EuroAsia Interconnector: Πώς η Ελλάδα έσωσε την ηλεκτρική διασύνδεση με Κύπρο και Ισραήλ

Το φιλί της ζωής έδωσε η Ελλάδα στο εμβληματικό έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ στο ευρωπαϊκό ηλεκτρικό σύστημα, μέσω της χώρας μας.

Η ανάληψη από τον ΑΔΜΗΕ του ρόλου του φορέα υλοποίησης αποτελεί το πρώτο θετικό σημάδι ότι λύνονται τα προβλήματα γύρω από το εμβληματικό έργο, ενώ το επενδυτικό ενδιαφέρον που εκφράστηκε από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, δημιουργεί νέα δεδομένα.

Το έργο που εδώ και μια δεκαετία συζητιέται και σχεδιάζεται κινδύνεψε να πάει στις καλένδες, από τη στάση της Κύπρου, αλλά τελικά έχει πια τη δυνατότητα να ξεκινήσει λόγω της αποφασιστικότητας της ελληνική κυβέρνησης που μέσω του ΑΔΜΗΕ έβγαλε τη σημαντική επένδυση από το αδιέξοδο.

Η διασύνδεση Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ είναι ένα  εμβληματικό έργο για την ενεργειακή ασφάλεια, που διακρίνεται για την υψηλή οικονομική, περιβαλλοντική και γεωπολιτική του αξία. Η υλοποίησή του θα οδηγήσει σε δραστική μείωση των εκπομπών CO2, ενώ παράλληλα τα εθνικά δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας της Κύπρου και του Ισραήλ θα αποκτήσουν μια πράσινη, αξιόπιστη αμφίδρομη διασύνδεση με την Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη.

Παρά τη σημασία του, σε μια εποχή που είναι έντονος ο ανταγωνισμός για τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις για διασυνδέσεις, -καθώς σήμερα καθορίζονται οι ενεργειακοί λεωφόροι του μέλλοντος-, η αναποφασιστικότητα της κυπριακής πλευράς θα έβγαζε τη διασύνδεση από το χάρτη.

Η κυπριακή πλευρά, αν και  είχε εξασφαλίσει χρηματοδότηση 657 εκατ. ευρώ από το Connecting Europe Facility και έχει συνάψει σύμβαση με τη Nexans για το καλωδιακό τμήμα του έργου, δυσκολευόταν  να καλύψει ανάγκες σε οικονομικό επίπεδο.  Ο προϋπολογισμός του Euroasia, από τα αρχικά 1,57 δισ. έχει εκτινάχθηκε στα 1,9 δισ. ευρώ και για να υλοποιηθεί χρειαζόταν  η εξεύρεση επενδυτών και νέας χρηματοδότησης.

Η Κύπρος δεν πλήρωνε

Το πρώτο ανησυχητικό σήμα δόθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου όταν ενώ αναμενόταν η ανάθεση της μελέτης σε διεθνή οίκο για την οικονομική βιωσιμότητα και τη γεωστρατηγική αξία της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Κρήτης, ο υπουργός Ενέργειας της Κύπρου, γνωστοποίησε ότι η προσφορά που υπέβαλε συγκεκριμένος ξένος οίκος ήταν υψηλότερη του ποσού που προτίθεται να δώσει η κυβέρνηση, και επομένως μπλόκαρε η ανάθεση. Και εφόσον δεν προχώρησε η κατακύρωση του διαγωνισμού,  η διαδικασία ξανά ξεκίνησε με την υποβολή νέων προτάσεων από ενδιαφερόμενους οίκους.

Ωστόσο, η Nexans πίεζε να πληρωθεί η κυπριακή κυβέρνηση δεν ήταν ακόμη σίγουρη για το έργο και ο κίνδυνος να χαθεί το συμβόλαιο με την Nexans ήταν ορατός. Αν χαλούσε η συμφωνία με την Nexans, δύσκολα θα μπορούσε να εξασφαλισεί νέα, σε μια εποχή όπου υπάρχει έλλειμμα σε καλώδια στην παγκόσμια αγορά.

