Τρόφιμα: Γιατί μένουν άδεια τα ράφια – Πλήγμα διαρκείας στις εισαγωγές-εξαγωγές

Η κατάσταση με την ασφυκτική συσσώρευση προϊόντων στα λιμάνια, που έχει φέρει παράλυση στις αποστολές τροφίμων εβδομάδες τώρα, δεν δείχνει να βελτιώνεται. Στην πραγματικότητα, κατά τόπους γίνεται χειρότερη.

Στις Φιλιππίνες, αξιωματούχοι λιμένα που αποτελεί βασικό σημείο εισόδου για το ρύζι ανέφεραν αυτήν την εβδομάδα ότι το τέρμιναλ κινδύνευε να κλείσει καθώς συσσωρεύονται χιλιάδες εμπορευματοκιβώτια. Κι αυτό επειδή το lockdown κάνει δυσκολότερη τη διαχείρισή τους. Εν τω μεταξύ, η απαγόρευση της κυκλοφορίας στη Γουατεμάλα και την Ονδούρα, δύο χώρες γνωστές για τους ιδιαίτερους καφέδες τους, περιορίζουν τις ώρες λειτουργίας στα λιμάνια και επιβραδύνουν τις αποστολές. Σε κάποια μέρη της Αφρικής δε, η οποία εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές τροφίμων, δεν υπάρχουν αρκετοί εργαζόμενοι για να βοηθήσουν στην εκφόρτωση των φορτίων.

Η συμφόρηση που παρατηρείται σε κάποια λιμάνια είναι μία από τις πολλές καταστάσεις που δείχνουν πώς ο ιός απειλεί την παραγωγή και τη διανομή τροφίμων σε όλη την υδρόγειο. Ουρές φορτηγών, άρρωστοι εργάτες, απαγορεύσεις εξαγωγών και αγορές πανικού ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τα άδεια ράφια στα καταστήματα τροφίμων που βλέπουν οι καταναλωτές, ακόμη και όταν οι προμήθειες είναι άφθονες.

Τα τρόφιμα φτάνουν από τα αγροκτήματα στο τραπέζι μας μέσω ενός περίπλοκου δικτύου. Έτσι, όταν σε κάποια λιμάνια -έστω και λίγα- δημιουργούνται προβλήματα, μπορεί να υπάρξουν ανησυχητικές καθυστερήσεις. Για παράδειγμα, το σιτάρι που καλλιεργείται στην Ευρώπη μπορεί να μεταφέρεται στην Ινδία, όπου μεταποιείται σε ένα ψωμί ειδικού τύπου για εξαγωγή στην αμερικανική αγορά. Αν παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα στη διαδρομή αυτή, αυτό προκαλεί μεγάλες καθυστερήσεις.

Και υπάρχει ο κίνδυνος τα πράγματα να χειροτερέψουν σημαντικά αν τα προβλήματα που παρατηρούνται σήμερα επεκταθούν. Για παράδειγμα, το ρύζι και το σιτάρι που φτάνει σήμερα στο τραπέζι μας προέρχεται από μια χούφτα χώρες. Την ίδια στιγμή, η σόγια που παράγεται στη Νότια Αμερική συμβάλλει στη διατήρηση του ζωικού κεφαλαίου του πλανήτη και η μεγάλη πλειοψηφία των προμηθειών κακάο έρχεται από ένα μικρό τμήμα της Δυτικής Αφρικής.

Ακόμη και χώρες όπως οι ΗΠΑ, που είναι σημαντικός εξαγωγέας τροφίμων, εξαρτώνται από τις εισαγωγές για πράγματα όπως το κρασί, τα μπαχαρικά, το τυρί και τα προϊόντα εκτός εποχής. Πώς θα μπορούσαμε αλλιώς να φτιάχνουμε σάντουιτς με αβοκάντο όλο το χρόνο;

Η αμερικανική εταιρεία κατεψυγμένων τροφίμων Saffron Road βασίζεται στις εισαγωγές από την Ινδία για αρκετά προϊόντα της. Όμως, ένα lockdown τριών εβδομάδων για τους 1,3 δισεκατομμύρια κατοίκους της Ινδίας έχει σχεδόν παγώσει κάθε μεταφορά εμπορευμάτων εντός των συνόρων της και η κυβέρνηση προκάλεσε σύγχυση όταν είπε σε όλους τους μεγάλους λιμένες της χώρας ότι ο ιός αποτελεί βάσιμο λόγο για να σταματήσουν ορισμένες εργασίες.

