Αύξηση της ζήτησης και της προσφοράς ευέλικτων χώρων στην αγορά γραφείων, μία παγκόσμια τάση τα τελευταία χρόνια, η οποία παρατηρείται και στην Ελλάδα, απαντώντας στην ανάγκη για μεγαλύτερη ευελιξία, προσωποποιημένες υπηρεσίες, πιο βραχύχρονες μισθώσεις, ελεγχόμενο κόστος και ως εκ τούτου μειωμένο επιχειρηματικό ρίσκο.
Σύμφωνα με την έκθεση της Arbitrage Real Estate Advisors, το πρώτο μισό του 2018, το ποσοστό των ευέλικτων χώρων στην Ευρώπη ξεπέρασε κατά μέσο όρο το 7,5% του συνολικού αποθέματος, αυξημένο σε σχέση με το 7,2% που ήταν το 2017 και τριπλάσιο των αντίστοιχων αριθμών που είχαν καταγραφεί το 2016. Από το πρώτο μισό του 2018, περισσότερα από 820.000 τ.μ. γραφείων χρησιμοποιούνται ως ευέλικτοι επαγγελματικοί χώροι, με τη μεγαλύτερη αγορά να είναι αυτή του Λονδίνου, ακολουθούμενη από το Παρίσι και το Βερολίνο.
Οι μεγαλύτεροι πάροχοι διεθνώς στην παγκόσμια αγορά ευέλικτων επαγγελματικών χώρων είναι η αμερικάνικη WeWork και ο όμιλος IWG (με μέλη τις εταιρίες Regus, Spaces, Νο18, Basepoint, Open Office, Signature). Άλλες παγκοσμίου εμβέλειας εταιρίες είναι οι Talent Garden, Impact Hub, Your Alley, Knotel, District Cowork, Make Office, Industrious Office, Techspace, Serendipity Labs, Green Desk καιSomeCentral.
Στην Αθήνα λειτουργούν σήμερα κοντά στα 20 κέντρα, ενώ η τάση είναι αυξητική. Χαρακτηριστικά η IWG λειτουργεί ήδη 5 επιχειρηματικά κέντρα στην Αθήνα με τα brands Regus και Spaces. Η Spaces εγκαινίασε τον Ιούλιο του 2018 το 2ο κέντρο ευέλικτων γραφειακών χώρων της στο κτίριο Green Plaza στο Μαρούσι, με τον πρώτο να λειτουργεί στη στοά Τουρνικιώτη επί της οδού Ερμού.
Η IWG επιδιώκει εντός της επόμενης διετίας τη δημιουργία 15 επιχειρηματικών κέντρων σε όλη την Ελλάδα, όχι μόνο σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη αλλά και σε Βόλο, Ρόδο, Ηράκλειο και Πάτρα. Αρχικά, έχει δρομολογήσει μέσω συνεργασίας με την OTE Estate την αξιοποίηση δύο ακινήτων της στην οδό Σόλωνος στην Αθήνα και στο κέντρο της Θεσσαλονίκης.
Οι κτιριακοί χώροι αυτοί προσαρμόζονται στις σύγχρονες επαγγελματικές ανάγκες και σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς χώρους γραφείων, οι χρήστες μπορούν να χρησιμοποιούν από κοινού τις εγκαταστάσεις, το γραφειακό εξοπλισμό, την επίπλωση, τις τηλεπικοινωνίες και τις υπηρεσίες διαχείρισης ή τεχνικής υποστήριξης με εργαζόμενους άλλων επιχειρήσεων και επαγγελματικών ομάδων που συστεγάζονται από κοινού στο κτίριο.
Στη χώρα μας οι χώροι αυτοί προτιμώνται από ελεύθερους επαγγελματίες, μικρές, αναπτυσσόμενες και νεοφυείς επιχειρήσεις, επιχειρήσεις τεχνολογίας και εν γένει εταιρίες στις οποίες το σύγχρονο περιβάλλον εργασίας χαρακτηρίζει την ταυτότητά τους. Οι διαθέσιμοι χώροι απευθύνονται επίσης και σε παραρτήματα μεγάλων πολυεθνικών εταιριών που χρειάζονται να στεγάζουν νέα και πιο καινοτόμα επιχειρηματικά τμήματα.
Στους παραπάνω χώρους ενθαρρύνεται επίσης και η δικτύωση, οι συνέργειες, η αλληλεπίδραση και η ανταλλαγή απόψεων για αγορές ενδιαφέροντος μεταξύ νέων και μικρών εταιριών με μεγαλύτερες και παλαιότερες.