Η ημερομηνία για το λεγόμενο «final payment decision», δηλαδή την οριστική δέσμευση της κυπριακής εταιρείας ως προς το πότε θα γίνουν οι πληρωμές για το σύνολο του συμβολαίου με τη Nexans, μαζί με την καταβολή της πρώτης δόσης των 50 εκατομμυρίων, πέρασε χωρίς να πληρωθεί η Nexans ενισχύοντας την ανησυχία ως προς τις δυνατότητές της εταιρείας να ανταποκριθεί στις οικονομικές της υποχρεώσεις.

O κύπριος υπουργός  Ενέργειας έκανε λόγο για «τρύπα» 1,1 δισ. ευρώ, αφού από τα 1,9 δισ. του προϋπολογισμού του, τα δυνητικά διαθέσιμα κεφάλαια δεν υπερβαίνουν σήμερα τα 857 εκατ. Αφορούν τα 657 εκατ. της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης από το Connecting Europe Facility, τα 100 εκατ. από το κυπριακό Ταμείο Ανάκαμψης και τα 100 εκατ. που έχει δεσμευτεί να βάλει το ισραηλινό fund, όταν και εφόσον αποφασίσει να εισέλθει τελικά στο σχήμα.

Ο ΑΔΜΗΕ έχει υπογράψει  Letter of Intent για αρχικό ποσοστό 25%, που μπορεί να γίνει και 33%, χωρίς ωστόσο να έχει ακόμη υπογραφεί το οριστικό κείμενο. Τελικά, όπως φαίνεται  η ελληνική και η ισραηλινή πλευρά θα μπορούσε να φτάσει να ελέγχει και το 66,66% του έργου.

Η είδηση που προέκυψε τις προηγούμενες ημέρες,  ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα «βλέπουν» επενδυτική ευκαιρία στην ηλεκτρική διασύνδεση Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας, δημιουργεί νέες δυνατότητες στη χρηματοδότηση.

Το ενδιαφέρον αυτό φέρεται να μετέφερε στον κύπριο υπ. Ενέργειας Γιώργο Παπαναστασίου ο υπ. Επενδύσεων των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων Μοχάμεντ Χασάν Αλσουαΐντι, σε συνάντηση που είχαν στο Άμπου Ντάμπι στο περιθώριο της Διεθνούς Έκθεσης και Συνεδρίου για θέματα ενέργειας, ADIPEC 2023.

Σύμφωνα μάλιστα με όσα μεταφέρει η κυπριακή πλευρά, ο Αλσουαΐντι, ο οποίος ταυτόχρονα είναι και CEO του επενδυτικού ταμείου ADQ (Abu Dhabi Developmental Holding Company) εξέφρασε «ιδιαίτερο ενδιαφέρον», όχι μόνο για τον EuroAsia Interconnector, αλλά και για τις υποδομές που προτείνει να κατασκευαστούν η Κύπρος, με σκοπό την έλευση φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο για εξαγωγές και ηλεκτροπαραγωγή.

Η Ελλάδα έσωσε το έργο

Η ανάληψη από τον ΑΔΜΗΕ του ρόλου του φορέα υλοποίησης θεωρείται από όλες τις πλευρές ως η καλύτερη λύση για την ομαλή υλοποίηση του έργου, στο βαθμό που ο Ελληνικός Διαχειριστής διαθέτει, αφενός την απαραίτητη οικονομική ευρωστία, αφετέρου την τεχνική δυνατότητα και εμπειρία για να υλοποιήσει ένα έργο τόσο υψηλής τεχνικής δυσκολίας. Ο ΑΔΜΗΕ εξάλλου διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην υπογραφή της σύμβασης με τη νορβηγική εταιρεία για το καλώδιο. Υπενθυμίζεται ότι ο ΑΔΜΗΕ το προηγούμενο διάστημα εισήλθε στο μετοχικό κεφάλαιο του Euroasia με ποσοστό 33%.