Παρ’ όλα αυτά, σε ορισμένες περιοχές του πλανήτη η κατάσταση έχει ήδη βελτιωθεί.

Η Κίνα άφησε πίσω της τα χειρότερα. Στο απόγειο της επιδημίας του νέου κορονοϊού, χιλιάδες κοντέινερ με κατεψυγμένο χοιρινό, κοτόπουλο και μοσχαρίσιο κρέας συσσωρεύονταν σε μεγάλα λιμάνια, καθώς η διακοπή των μεταφορών και η έλλειψη εργατικού δυναμικού επιβράδυνε τις εργασίες. Η συμφόρηση αυτή προκάλεσε, με τη σειρά της, έλλειψη εμπορευματοκιβωτίων σε άλλα μέρη του κόσμου, στην οποία ήρθε να προστεθεί το γεγονός ότι από την Κίνα σταμάτησαν να φεύγουν πλοία με μεταποιημένα αγαθά. Αυτά τα θέματα έχουν σήμερα λυθεί, καθώς η Κίνα έχει επιστρέψει σε μεγάλο βαθμό στην κανονικότητα.

Στη Βραζιλία, τον μεγαλύτερο εξαγωγέα σόγιας, βοδινού, καφέ και ζάχαρης παγκοσμίως, οι αποστολές φορτίων τρέχουν τώρα με κανονικό ρυθμό, καθώς κυβέρνηση και εταιρείες καταβάλλουν από κοινού μεγάλη προσπάθεια για να συνεχιστούν οι εξαγωγές.

Η A.P. Moller-Maersk A/S, η μεγαλύτερη εταιρεία διαχείρισης ψυγείων κοντέινερ στον κόσμο, φέρνει 1.800 άδεια εμπορευματοκιβώτια στη Βραζιλία για να καλύψει την έλλειψη που υπάρχει για κοντέινερ μεταφοράς κρεάτων. Σύμφωνα με τη Maersk, αυτήν τη στιγμή στη Βραζιλία δεν υπάρχουν κοντέινερ, καθώς χρησιμοποιήθηκαν για την αποθήκευση κατεψυγμένων την περίοδο που υπήρχε συμφόρηση στα βασικά λιμάνια της Κίνας κατά τη διάρκεια του lockdown.

Η Βραζιλία κατάφερε επίσης να εξάγει ρεκόρ όγκων σόγιας τον Μάρτιο, μετά από κυβερνητική παρέμβαση για να σταματήσουν οι κινητοποιήσεις των λιμενεργατών που ανησυχούσαν για την ασφάλειά τους.

«Ο όγκος των εξαγωγών της Βραζιλίας είναι τόσο μεγάλος που και το παραμικρό θέμα πρέπει να λύνεται πολύ γρήγορα. Διαφορετικά, μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα σε ολόκληρο τον κόσμο», λέει ο Sergio Mendes, επικεφαλής του συνδέσμου εξαγωγέων σιτηρών της χώρας (Anec).

Αλλά με την εξάπλωση της πανδημίας, προβλήματα με τα κοντέινερ κάνουν την εμφάνισή τους και σε άλλες περιοχές. Τα ανθεκτικά κοντέινερ, που συχνά κατασκευάζονται από χάλυβα και συνήθως έχουν μήκος από περίπου 6 μέτρα έως 15 και κάτι πόδια, μεταφέρονται συνεχώς από το ένα μέρος του κόσμου στο άλλο γεμάτα αγαθά. Αυτή η ροή έχει διαταραχθεί έντονα, καθώς ο ιός επιβραδύνει την παραγωγή και καταστέλλει τη ζήτηση για ορισμένα προϊόντα. Το λιμάνι του Λος Άντζελες, για παράδειγμα, είχε τον Μάρτιο πτώση 31% στον όγκο σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά, καθώς οι εταιρείες λιανικής πώλησης έχουν μειώσει τις παραγγελίες.

Οι εξαγωγείς τροφίμων είναι αναγκασμένοι να περιμένουν περισσότερο μέχρι να αφιχθούν οι εισερχόμενες αποστολές για να μπορέσουν να αδειάσουν και να γεμίσουν τα πλοία με τα δικά τους προϊόντα. Αυτό συμβαίνει στην Ευρώπη, όπου οι επιχειρήσεις λειτουργούν περισσότερο ή λιγότερο κανονικά, αλλά το πρόβλημα με τα κοντέινερ προκαλεί καθυστερήσεις, σύμφωνα με τον Philippe Binard, γενικό εκπρόσωπο της ένωσης παραγωγών φρέσκων προϊόντων Freshfel Europe.

Είναι επίσης πρόβλημα και για τον Καναδά, καθώς υπήρξαν δρομολόγια πλοίων που ακυρώθηκαν λόγω της μειωμένης ζήτησης για προϊόντα μεταποίησης.

«Η ικανότητα αποστολής προϊόντων στο εξωτερικό αρχίζει πραγματικά να μειώνεται», λέει ο Mark Hemmes, πρόεδρος της εταιρείας Quorum, η οποία προσλήφθηκε από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση για να παρακολουθεί το σύστημα μεταφοράς σιτηρών της χώρας.

Στην άλλη πλευρά του πλανήτη, στη Νιγηρία, το πρόβλημα που υπάρχει είναι ότι έχει μαζευτεί τεράστιος όγκος από κοντέινερ που κλείνουν τα λιμάνια. Και οι εργάτες που, σε κανονικές συνθήκες, θα άδειαζαν τα λιμάνια από αυτά αντιμετωπίζουν δυσκολίες, καθώς με το lockdown στη χώρα σταμάτησαν και οι δημόσιες συγκοινωνίες. Την ίδια στιγμή, δεν έχουν όλοι οι εργάτες τα έγγραφα που χρειάζονται για να αποδείξουν ότι είναι εργαζόμενοι πρώτης ανάγκης και οι έλεγχοι από την αστυνομία είναι συνεχείς. Και, σαν να μην έφταναν όλα αυτά, οι τράπεζες που βρίσκονται κοντά στα λιμάνια κλείνουν, με αποτέλεσμα να γίνεται δυσκολότερη η λήψη των απαραίτητων εγγράφων.

Όσο υπάρχουν δε τέτοια προβλήματα και τα τρόφιμα μένουν κολλημένα σε κοντέινερ στοιβαγμένα σε προβλήτες, τόσο αυξάνονται οι ελλείψεις και αυξάνονται οι τιμές.

Επίσης, υπάρχει πάντα η ανησυχία για το ενδεχόμενο να αρρωστήσουν κάποιοι λιμενεργάτες. Σε αυτήν την περίπτωση, οι εργαζόμενοι που έχουν έρθει σε επαφή μαζί τους μπαίνουν σε καραντίνα και υπάρχει και ο κίνδυνος μετάδοσης. Εμπορικά κέντρα όπως η Σιγκαπούρη και η Σαγκάη έχουν απαγορεύσει τη μεταφορά πληρωμάτων για να αποτρέψουν τη διασπορά του ιού.

Στην Αυστραλία, αυτήν την εβδομάδα διαπιστώθηκε ότι δύο εργάτες στο μεγαλύτερο λιμάνι διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων της χώρας ήταν θετικοί στον ιό. Άλλοι 17 μπήκαν σε αυτοπεριορισμό για 14 ημέρες.

Ο κίνδυνος να αρρωστήσουν εργάτες είναι το πρώτο πράγμα που απασχολεί αυτήν την περίοδο τον Paul Aucoin, εκτελεστικό διευθυντή του Λιμένα της Νότιας Λουιζιάνα, του μεγαλύτερου λιμανιού με βάση το τονάζ στις ΗΠΑ. Ο ιός έχει ήδη βάλει σε καραντίνα μέλη του προσωπικού ασφάλειας του λιμένα και τα πληρώματα των πλοίων δεν επιτρέπεται πλέον να βγαίνουν από αυτά, σε μια προσπάθεια να αποτραπεί η εξάπλωση της επιδημίας.

«Φοβάμαι ότι θα χάσουμε εργάτες και όταν χάνεις εργάτες είναι πιο δύσκολο να κρατήσεις τον ίδιο ρυθμό», λέει ο Aucoin. «Οι καθυστερήσεις είναι αναπόφευκτες», προσθέτει.