Γενικά στους ευέλικτους αυτούς χώρους, παρέχονται πολλαπλές επιλογές όπως:
- Ατομικά γραφεία σε κοινόχρηστο χώρο (CoWorking Stations)
- Γραφεία αποκλειστικής χρήσης ή αυτοτελείς γραφειακοί χώροι (Dedicated Desks or Space)
- Γραφεία συνεργασίας ανοικτού χώρου (Coworking Shared Areas / Synergy Desks)
- Εικονικά Γραφεία (Virtual Office)
- Εξοπλισμένα Γραφεία (Serviced Offices)
- Αίθουσες Συμβουλίων (Meeting Rooms)
- Αίθουσες Εκπαίδευσης, Σεμιναρίων & Εκδηλώσεων (Workshops, Seminars & Events spaces)
- Φορολογική Έδρα και Επαγγελματική Διεύθυνση
- Διαχείριση και Κέντρο Αλληλογραφίας
- Δυνατότητα Σταθερής ατομικής τηλεφωνικής γραμμής και Ταχυδρομικής Θυρίδας
- Υπηρεσίες Γραμματειακής Υποστήριξης – Υποδοχής (Concierge services)
- Υπηρεσίες επιχειρηματικής εκπαίδευσης και καθοδήγησης (mentoring & coaching)
Η τιμολογιακή πολιτική των ευέλικτων γραφειακών χώρων βασίζεται στο εύρος των υπηρεσιών και εφαρμόζεται σε ποικίλες βάσεις, για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των ενδιαφερόμενων. Ο υπολογισμός του αντιτίμου γίνεται βάσει ημερών, μηνών ή και ετών, ενώ εξαρτάται και από το αριθμό των ατόμων που θα κάνουν χρήση των χώρων και το είδος των χώρων αυτών. Ενδεικτικά, στο κέντρο της Αθήνας, οι τιμές για χρήση μηνός μπορεί να κυμανθούν μεταξύ 70 – 350 ευρώ/μήνα/άτομο, με το κόστος να ελαττώνεται αναλογικά με το διάστημα χρήσης και τον αριθμό των χρηστών, φτάνοντας να κυμαίνεται από 5 ως 13 ευρώ /άτομο/μήνα για χρήση 24 μηνών.
Όπως εκτιμά η Arbitrage η βραχυχρόνια μίσθωση εξοπλισμένων γραφείων και υπηρεσιών γραφείου αναμένεται να επιφέρει αλλαγή στον τρόπο διαχείρισης των επαγγελματικών χώρων και ως εκ τούτου και στην αγορά των αντίστοιχων ακινήτων στην Ελλάδα. Εκτιμάται επίσης ότι θα δημιουργήσει την ανάγκη για «έξυπνα κτίρια» σύγχρονων προδιαγραφών, κατασκευή και εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας, με ολοκληρωμένες υπηρεσίες μηχανογράφησης και αξιόπιστη σύνδεση στο διαδίκτυο, με ασφαλή αποθήκευση και διακίνηση των ηλεκτρονικών δεδομένων.
Ωστόσο, όπως επισημαίνεται το εισόδημα των ευέλικτων χώρων γραφείων προέρχεται από τις βραχυχρόνιες μισθώσεις των χρηστών τους, γεγονός που τους καθιστά επιρρεπείς σε απότομες πτώσεις της επιχειρηματικής και οικονομικής δραστηριότητας. Πρόσφατες διεθνείς έρευνες καταδεικνύουν ότι οι επενδυτές δείχνουν ενδιαφέρον για τα κτήρια τα οποία περιλαμβάνουν ευέλικτους γραφειακούς χώρους σε ποσοστό 15% – 30%. Αν το ποσοστό αυτό ξεπεράσει το 40%, ενδέχεται να θεωρηθεί ότι ελαττώνεται η αξία του κτηρίου. Η παραπάνω συνθήκη αναμένεται να δοκιμαστεί μελλοντικά και στην ελληνική αγορά των ευέλικτων γραφειακών χώρων καθώς ακόμη βρίσκεται σε αρχικό στάδιο ανάπτυξης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Δυσεύρετα τα γραφεία στους βασικούς εμπορικούς δρόμους: Πού αυξήθηκαν τα ενοίκια
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: «Ακτινογραφία» της αγοράς γραφείων στην Αττική: Πού υπάρχει ζήτηση, πώς διαμορφώνονται οι τιμές
