήτησης. Μέχρι σήμερα, δεν έχει υπάρξει επίσημη ανταπόκριση στην ελληνική πρωτοβουλία και το θέμα αναμένεται να τεθεί ακόμη πιο έντονα από την Ελλάδα στο επόμενο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας στις 16 και 17 Ιουνίου στο Λουξεμβούργο.

Αύξηση στις τιμές ενέργειας, περιορισμένα υδραυλικά αποθέματα και ελλιπείς υποδομές

Το πρόβλημα επιτείνεται από τις το επίπεδο των υδάτινων αποθεμάτων. Τα υδροηλεκτρικά αποθέματα στην Ελλάδα βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Το πρώτο τρίμηνο του έτους, η παραγωγή των μεγάλων υδροηλεκτρικών μειώθηκε κατά 27%, ενώ στα μέσα Μαΐου, τα αποθέματα ήταν κατά 16% χαμηλότερα σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι – παρά το γεγονός ότι ο Μάιος θεωρείται ο μήνας με την υψηλότερη στάθμη των ταμιευτήρων λόγω της τήξης των χιονιών.

Σοβαρότατες ανησυχίες δημιουργεί επίσης και η κατάσταση στα δίκτυα των Δυτικών Βαλκανίων. Η πρόσφατη διακοπή ρεύματος σε Σερβία και Βόρεια Μακεδονία έδειξε τη δυσκολία του περιφερειακού δικτύου να αντέξει σε συνθήκες αιχμής. Η ηλεκτρική διασύνδεση της Βόρειας Μακεδονίας με την Ελλάδα είναι κομβική για τη σταθερότητα της περιοχής, αλλά οι ελλείψεις σε επενδύσεις, καθώς και η ταχύτερη διείσδυση των ΑΠΕ σε σχέση με την ανάπτυξη των υποδομών μεταφοράς, έχουν επιδεινώσει την κατάσταση.

Όπως σημείωσε πρόσφατα ο ενεργειακός σύμβουλος της Βόρειας Μακεδονίας, Βίκτορ Αντόνοφ, η έλλειψη ισορροπίας ανάμεσα στην παραγωγή και στις δυνατότητες των δικτύων αυξάνει τον κίνδυνο εκτεταμένων διακοπών ρεύματος – κάτι που το περυσινό καλοκαίρι φάνηκε ξεκάθαρα, όταν οι χώρες της περιοχής απέκλεισαν τις διασυνοριακές ροές ενέργειας, δίνοντας προτεραιότητα στην εγχώρια κατανάλωση.

Τι ζητάει η Ελλάδα

 Στο προηγούμενο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο υπουργός Ενέργειας κ. Παπασταύρου  τόνισε την ανάγλη να διαμορφωθεί ένα Σχέδιο Δράσης από την Κομισιόν που θα δημιουργεί ένα καλύτερο πλαίσιο διαχείρισης στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου — με μια ομάδα κρούσης για το καθένα —, εργαλεία τα οποία μπορούν να βοηθήσουν να περιοριστούν οι στρεβλώσεις που ανέβασαν τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην ΝΑ Ευρώπη το 2024. Επιπλέον, προτείνει μια στενότερη παρακολούθηση των χρηματιστηρίων φυσικού αερίου, με σκοπό να περιορίσει τις ραγδαίες ανατιμήσεις, ειδικά όταν αυτές δεν δικαιολογούνται από τα δεδομένα της αγοράς.

Η ελληνική πλευρά ανέδειξε την ανάγκη για την άμεση εφαρμογή αυτών των μέτρων ώστε να υπάρχει χειροπιαστό αποτέλεσμα στις τιμές μέσα στο 2025, ανακουφίζοντας νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Αναφορικά με το θέμα των διασυνδέσεων και τον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν στην ενοποίηση της ευρωπαϊκής αγοράς, ο κ. Παπασταύρου ανέδειξε  την ανάγκη να στηρίξει η Ευρώπη αυτές τις διασυνδέσεις, μεταξύ των οποίων είναι και η διασύνδεση με την Κύπρο.

Η ελληνική αντιπροσωπεία κάλεσε την Επιτροπή και τα Κράτη-Μέλη να εξετάσουν πιο γενναίες πρωτοβουλίες στην ανάπτυξη και αξιοποίηση των δικτύων, καθώς και στην ανάπτυξη ενός πανευρωπαϊκού σχεδιασμού των ενεργειακών αγορών, κάτι που θα αναδείξει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της κάθε χώρας, όπως των ΑΠΕ στην Ελλάδα.

Ειδικότερα, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας τόνισε ότι «πρέπει να πιέσουμε τους Διαχειριστές Συστημάτων Μεταφοράς μας και τις ρυθμιστικές αρχές μας να προχωρήσουν σε αποτελεσματικά stress tests. Επίσης, πρέπει να μεγιστοποιήσουμε τις διασυνοριακές ροές. Πρέπει να πιέσουμε ξανά τους Διαχειριστές Συστημάτων Μεταφοράς, για να διασφαλίσουμε ότι η μέγιστη διασυνοριακή χωρητικότητα είναι διαθέσιμη στην αγορά».