Η επίτευξη συμφωνίας για τον ορισμό του ΑΔΜΗΕ ως Φορέα Υλοποίησης και Project Promoter του έργου της Ηλεκτρικής Διασύνδεσης μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, ανοίγει το δρόμο για προχωρήσουν οι διαδικασίες που έχουν εδώ και καιρό κολλήσει. Διασφαλίζει την τεχνική και χρηματοδοτική επάρκεια του έργου και θέτει τις βάσεις για την έγκαιρη ολοκλήρωσή του.

Ένα έργο ενεργειακής πνοής για την ευρύτερη περιοχή, με συστηματική προσπάθεια ετών, έχει φτάσει πλέον στο κομβικό σημείο έναρξης κατασκευής του. Η ολοκλήρωσή του θα σηματοδοτήσει την ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου -του τελευταίου μη διασυνδεδεμένου κράτους μέλους της ΕΕ- με το ευρωπαϊκό σύστημα μεταφοράς, διασφαλίζοντας την ισχυρή ενεργειακή θωράκιση του νησιού. Το δε Ισραήλ θα ενισχύσει την ασφάλεια εφοδιασμού του, αποκτώντας τη δυνατότητα να αυξήσει, περαιτέρω και ταχύτερα, τη συμμετοχή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό του ισοζύγιο.

Υπενθυμίζεται ότι, ήδη, από το 2021 ο ΑΔΜΗΕ συνδράμει το project ως τεχνικός σύμβουλος, έχοντας συνεισφέρει, καθοριστικά, στη σχεδιαστική του ωρίμανση και στη συμβασιοποίηση των κρίσιμων συμβολαίων για την πρόοδό του.

Η Euroasia Interconnector Ltd. από το 2011 που οραματίστηκε το εμβληματικό αυτό project, που θα άρει την ηλεκτρική απομόνωση της Κύπρου και θα ανοίξει μια νέα «ηλεκτρική λεωφόρο» στην Ανατολική Μεσόγειο, έχει ωριμάσει το έργο με την εκπόνηση όλων των απαραίτητων μελετών, έχει εξασφαλίσει χορηγίες 658 εκατ. ευρώ από κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Connecting Europe Facility) και όλες τις απαιτούμενες άδειες για την έναρξη των εργασιών κατασκευής, οι οποίες θα μεταβιβαστούν στον ΑΔΜΗΕ, στο πλαίσιο της μεταξύ τους συμφωνίας. Επιπλέον, έχει συνάψει σύμβαση με την νορβηγική Nexans για το καλωδιακό τμήμα της διασύνδεσης και έχει αναδείξει τη γερμανική Siemens ως προτιμητέο ανάδοχο για την κατασκευή των Σταθμών Μετατροπής. Στην παρούσα φάση, η Siemens εκπονεί τις μελέτες που απαιτούνται για την συμβασιοποίηση και του τμήματος που αφορά τους Σταθμούς Μετατροπής.

Η EuroAsia Interconnector Ltd και ο ΑΔΜΗΕ θα συνεργαστούν στενά, ώστε η ομαλή μετάβαση στο νέο Φορέα Υλοποίησης για το έργο της Ηλεκτρικής Διασύνδεσης Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ να είναι ταχεία όπως απαιτεί το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου και αναμένουν οι κυβερνήσεις και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας, Θεόδωρος Σκυλακάκης, δήλωσε: «Στην τελική ευθεία εισέρχεται η κατασκευή της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ. Ο ΑΔΜΗΕ ως φορέας υλοποίησης και project promoter, αναλαμβάνει την ευθύνη να φέρει, εγκαίρως, εις πέρας αυτό το εμβληματικό έργο για την ενεργειακή ασφάλεια, που διακρίνεται για την υψηλή οικονομική, περιβαλλοντική και γεωπολιτική του αξία. Η υλοποίησή του θα οδηγήσει σε δραστική μείωση των εκπομπών CO2, ενώ παράλληλα τα εθνικά δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας της Κύπρου και του Ισραήλ θα αποκτήσουν μια πράσινη, αξιόπιστη αμφίδρομη διασύνδεση με την Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη».